- «لاریجانی با ارائه لیست وارد رقابت انتخاباتی مجلس می‌شود»؛ این عنوان خبری بود که دوشنبه (۱۸ اردیبهشت) خبرگزاری تسنیم منتشر کرد و نوشت: «علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس شورای اسلامی از جمله افرادی است که خود را برای رقابت‌های انتخاباتی آماده کرده است و قرار است با ارائه لیستی در این انتخابات شرکت کند.» این خبر بلافاصله و باسرعتی کم‌سابقه از سوی لاریجانی تکذیب شد. دفتر علی لاریجانی در حساب کاربری خود با انتشار بیانیه‌ای آغاز فعالیت انتخاباتی وی برای مجلس یازدهم را تکذیب نوشت:«خبر اختصاصی خبرگزاری وسیع تسنیم درباره ارائه لیست در انتخابات، مصداق گزاره حسن و حسین هر سه خواهران معاویه هستند، می‌باشد.نه بحثی درباره حرکت انتخاباتی در میان است و نه ارائه لیست سراسری و نه رایزنی با دیگران صورت پذیرفته، لذا بدین وسیله از جریان خالص‌سازی رفع نگرانی می‌شود و بعید است به این روش‌های برادران بتوان رقابت تصنعی ایجاد کرد. ملک را چاره‌ای دیگر نیاز است.»
- انتشار تکذیبیه لاریجانی به شکلی کم سابقه توجهات را به سوی خود جلب کرد. برخی از رسانه‌ها و ناظران سیاسی در دو روز گذشته به کدگشایی و رمزگشایی از بیانیه او اقدام کردند. علیرغم تفسیرهای مختلف، شاید مبحث مهمی که هنوز به این تکذیبیه پرداخته نشده، این باشد که چرا بیانیه او مورد توجه قرار گرفت؟ لاریجانی چه گفت و آیا صدای او شنیده می‌شود؟
- با وجود عدم حضور لاریجانی در قدرت، پیشینه و جایگاه فکری – جناحی او طی چند دهه فعالیت سیاسی به اندازه‌ای اهمیت دارد که تمامی واژگان بیانیه مهم باشد. لاریجانی ریاست سازمان صداوسیما، وزارت ارشاد و دبیری شورای‌عالی امنیت ملی را در کارنامه سیاسی خود دارد. مهم‌تر از تمامی این مسئولیت‌ها، او سابقه ۱۲ سال ریاست بر پارلمان (۱۳۸۷ تا ۱۳۹۹) و نمایندگی حوزه انتخابی قم را دارد که همین پایگاه موضع‌گیری او را دو چندان اهمیت می‌بخشد.
- ورای پیشینه و جایگاه سیاسی ویژه لاریجانی، بیش از هر گزاره دیگری، علت توجه به ابعاد پنهان و آشکار بیانیه‌اش را می‌توان در «مساله» مطرح شده مورد ارزیابی قرار داد. رئیس سابق پارلمان، مساله‌ای را طرح کرد که درون آن هم «درد یا مشکل» ترسیم شده بود و هم «درمان یا راه‌حل.» لاریجانی در پیام کوتاه خود به شکلی هوشمندانه بر مساله‌ای عمیق (شاید هم عمیق‌ترین مساله) حال حاضر صحنه سیاسی کشور انگشت گذاشت. او انتخابات پیش‌روی مجلس دوازدهم را ابزاری قرار داد که به وسیله آن به جریان طرفدار یک‌دست شدن حاکمیت انتقاد کند. جریانی که با همیاری رد صلاحیت‌ها، در سال ۹۸ بر بهارستان تسلط پیدا کرد و در ۱۴۰۰ نیز سکان ریاست پاستور را عهده‌دار شد.
- «جریان خالص‌سازی» برجسته‌ترین مفهوم مطرح شده در تکذیبیه «لاریجانی» است. لاریجانی ظاهرا می‌خواهد نگرانی جریانی را رفع کند که سه سال قبل، در تابستان ۹۸ او را به شاجا (شورای ائتلاف جریان اصولگرایان) و جمنا (جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی) دعوت نکردند. جریانی که در آن مقطع چنان از پیروزی خود در میدان رقابت انتخابات مجلس یازدهم اطمینان داشتند که نیازی به حداقلی‌ترین دیدار را با رئیس وقت پارلمان و یکی از اعضای شناخته شده طیف سیاسی خود (اصول‌گرایی) نمی‌دیدند.
- دیگر مفهوم یا کلید واژه مهم در بیانیه دبیر سابق شورای‌عالی امنیت ملی، «رقابت تصنعی» است. لاریجانی با بیان این کلیدواژه به چند نکته مهم اشاره دارد. اول این‌که رقابت برای همان جریان خالص‌سازی مهم است. دوم، این جریان تلاش کرده با به میان کشیدن نام «لاریجانی» تنور انتخابات اسفند ماه سال جاری را گرم کند. در سطح سوم، لاریجانی بر این باور است که در شرایط کنونی فضا برای برگزاری انتخابات رقابتی، در معنای واقعی آن وجود ندارد. به نوعی او با این واژه هم انتخابات‌های گذشته را رقابت تصنعی معرفی می‌کند و هم انتخابات آتی را در صورت تداوم رویکرد سابق چنین می‌خواند.
- فراتر از این دو کلید واژه مهم، لاریجانی از درون طرح مساله، راه‌حل را نیز مطرح می‌کند. او در پایان می‌آورد: «ملک را چاره‌ای دیگر نیاز است.» رئیس سابق مجلس، به صورت ظریفی مشکل را عدم وجود انتخابات در معنای واقعی و رقابتی معرفی می‌کند. او انتخابات به شکل فعلی را رقابت تصنعی می‌داند و البته از درون آن چاره دیگر را به رفع همین رقابت تصنعی ارجاع می‌دهد.
- لاریجانی ظاهرا همچنان از رویه فراگیر شده در درون جبهه اصولگرایان دلخور است، اما این بدین معنا نیست که او کلیت حضور در صحنه و انتخابات را رد کند. او می‌خواهد به جریان نواصول‌گرایان طرفدار یک‌دست شدن حاکمیت که همچنان دغدغه‌شان تداوم یکپارچه ماندن قدرت نزد خودشان است، اطمینان دهد که فعلا نمی‌خواهد چالشی برای آن‌ها باشد.
- رئیس سابق سازمان صداوسیما روش در پیش گرفته شده از سوی جریان خالص سازی را مورد نکوهش و عامل عدم حضور خود در صحنه معرفی می‌کند. مطالبه پنهان پیام لاریجانی این است که اسلوب موجود حاکم بر صحنه سیاست کشور باید تغییر پیدا کند. چاره دیگر یا همان راه‌حل بازبینی در مسیر اشتباه سابق است.
- کالبدشکافی محتوای تکذیبیه لاریجانی یک سوی ماجرا است و شنیده شدن صدای او، سوی دیگر ماجرا. واکنش «تسنیم» (خبرگزاری مدعی لیست انتخاباتی دادن لاریجانی) گویای این واقعیت است که حداقل در مقطع کنونی اراده‌ای برای شنیده شدن صدای رئیس سابق مجلس وجود ندارد. تسنیم در واکنش به تکذیبیه لاریجانی، در نوشته‌ای با عنوان «آقای لاریجانی! سرعتتان خوب بود؛ دقت و جریان‌شناسی‌تان ضعیف» از دروازه انتقاد وارد گود شد.گروه سیاسی این خبرگزاری چنین نوشت: «آقای لاریجانی با سرعت جالبی به انتشار این اطلاعیه ورود کرده، اما علیرغم این سرعت عمل، نشان داده که دقت‌نظر لازم را در جریان‌شناسی واقعی از فضای سیاسی و بخصوص رسانه‌ای کشور ندارد. رئیس سابق مجلس پیشتر هم نشان داده بود که اگرچه در تاکتیک قوی است، امّا به لحاظ نگاه راهبردی نیازمند تقویت است.»
- در بیانیه پاسخ‌گونه تسنیم، نه تنها اظهارات لاریجانی تایید نمی‌شود یلکه جریان‌شناسی و نگاه راهبرد او به مسائل کشور اشتباه تشخیص داده می‌شود. البته یک بخش از واکنش تسنیم نیز تشخیصی درست است. آن‌جایی که آمده است، «به نظر می‌رسد آقای لاریجانی که به درستی یا به غلط از انتخابات پیشین ناراحت است، سعی کرده به جای واکنش رسانه‌ای، بیانیه سیاسی بنویسد.»چنان که از بیانیه لاریجانی بر می‌آید، دقیقا دلخور است و خواسته که مطالبه‌ای عمیقا سیاسی را صادر کند. فراتر از این، شاید هدف جدی‌تر لاریجانی شنیده شدن صدایش بوده باشد. صدایی بر این مبنا که تغییر ضروری است و باید در رویه سابق بازبینی صورت بگیرد.
۲۱۲۲۰
منبع: khabaronline-1764525
