به گزارش اکو ایران، بانک مرکزی آمار کل‌های پولی را در هر ماه منتشر می‌کند که آخرین آمار منتشر شده مربوط به شهریور است. نقدینگی یکی از اجزای مهم کل‌های پولی است که مجموع مقدار پول و شبه پول را در جامعه نشان می‌دهد.

با وجود تاخیر بانک مرکزی در انتشار این گزارش، ارقام نقدینگی در مهر و آبان را با توجه به مقدار رشد آن که ریاست بانک مرکزی اعلام می‌کند، می‌توان تخمین زد. رئیس بانک مرکزی مقدار رشد نقدینگی در آبان را 26.2 درصد اعلام کرده است. بنابراین برآورد می‌شود نقدینگی در آبان به 7 هزار و 328 هزار میلیارد تومان رسیده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد نقدینگی در 8 ماهه نخست سال جاری در مقایسه با بازه زمانی مشابه در 5 سال گذشته، به پایین‌ترین حد خود رسیده است.

تغییرات رشد نقدینگی در ده سال گذشته را در سه بازه زمانی می‌توان دنبال کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد از سال 1392 تا 1397 رشد نقدینگی روندی نزولی داشته و پس از آن روندی صعودی به خود گرفته است.

در این گزارش تغییرات نقدینگی در 8 ماهه ابتدایی هر سال در یک دهه گذشته بررسی شده است.

افت رشد هشت ماهه نقدینگی از 1392 تا 1397

نقدینگی مجموع حجم پول و شبه پول است. پول اسکناس و مسکوک نزد مردم و سپرده‌های جاری بانک‌ها است. شبه‌پول نیز مجموع حجم سپرده‌های پس‌انداز و مدت‌دار است. بنابراین نقدینگی مجموع پول در گردش در جامعه است. اهمیت بررسی تغییرات نقدینگی در این است که به باور اقتصاددانان رشد نقدینگی عامل ایجاد تورم است. به این صورت که با افزایش پول در دسترس در جامعه تقاضا برای خرید کالاها و خدمات افزایش می‌یابد در حالیکه عرضه تغییری نکرده است. بنابراین قیمت کالاها و خدمات افزایش می‌یابد.

بررسی رشد هشت ماهه نقدینگی در ابتدای هر سال (یعنی رشد نقدینگی در ماه آبان نسبت به ابتدای سال) نشان می‌دهد از سال‌های 1392 تا 1397 مقدار این رشد رو به کاهش بوده است. به طوری که از 15.2 درصد در هشت ماهه نخست سال 1392 به 12.8 درصد در هشت ماهه نخست سال 1397 رسیده است. با این حال وضعیت از سال 1398 کاملا تغییر کرد و نقدینگی روندی صعودی به خود گرفت.

021005

شیب تند رشد هشت ماهه نقدینگی از 1398 تا 1400

 سال 1397 آمریکا از برجام خارج شد. به دنبال این خروج تحریم‌های اقتصادی تشدید شدند و اثرات چشمگیری بر اقتصاد کشور گذاشتند. نقدینگی یکی از متغیرهایی است که اثر این وضعیت بر آن کاملا قابل مشاهده است.

 مطابق آمار بانک مرکزی رشد هشت ماهه نقدینگی در سال 1398 به 17.4 رسید. پس از آن نیز به رشد خود ادامه داد تا به 24.2 درصد رسید که رکورد رشد هشت ماهه آن در ده سال اخیر است.

 با این حال در دو سال گذشته اقدامات بانک مرکزی در جهت کنترل نقدینگی موثر واقع شده و رشد نقدینگی روندی کاهشی به خود گرفته است.

 کاهش رشد هشت ماهه نقدینگی از 1400 تا 1402

از سال 1400 بانک مرکزی اقدامات موثری را در جهت کنترل نقدینگی آغاز کرد. مهم‌ترین اقدام کنترل ترازنامه بانک‌ها بود. یعنی بانک مرکزی قوانینی وضع کرد تا دارایی و بدهی بانک‌ها از حدی بیشتر رشد نکند. افزایش نسبت سپرده قانونی از جمله قوانینی بود که بانک مرکزی به کار برد تا ترازنامه بانک‌ها را کنترل کند.

 نتیجه این اقدامات در کاهش رشد نقدینگی قابل مشاهده است. به طوری که رشد هشت ماهه نقدینگی در سال 1401 به 20.2 درصد رسید و سپس در سال 1402 به 15.6 درصد رسید که کمترین میزان رشد آن در پنج سال اخیر است.