دردسر مسکن

خبر ساخت مسکن اقتصادی 25 متری توسط یک مجموعه تعاونی انبوه‌ساز در تهران خبر شوکه کننده‌ای بود که در چند روز اخیر به گوش رسید. مدیر این طرح گفته بود که قرار است این آپارتمان‌ها با قیمت کمتر از یک میلیارد تومان و به‌صورت مبله و با اثاثیه حداقلی زندگی به متقاضیان تحویل داده شود. اگرچه با شروع سیلی از انتقادات از سوی کارشناسان حوزه مسکن و کاربران فضای مجازی، اعضای شورای شهر و شهرداری تهران نیز به تکذیب ماجرا پرداختند و در چنین شرایطی مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران تأکید کرد که به‌هیچ‌عنوان برای ساخت خانه‌های 25 متری پروانه صادر نخواهد کرد. از سوی دیگر وزارت راه و شهرسازی هم از اساس انتصاب این طرح به خود را تکذیب کرد! قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور مسکن گفت: دولت نه‌تنها با ساخت مسکن کوچک‌مقیاس موافق نیست، بلکه مخالف ساخت چنین واحدهای مسکونی است، زیرا عدم تناسب متراژ با نیاز خانواده آسیب‌های گسترده‌ای اجتماعی برجا خواهد گذاشت؛ اما این ماجرا دارای ابعاد گسترده است و سیاست‌های فعلی دولت تنها سرپوشی موقت بر مشکلات جدی این بازار است.
اول‌ازهمه این‌که باید دولت به‌صورت واقع‌بینانه اعلام کند برای بازار مسکن چه برنامه‌ای دارد و چگونه می‌خواهد تورم افسارگسیخته آن را مهار کند؟ دولتی‌ها باید بگویند که کار ساخت سالی یک‌میلیون واحد مسکن ملی به کجا رسیده و در شرایط کنونی تا چه حد این طرح واقع‌بینانه است؟ این طرح که از وعده‌های اصلی دولت بود از همان ابتدا موردانتقاد فعالان این بازار قرار گرفت. آن‌ها معتقد بودند دولت بودجه کافی برای اجرای پروژه نهضت ملی مسکن را ندارد. حالا باید دولتی‌ها اعلام کنند باگذشت دو سال این طرح به کجا رسیده است و چند واحد مسکونی آماده واگذاری است؟ متأسفانه تاریخچه مسکن‌های حمایتی نشان داده دولت‌ها نگاه واقع‌بینانه‌ای به هزینه‌های ساخت ندارند. قیمت تمام‌شده مسکن را پایین اعلام می‌کنند اما با ورود به روند ساخت‌وساز، متوجه می‌شوند که هزینه‌ها بالا رفته است. درنتیجه، پروژه‌ها متوقف می‌شوند. این تأخیر در ساخت، دوباره منجر به گرانی بیشتر واحدهای مسکونی می‌شود.
از سوی دیگر خیلی از مردم دیگر قادر به خرید مسکن نیستند و ناچارند به اجاره‌نشینی ادامه دهند. نسل‌های جدید نیز مدت‌هاست که خرید خانه را فراموش کردند و به چشم آرزویی دورودراز به آن نگاه می‌کنند. برنامه‌ریزی‌های اشتباه و عدم توجه به وضعیت عرضه و تقاضا بازار اجاره‌بها هم در وضعیتی بحرانی قرار دارد و کارشناسان بازار مسکن امسال را سال سخت مستأجران نام نهاده‌اند. اجاره مسکن به‌ویژه در شهرهای بزرگ به‌ویژه پایتخت تا آنجا بالا رفته است که برخی آمارها گواه رشد بالاتر اجاره نسبت به تورم عمومی جامعه است.
نکته دیگر اینکه هزینه ساخت‌وساز با توجه به شرایط فعلی تورمی هرسال بالاتر می‌رود. افزایش هزینه اجرای پروژه یکی از مباحثی است که همواره بر موفقیت پروژه اثر منفی می‌گذارد و ادامه چنین روندی کاهش سرمایه‌گذاری در این بازار را به همراه دارد که همین کاهش سرمایه‌گذاری یعنی ساخت مسکن کمتر و کاهش ساخت مجددا افزایش قیمت‌ها را به همراه دارد.
به هر ترتیب اگرچه مطرح‌شدن بحث ساخت مسکن 25 متری از اساس اشتباه است و هیچ تناسبی با سبک زندگی ایرانی ندارد اما مشکلات ادامه‌دار بازار مسکن و در شرایطی که از اجاره پشت‌بام‌ها و اجاره خانه‌ها در پایتخت به‌صورت اشتراکی سخن گفته می‌شود، بازار بی‌سروسامان مسکن زمینه را برای اجرای چنین طرح‌هایی بیش‌ازپیش فراهم می‌کند.