قطره و قرص نیستاتین چیست؟ مصرف و کاربرد، عوارض و تداخل دارو

نیستاتین (Nystatin)، داروی ضدقارچ است که برای درمان عفونت‌های قارچی پوست،دهان و واژینال و و درمان بیماری برفک دهان توسط پزشک در اشکال قرص، قطره، پماد و قرص واژینال تجویز می‌شود.در این مطلب داروی نیستاتین، کاربرد، مقدار و روش مصرف، موارد منع مصرف، عوارض جانبی و شرایط نگهداری آن را به همراه اطلاعاتی از قطره نیستاتین برای آفت دهان، سوسپانسیون نیستاتین و قرص نیستاتین واژینال را در اختیار شما قرار می‌دهیم و به سوالاتی از قبیل قطره نیستاتین برای چیست؟ مقدار مصرف قطره نیستاتین برای بزرگسالان چقدر است؟ مقدار مصرف قطره نیستاتین برای آفت دهان کودک چقدر است؟ طریقه مصرف نیستاتین عماد چگونه است؟ پاسخ می‌دهیم:

نیستاتین چیست؟

نیستاتین(Nystatin) داروی ضد قارچی است که برای درمان عفونت‌های قارچی مانند عفونت های قارچی دهانی(برفک)عفونت های قارچی پوستی و عفونت های قارچی واژینال کاربرد دارد.

نحوه ای عملکرد داروی نیستاتین به این صورت است که هم از رشد قارچ‌ها جلوگیری می‌کند و هم کشنده قارچ است.

داروی نیستاتین را می‌توان با نسخه و حتی بدون نسخه پزشک به اشکال قرص نیستاتین، قطره نیستاتین(سوسپانسیون نیستات)، پماد نیستاتین و قرص واژینال نیستاتین با دوز 100000 واحد در داروخانه ها تهیه کرد.

معمولاً قرص و سوسپانسیون نیستاتین برای درمان برفک دهان،عفونت‌های قارچی معده و روده مورد استفاده قرار می‌گیرد و قرص نیستات نباید برای درمان عفونت‌های قارچی خون مصرف شود.

درمان عفونت قارچی با نیستاتین

هشدار مصرف نیستاتین

• حساسیت: قبل از مصرف داروی نیستاتین اگر به هر دارویی حساسیت دارید، به پزشک اطلاع بدهید. نیستاتین ممکن است شامل ترکیبات غیرفعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود. در صورت ایجاد حساسیت و یا قرمزی و التهاب در محل تحت درمان بایستی گزارش شود.
• بارداری: مصرف داروی نیستاتین در بارداری در گروه C قرار دارد یعنی فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این دارو از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام می‌دهد. قرص واژینال نیستاتین در بارداری نباید مصرف شود.
• شیردهی:مصرف داروی نیستاتین به میزان کمی برای کودکان مادران شیرده خطرناک است. لذا در مورد مصرف داروی نیستاتین در دوران شیردهی با پزشک صحبت کنید.
• کودکان: تاثیر داروی نیستاتین بر کودکان با بزرگسالان تفاوتی ندارد اما بهتر است برای کودکان زیر 5 سال به جای قرص از محلول استفاده کنند.
• بزرگسالان: مصرف نیستاتین برای سالمندان، تفاوتی با دیگر گروههای سنی ندارد.
• سوابق بیماری: قبل از مصرف نیستاتین، سوابق پزشکی خود از جمله بیماری ایدز، دیابت و مشکلات کلیوی را به پزشک اطلاع دهید.
• نیستاتین برای درمان عفونت های قارچی سیستمیک کاربردی ندارد.
• نیستاتین برای تبخال کاربرد ندارد زیرا تبخال یک بیماری ویروسی است در حالی که داروی نیستاتین داروی ضد قارچ است.
• از مصرف خودسرانه قطره نیستاتین برای آفت دهان کودک خودداری کنید.

کاربردهای نیستاتین

• عفونت های قارچی پوستی
• عفونت های قارچی دهانی
• عفونت های قارچی واژینال
• درمان کچلی ریش و سر

15 نکته درباره نحوه استفاده از نیستاتین

1. قبل از شروع درمان با داروی نیستاتین بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید تا اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید.
2. دوز و مقدار قرص یا قطره نیستاتین از فردی به فرد دیگر متفاوت است. لذا دارو را همانطور که پزشک برایتان تجویز کرده است، استفاده کنید و از کم یا زیاد کردن خودسرانه مقدار و مدت زمان مصرف اجتناب کنید.
3. هرگز داروی نیستاتین را به فرد دیگری حتی با علائم مشابه خودتان تجویز نکنید.
4. قطره نیستاتین را به طور منظم و در ساعات مشخصی از شبانه روز مصرف کنید.
5. قطره یا سوسپانسیون نیستاتین را بعد از وعده غذایی مصرف کنید تا محلول در دهان شما باقی بماند.
6. نحوه صحیح استفاده از قطره نیستاتین را از پزشک یا داروساز بپرسید.
7. داروی نیستاتین ممکن است طبق دستور پزشک‌ معمولا ۳ نوبت در روز مصرف شود و ممکن از چند روز تا چند ماه دوره مصرف این دارو طول بکشد.
8. دوره درمان با داروی نیستاتین کامل کنید، حتی اگر پس از مدتی مصرف دارو علائم بیماری از بین رفت زیرا قطع زود هنگام این دارو ممکن است باعث بازگشت عفونت شود.
9. به تاریخ انقضای داروی نیستاتین توجه کنید و اگر دارویی که در دستتان است تاریخ انقضای آن تمام شده است، از مصرف آن خودداری کنید.
10. در صورت مصرف پماد نیستاتین از از پانسمان کردن محل عفونت آغشته  جلوگیری کنید، مگر اینکه پزشکتان توصیه به باند پیچی و پانسمان محل عفونت کرده باشد. اگر این دارو را در ناحیه پوشک شدن نوزاد استفاده می‌کنید، پوشک را محکم نبندید و از شلوار پلاستیکی استفاده نکنید.
11. پماد نیستاتین نباید با چشم تماس پیدا کند.
12. کودکان زیر 5 سال باید از سوسپانسیون نیستات مصرف کنند.
13. از جویدن و یا قورت دادن این قرص ها بپرهیزید
14. قرص نیستات به این صورت است که باید برای 15 تا 30 دقیقه قرص را در دهان نگاه دارید تا کم کم حل شوند.
15. پماد نیستاتین تنها برای استفاده موضعی روی پوست است. لذا، از تماس این دارو با چشم، بینی، دهان یا واژن خودداری کنید

اشکال دارویی نیستاتین

• از قرص و سوسپانسیون نیستاتین در درمان موضعی عفونتهای قارچی حفره دهان ناشی از کاندیدا مصرف می‌شود.
• از پماد موضعی نیستاتین در درمان موضعی کاندیدیاز پوستی و کاندیدیاز مزمن جلدی-مخاطی استفاده می‌شود.
• از قرص واژینال نیستاتین در درمان موضعی کاندیدیاز ولوواژینال استفاده می‌شود.

نحوه مصرف نیستاتین

نحوه مصرف نیستاتین بستگی به تعداد دفعات مصرف دارو،مدت زمان آن و شدت بیماری بستگی دارد و در این مورد به توصیه های پزشک خود عمل کنید.اما دستور مصرف داروی نیستاتین به این صورت است: 

سوسپانسیون

سوسپانسیون نیستاتین برای درمان عفونت‌های قارچی دهان مانند برفک تجویز می‌شود و کودکان زیر 5 سال حتما باید از سوسپانسیون استفاده کنند.نحوه استفاده از سوسپانسیون یا قطره نیستاتین به این صورت است که طبق دستور بروشور داخل دارو عمل کنید به این صورت که تا خط کشیده شده روی شیشه سوسپانسیون، آب جوش سرد شده بریزید و خوب تکان دهید تا مواد به خوبی با هم ترکیب شود.سپس برای شستشو بخشی از مواد را  برای مدتی در دهانتان نگاه دارید و آن را غرغره کنید و سپس قورت دهید.از تمام مایع استفاده کنید تا دوز کامل دارو را دریافت کنید. بیمارانی که از دندان مصنوعی استفاده میکنند،باید آن ها را در سوسپانسیون دارو به هنگام شب خیس کنند تا قارچ ها به صورت کامل از بین برود.

مقدار دوز سوسپانسیون نیستاتین بر اساس سن:

• بزرگسالان و کودکان بالای 5 سال: 4 تا 6 میلی گرم چهار بار در روز (حدود 1 قاشق چای خوری)
• برای کودکان بزرگتر : 2 میلی لیتر چهار بار در روز
• برای کودکان نارس و کم وزن به هنگام تولد : 1 میلی لیتر چهار بار در روز

قرص

قرص نیستاتین که با نام تجاری قرص نیستات در بازار موجود است معمولا برای بزرگسالان و کودکان بالای 5 سال برای درمان عفونت‌های قارچی معده و روده تجویز می‌شود.نحوه مصرف قرص نیستات به این صورت است که باید برای 15 تا 30 دقیقه قرص را در دهان نگاه دارید تا کم کم حل شوند و از جویدن و یا قورت دادن بپرهیزید.مقدار دوز قرص نیستاتین:

• بزرگسالان و کودکان بالای 5 سال: سه تا پنج بار در روز به مدت حداکثر 14 روز
  
  

مقدار مصرف نیستاتین

• بالغین: 400000 تا 600000 واحد از سوسپانسیون خوراکی، چهار بار در روز، یا 500000 تا 1000000 واحد به شکل قرص، سه بار در روز مصرف می‌شود.
• کودکان و شیرخواران بزرگتر از سه ماه : 250000 تا 500000 واحد از سوسپانسیون خوراکی، چهار بار در روز مصرف می‌شود.
• نوزادان و شیرخواران پره ماچور: 100000 واحد از سوسپانسیون خوراکی، چهار بار در روز مصرف می‌شود.
• بالغین: پماد موضعی نیستاتین، روزانه دو تا سه بار بر روی پوست مالیده می‌شود.
• بالغین : یک قرص واژینال، یک یا دو بار در روز کاملا داخل واژن گذاشته می‌شود. این درمان باید به مدت 14 روز ادامه یابد.

عوارض جانبی نیستاتین

 نیستاتین ممکن است همانند سایر داروها عوارض جانبی ایجاد کنند اما بسیاری از مصرف‌کنندگان نیز هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند. یکسری از عوارض نیز بعد از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند. از جمله عوارض نیستاتین عبارتند از:

• تهوع
• اسهال
• استفراغ
• ناراحتی معده
• سوزش و حساسیت دهان

در صورت بروز هریک از این عوارض جانبی نادر اما بسیار جدی، فوراا به پزشک خود اطلاع دهید:

• درد عضلانی
• ضربان قلب سریع
• خس خس سینه

واکنش آلرژیک داروی نیستاتین نادر است اما اگر مثل علائم پوستی، خارش، تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)، گیجی شدید و اختلال تنفسی را تجربه کردید، با اورژانس تماس بگیرید.

منع مصرف نیستاتین

قبل از مصرف نیستاتین اگر شرایط یا بیماری های زیر را دارید حتما به پزشک اطلاع دهید:

• HIV
• دیابت
• شیردهی
• مشکلات کبدی
• مشکلات کلیوی
• بارداری یا تصمیم به بارداری
• حساسیت به این دارو یا دیگر داروها 

تداخل دارویی نیستاتین

تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروی نیستاتین را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. این جدول شامل تمامی تداخلات دارویی نیستاتین نیست. به همین دلیل قبل از مصرف با پزشک و یا داروساز مشورت کنید.

جدول تداخل دارویی نیستاتین

علائم اوردوز نیستاتین

اگر با مصرف بیش از حد داروی نیستاتین دچار عوارض جدی ای نظیر مشکل تنفسی یا بیهوشی شدید با اورژانس تماس بگیرید.

فراموش کردن مصرف یک نوبت نیستاتین

اگر دوز مصرفی داروی نیستاتین را فراموش کردید، در اولین زمان ممکن آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به مصرف دوز بعدی، به یاد آوردید که دارو را مصرف نکرده‌اید، نیازی به مصرف دو برابر دارو نیست و فقط دوز مقرر را مصرف کنید.

شرایط نگهداری از دارو نیستاتین

• قطره و قرص نیستاتین را دور از دسترس کودکان نگه دارید
•  نیستاتین را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید.
• داروی نیستاتین را در حمام نگهداری نفرمایید.
• داروی منقضی شده نیستاتین را مصرف نکنید.

اطلاعات تخصصی درباره نیستاتین

فارماکوکینتیک نیستاتین

جذب خوراکی نیستاتین خیلی اندک است و بیشتر نیستاتین استفاده شده از راه خوراکی بدون تغییر از طریق مدفوع دفع می‌شود. در بیماران با نارسایی کلیوی در دوزهای معمول نیستاتین ممکن است سطح خونی نیستاتین به مقدار بیشتری افزایش یابد.

اسامی تجاری نیستاتین موجود در ایران

نام تجاری	تولید کننده	قیمت به ریال	تاریخ
سوسپانسیون نیستات 100000	جابربن حیان	182,200	1402/03/10
پماد نیستات 100000	جابربن حیان	98,100	1402/03/10
قرص واژینال نیستات 100000	جابربن حیان	161,000	1402/03/10
قرص واژینال نیستاتین 100000	پارس	161,000	1402/03/10
قرص خوارکی نیستات 500000	جابربن حیان	430,000	1402/03/10
سوسپانسیون نیستاتین 100000	عماد	182,200	1402/03/10

دارو های مشابه نیستاتین

• بوتنافین
• اکونازول
• پلی میکسین
• سیکلوپیروکس
• آمفوتریسین بی

توجهات پزشکی و پرستاری مصرف نیستاتین:

• درمان واژینال را باید در طی دوران قاعدگی نیز ادامه داد.

مصرف نیستاتین؛ توجهات بیمار و خانواده:

• نیستاتین را باید مطابق دستور بکار برد و در صورت فراموش کردن یک دوز، بلافاصله پس از بخاطر آوردن آن را مصرف کنید. همچنین از دو برابر کردن دوز پرهیز کنید.
• مصرف موضعی دارو ممکن است منجر به بروز درماتیت تماسی شود. در صورت بروز واکنش پوستی مصرف دارو را قطع کنید.
• شیوه صحیح کاربرد اپلیکاتور مخصوص مصرف قرص های واژینال را از پزشک یا داروساز سوال کنید. توصیه می‌شود جهت جلوگیری از رنگی شدن لباس یا رختخواب از نوار های بهداشتی استفاده کنید.
• توصیه می‌شود برای جلوگیری از عفونت مجدد از تماس جنسی در طی درمان پرهیز کرده و یا به همسر خود توصیه کنید از کاندوم استفاده کند.
• قبل از مصرف کردن سوسپانسیون نیستاتین باید آنرا به خوبی تکان داد.

سخن آخر

نیستاتین جز داروهای ضدقارچ است که برای درمان عفونت های قارچی مانند پوست، دهان و واژینال یا درمان کچلی ریش و سر تجویز می‌شود و با عوارضی چون سوزش و حساسیت دهان، تهوع، استفراغ همراه است.ما در مطلبی به معرفی قرص فلوکونازول چیست؟ نحوه و موارد مصرف، عوارض و تداخل دارویی و میکونازول؛ طریقه استفاده، عوارض و تداخلات دارویی آن که جز داروهای ضد قارچ هستند پرداختیم که می‌توانید کلیک گنید.اگر درباره قطره و قرص نیستاتین، نحوه مصرف و عوارض   آن سوالی دارید در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید و یا تجربه خود را از مصرف این دارو با سایرین به اشتراک بگذارید.