انتقاد یک بازیگر به سیگارکشیدن/ خطراتی که سریال‌ها برای نوجوانان دارند

 یکی از نکاتی که در فیلم‌های سینمایی بیشتر به چشم می‌خورد حالا به سریال‌های نمایش‌خانگی راه پیدا کرده و هر روز هم خطرش جدّی‌تر می‌شود. این اتفاق با "زخم‌کاری" به اوج خودش رسید و اتفاقاً نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد نوجوانان بیشتر از این نوع فیلم‌ها استقبال می‌کنند. بعد از "زخم‌کاری"، این فرآیند در سریال‌ها و برخی فیلم‌های دیگر هم به چشم می‌خورد.
استعمال سیگار در بسیاری از سریال‌های امروزی به خصوص در سینما و شبکه نمایش‌خانگی به کاری رایج تبدیل شده است. یکی از مهمترین معایب استعمال ولع‌انگیز سیگار فراوان در چنین سریال‌هایی، رفع قبح و عادی‌سازی استعمال سیگار در بطن جامعه است به ویژه وقتی این سیگار کشیدن توسط بازیگران محبوب و به اصطلاح سوپراستار باشد، آثار منفی آن مضاعف می‌شود. همچنین تماشای این سکانس‌ها، می‌تواند باعث وسوسه نوجوانان و جوانان به انجام این کار شود و به قول امروزی‌ها، احساس انجام رفتاری باکلاس به آن‌ها دست بدهد.


نکته‌ای که بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون در صفحه اینستاگرامی‌اش به آن اشاره دارد. داریوش سلیمی که همین چندی پیش سریال "افرا" بهرنگ توفیقی را روی آنتن داشت تأکید کرد: "قدیم‌ها یادم می‌آید که وقتی فیلم‌های "همفری بوگارت" را می‌دیدیم و او سیگار را با ولعِ خاصی می‌کشید، زمانی که 13 ساله بودم تأثیر فضایِ آن فیلم باعث می‌شد پنهانی سیگار بکشم. 40 سال طول کشید تا از شرّ این بلا رها شوم و الان باب شده در نمایش‌خانگی می‌خواهند هرکسی را پولدار و خفن نشان دهند، آن کاراکتر و بازیگر سیگار را به شکلِ ولع‌آمیزی می‌کشد.  این اتفاق آموزش بدی برای نوجوانان و جوانان دارد. همین نوع سیگار کشیدن باعث شده در کوچه و خیابان بچه‌های 14 ساله سیگار به دست باشند و استعمالِ سیگار را برایشان خیلی عادی باشد. 
از همکاران عزیزم درخواست می‌کنم برای نشان دادنِ خفن بودن کاراکترها به سراغ نشانه‌های  دیگری بروند. پخشِ صحنه‌های سیگار به شدت آسیب می‌زند. در این مدتی که سیگار را ترک کردم 40 نفر را هم ترک داده‌ام. دو سه نفر از هنرمندان که دوباره به سیگار کشیدن برگشته‌اند به آنها گفتم حیف نبود سیگار را ترک کردید دوباره برگشتید. آنها به من گفتند در فیلمنامه این طور آمده بود که کاراکتر باید سیگار بکشد. باز هم احترام می‌گذارم به همه همکارانم اما خواهش می‌کنم برای نشان دادن خشم و عصبانیت شخصیت‌ها از روش‌های دیگری استفاده کنند."
جاهای خالی تلویزیون، سینما و مدیوم‌های مختلف از مفاهیم درست برای نوجوانان باعث شده تا این قشر به سراغِ کارهایی بروند که عمدتاً رده سنی دارند. کارهای سینمایی و نمایش‌خانگی که اصلاًٌ خانواده‌ها نمی‌توانند در کنار هم به تماشایش بنشینند و سفارش نمی‌شود نوجوانان تماشاگرش باشند. 
جالب است که چندی پیش تخت‌کشیان تهیه‌کننده سریال "زخم‌کاری" در نشستی با حضور تهیه‌کنندگان شاخصِ سیما و نمایش‌خانگی و قائم‌مقام ساترا تأکید کرد که "نمایش سیگار در سریال زخم‌کاری اشتباه بود و ما این انتقاد را می‌پذیریم. ما می‌خواهیم در چارچوب‌ها کار کنیم و با آسیب‌هایی چون شبکه‌های ماهواره‌ای و سریال‌های خارجی مقابله کنیم؛ پس باید برای این کار حمایت شویم و با تعامل با همدیگر تولید کنیم."
روانشناسان اجتماعی اعتقاد دارند بیشترین ضربه به نوجوانان وارد می‌شود که بسیار از رفتارها و پوشش افراد مشهور تأثیر می‌پذیرند. به ویژه اگر این شخصیت سینمایی از محبوبیت بالایی برخوردار باشد، الگوپذیری در رفتار و دیگر مسائل مضاعف می‌شود به طوری که نوجوان با ارزشمند دانستن ویژگی‌های شخصیت در فیلم سعی می‌کند که هرچه بیشتر خودش را به آن نزدیک‌تر کند.
حال ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا رفتار سیگار کشیدن بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؟ به نظر می‌رسد کودکان و نوجوانان در دسترس‌ترین و راحت‌ترین رفتار برای تقلید کردن و الگوپذیری را در سیگار کشیدن می‌بینند و نسبت به تقلید برخی از رفتارها مانند ماشین‌ها، خانه‌ها و لباس‌های لوکس، سیگار کشیدن را سهل الوصول‌تر می‌دانند تا اگر در دنیای واقعی خودشان نمی‌توانند با شخصیت محبوب‌شان همزادپنداری کنند حداقل در سیگار کشیدن شبیه آن‌ها باشند!
البته اخیراً در کنار استعمال سیگار، بحثِ موادمخدر و مصرف مشروبات الکلی در راستای نقد شخصیت منفی کار است و در نتیجه معنای رواج یا اشاعه پیدا می‌کند. چند سال قبل بود که صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس مصوبه‌ای، موظف به انجام اقدامات لازم برای نمایش ندادن مصرف دخانیات توسط هنرپیشگان در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی و خارجی شدند.
این قانون تا مدتی هم رعایت شد اما در نهایت مانند بسیاری از قوانین دیگر از جمله ممنوعیت تبلیغ کالاهای مضرّ در تلویزیون، به تدریج رو به فراموشی رفت. ناگفته‌نماند در میانِ سریال‌های تلویزیون شاهدِ مصرف دخانیات نیستیم اما با توجه به مسئولیت رسانه ملّی در نظارت نمایش‌خانگی باید جلوی اشاعه استفاده از سیگار، موادمخدر و حتی مصرف مشروبات الکلی، آنجا هم گرفته شود.