به طور کلی روناس را می توان از دسته گیاهان دارویی دانست که خواص بسیار زیادی دارد و بومی مناطقی از اروپا خواهد بود. پرورش گیاه روناس چند ساله به خاطر برگ های زیبا و پر خواص خود امروزه مورد توجه بسیاری از علاقه مندان به گل و گیاه قرار گرفته است.
آشنایی با نحوه پرورش گیاه روناس
بهتر است بدانید که روناس در واقع از جمله گیاهان روبیاسه و از گیاهان چندین ساله خواهد بود که معمولا از ریشه آن یکی از بادوام ترین رنگ های قرمز طبیعی به نام آلیزارین تولید می شود و به همین خاطر به عنوان یک گیاه رنگ دار صنعتی شناخته خواهد شد. جالب است بدانید که در خواص روناس معمولا از برگ و ساقه های آن به عنوان علوفه حیوانی و همچنین از ریشه های آن به عنوان یک ماده رنگزا جهت استفاده از رنگرزی استفاده خواهد شد.
در حال حاضر چند گونه از این گیاه به عنوان گیاه زینتی کشت می شوند که برخی منبع رنگ و برخی دیگر از نظر دارویی مهم هستند. روناس معمولا به صورت وحشی در منطقه مدیترانه از اسپانیا تا آسیای صغیر و همچنین در شمال آفریقا و بری نواحی آسیا رشد خواهد کرد.
البته که منشاء اولیه این گیاه خاور نزدیک قفقاز بوده و در گذشته در ایران به صورت سنتی در تبریز، ارومیه، اراک، فارس و یزد کشت می شده و امروزه به صورت خودرو در استان های مرکزی و ساوه به صورت علف هرز در باغ ها و در استان فارس به صورت گیاه مرتعی مشاهده خواهد شد. به طور کلی ریشه های این گیاه علاوه بر استفاده در صنایع رنگرزی دارای طعمی تلخ و گس بوده و قسمت مهم گیاه از نظر طبی شناخته می شود.
اغلب ساقه های این گیاه به صورت شیاردار و رونده به طول ۱.۵ متر هستند که مقطر آن چهارگوش می باشد. ساقه این گیاه دارای خار های ریز و خشنی است و برگ های آن نیز نوکی تیز و کشیده خواهد داشت. برگ ها معمولا بدون دمبرگ و به صورت فراهم و چهارتایی بر روی ساقه قرار می گیرند. بر روی گلبرگ اصلی روناس و لبه های برگ، خارهای زبر، خشن و چسبنده مشاهده می شوند.
بیشتر بخوانید:
آموزش کاشت گیاه خاکشیر و پرورش آن
معرفی گیاه به‌لیمو و روش تکثیر آن + فیلم
دستورالعمل کاشت و تکثیر:
توجه داشته باشید که تکثیر و پرورش گیاه روناس معمولا به دو روش کاشت بذر و تقسیم ریشه انجام می شود که برای فرآیند کشت بذر بایستی در نیمه اول فصل بهار و تقسیم ریشه را در فصل پاییز یا زمستان انجام دهید. برای کاشت بذر پس از آماده کردن زمین در صورت سنگین بودن خاک بر روی پشته های ۷۰ سانتی متر با فاصله تقریبا ۲۰ سانتی متری بذرها را به صورا کپه ای در عمق ۲ الی ۳ سانتی متری کشت نمایید.
می توانید درون هر حفره تقریبا ۱۵ ای ۲۵ عدد بذر بریزید تا هم فرآیند سبز شدن سریع تر شود و هم ریشه ها به صورت متراکم رشد و توسعه پیدا کنند. چنانچه بذرها را درون خزانه کشت کنید و نشاء های حاصل را به زمین اصلی انتقال دهید قطعا محصول یک سال زودتر به دست خواهد آمد.
مانند بسیاری از محصولات زراعی که از قسمت ها زیر زمینی آن ها استفاده می شود خاک مورد نیاز برای کاشت موفق روناس بایستی سبک و نفوذپذیر باشد تا ریشه ها به راحتی رشد کنند. به همین خاطر خاک هایی با بافت متوسط بهترین عملکرد را خواهند داشت. همچنین اضافه کردن ۴۰ تا ۵۰ نتن کود پوسیده دامی در هر هکتار زمین علاوه بر تامین مواد غذایی مورد نیاز گیاه به اصلاح خاک و نفوذپذیری آن کمک چشمگیری خواهد کرد.
دقت داشته باشید که بذر لازم برای کاشت یک هکتار زمین از ۱۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم متغیر است و بسته به خاک، شوری آب، شوری خاک، عمق کشت و توانایی بذر در تولید گیاهچه نرمال خواهد بود. پس از کشت بذر بایستی دو هفته یکبار آبیاری را انجام دهید و پس از گذشت تقریبا ۳۰ الی ۴۰ روز جوانه زنی بذرها را مشاهده خواهید کرد.
در این فاصله بایستی ۴۰ روز از آبیاری امتناع نمایید تا ریشه گیاه به خوبی گسترش پیدا کند و پس از آن نیز می توانید آبیاری را هر ۱۰ الی ۱۴ روز انجام دهید. در پایان فصل روش سالیانه خاکدهی بوته ها را انجام دهید که باعث تسهیل رشد ریشه های جدید شده و هم طوقه و اندام های زیرزمینی را از سرمای زمستانه محافظت می کند.
اما برای تکثیر گیاه روناس از طریق ریشه شما نیاز به ۳ الی ۵ تن ریشه سالم برای هر هکتار زمین دارید. ریشه ها را باید عمیق تر نسبت به بذرها بکارید زیرا آن ها در شرایط نامساعد مانند وجود سله خاک رویش بیشتری خواهند داشت.
معمولا اندام های این گیاه تا شروع یخبندان بر روی خاک باقی می مانند و پس از آن نیز خشک می شوند. دقت داشته باشید که برای جلوگیری از توسعه عوامل پوسیدگی ریشه، رعایت تناوب زراعی تا مدت هفت سال لازم خواهد بود اما به طور کلی روناس نسبت به آفات و بیماری ها مقاومت خوبی از خود نشان می دهد.
شرایط مورد نیاز برای نگهداری روناس:
همانطور که می دانید تمامی گیاهان برای اینکه بتوانند روند رشد خود را به خوبی طی کنند نیاز به شرایطی دارند که بایستی آن را فراهم نمایید. به همین خاطر در ادامه برخی از شرایط مورد نیاز جهت کاشت و پرورش گیاه روناس را شرح داده ایم:
نور و دما:
در پرورش این گیاه به صراحت می توان گفت که روناس نسبت به شرایط نامساعد مانند گرمای شدید بسیار مقاوم است. با وجود اینکه برخی از کشور های اروپایی اقدام به پرورش این گیاه کرده اند اما به خاطر رطوبت بسیار بالا و سردی هوا، محصولات به دست آمده مرغوبیت چندانی نداشته اند.
خاک:
گیاه روناس حساسیت زیادی به نوع و ساختار خاک بستر خود ندارد و اغلب در خاک هایی با بافت متوسط رشد می کنند. همچنین سازگاری خوبی با خاک های سنگین، خاک شور، سنگلاخی و حتی آب شور دارد.
آبیاری:
توصیه می شود که پس از کشت حتما بستر گیاهتان را هر ۱۲ روز یک مرتبه آبیاری نمایید و این روند را تا جایی ادامه دهید که تقریبا ۴۰ روز شده باشد. پس از سبز شدن بذرها نیز بهتر است ۴۰ روز روند آبیاری را قطع کنید تا ریشه روناس به عمق زمین رفته و طول ریشه مورد استفاده طویل شود.
دقت داشته باشید که از ماه آذر تا فروردین مای یک مرتبه آبیاری کافی است اما در تابستان هر ۱۲ روز یک مرتبه آبیاری ضروری خواهد بود و نباید از انجام آن غفلت نمایید.
کنترل آفات و بیماری ها:
با وجود اینکه پرورش گیاه روناس نسبت به بیماری ها و آفات مقاوم است اما در برخی مواقع پوسیدگی ریشه و یا شته در روناس مشاهده شده است. برای پیشگیری از پوسیدگی ریشه های گیاهتان بایستی تناوب زراعی را رعایت نمایید و در زمینی که این گیاه کشت شده برای مدت ۵ الی ۷ سال روناس را کشت نکنید.
همچنین بهتر است یک سال پیش از کشت زمین به صورت آیش باقی بماند تا در تابستان آفتاب و نور کافی به بستر زمین برسد. معمولا مبارزه با شته از سموم فسفره مناسب شته کش و برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه نیز از سموم مختلف قارچ کش می توانید استفاده نمایید.
