ویژگی‌های زمین‌شناسی به ویژه در برداشتن دو پهنه ساختاری رسوبی آذربایجان زاگرس سبب شده کانی سازی متنوعی از مواد معدنی از جمله میکا، طلا، نقره، جیوه، کرومیت، مس، انواع سنگ‌های ساختمانی و پوکه معدنی سیلیس، دولومیت، تیتان و انواع متنوعی از سنگ‌های تزئینی مرمر، تراورتن، مرمریت، چینی و گرانیت و فلدسپات، ذغال سنگ خاک نسوز… به‌عنوان ذخایر و ثروتی کم‌نظیر در استان به وجود آید.
محدوده آذربایجان‌غربی تحت پوشش سه زون از زون های بیست گانه اکتشاف سیستماتیک کشور شامل "اشنویه – خوی"، "مریوان – مهاباد" و "شاهین دژ – ماهنشان" قرار گرفته است، اما سالهاست این ثروت عظیم خدادادی قربانی غفلت و کم توجهی و نیز عدم همکاری برخی دستگاه‌های اجرایی در ایجاد زیرساخت‌های توسعه معادن استان شده و هم اکنون محرومیت و تاراج این گنج عظیم سهم این منطقه شده است.
این استان از لحاظ تنوع و غنای مواد معدنی، رتبه سوم کشوری را به خود اختصاص داده و ۵۲ نوع از ۶۸ ماده معدنی شناسایی شده در کشور در این استان شناسایی شده که ۲۰ نوع آن در مرحله اکتشاف و ۳۱ نوع در مرحله بهره برداری است.
آذربایجان غربی همچنین در زمینه ذخایر و تولید عنصر ارزشمند طلا جز رتبه برتر کشور قرار گرفته و نام استان زرخیز را در کنار تولید محصولات با کیفیت کشاورزی و صنایع تبدیلی به یدک می‌کشد به طوری که تنها در سال ۹۷ بیش ۹۶۷.۷۰۲ هزار تن کانسنگ طلا از معادن این استان استحصال شده است.
در کنار فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم به‌دلیل قدیمی بودن تکنولوژی و دستگاه‌های تبدیلی در معادن استان آذربایجان غربی، بازدهی در معادن استان پایین است موضوعی که سالهاست مورد غفلت مسئولان استان واقع شده است.
سالانه ۳.۵ میلیون تن به مواد معدنی آذربایجان غربی افزوده شد
معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص آخرین وضعیت معادن استان اظهار کرد: هم اکنون ۵۰۳ معدن دارای پروانه بهره برداری معتبر با ظرفیت استخراج اسمی سالانه ۱۷ میلیون و ۴۳۵ هزار تن انواع مواد معدنی و ذخیره قطعی بیش از یک هزار و ۱۳۸ میلیون تن با حجم سرمایه گذاری بیش از ۴ هزار و ۸۱۰ میلیارد ریال و ایجاد اشتغال مستقیم برای ۵ هزار و ۱۷۹ نفر است.
پریسا عابدپور اظهار کرد: آذربایجان غربی در حال حاضر دارای ۱۷۹ محدوده دارای پروانه اکتشاف معتبر و ۶۳ معدن دارای گواهی نامه کشف معتبر با ذخیره قطعی ۲۶ میلیون و ۷۷۹ هزار تن انواع مواد معدنی با حجم سرمایه گذاری بالغ بر ۶۲۱ میلیارد ریال است.
وی از صدور ۲۴ فقره پروانه بهره برداری معدنی در استان طی سال جاری خبر داد و اضافه کرد: در ۶ ماهه نخست سال جاری ۲۴ فقره پروانه بهره برداری برای معادن صادر شد که با وارد شدن این معادن به چرخه تولید و استخراج زمینه اشتغال مستقیم برای ۶۲۲ نفر فراهم شد.
معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی گفت: با به بهره برداری رسیدن ۲۴ معدن جدید در استان استخراج سالیانه ۳ میلیون و ۵۴۳ هزار تن انواع مواد معدنی از معادن استان افزایش یافت و این معادن دارای ۲۲۲ میلیون تن ذخیره قطعی هستند.
عابدپور تصریح کرد: برای به بهره برداری رسیدن معادن مورد نظر در استان بیش از یک هزار و ۲۰۵ میلیارد ریال هزینه شده است که نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته در حوزه سرمایه گذاری معادن استان افزایش چشمگیری داشته است.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت اضافه کرد: همچنین در ۶ ماهه نخست امسال ۲۸ فقره پروانه اکتشاف برای محدوده‌های معدنی استان صادر و ۱۳ فقره گواهی نامه کشف با حجم سرمایه گذاری بیش از ۵۵ میلیارد ریال در استان صادر شد.
زیرساخت‌های ایجاد صنایع تبدیلی معدنی در آذربایجان غربی فراهم شود
وی در خصوص جلوگیری از خام فروشی و احیای واحدهای معدنی استان پاسخ داد: جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی در اولویت قرار دارد، طرح احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس با هدف ورود سرمایه گذار، تأمین مواد اولیه صنایع معدنی، جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی و ایجاد اشتغال از سال ۹۸ در استان آغاز شده و هم اکنون با استقبال خوبی در حال اجراست.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی ادامه داد: در راستای اجرای طرح احیای معادن کوچک مقیاس می‌توان با تجمیع واحدهای کوچک، زیرساخت‌های مرتبط با فرآوری در کنار این معادن و مواد اولیه واحدهای بزرگ را تأمین کرد.
وی با تاکید بر اینکه توسعه و احیای معادن استان نیازمند ایجاد زیرساخت‌های لازم است، گفت: ایجاد این زیرساخت‌ها به دلیل نیاز توسعه امکانپذیر نیست در محدوده‌های معدنی نیز نیازمند زیرساخت‌های لازم از جمله آب، برق هستیم که در این زمینه باید دستگاه‌های اجرایی ذیربط همکاری لازم را داشته باشند.
عابدپور از شناسایی ۱۹۷ واحد معدنی راکد در استان خبر داد و عنوان کرد: ۳۰ واحد از این تعداد سال گذشته احیا شده و ۳۰ واحد نیز امسال در دستور کار قرار دارد مابقی معادن راکد نیز تعیین تکلیف شده‌اند اما سلب صلاحیت از صاحبان این واحدهای معدنی راکد پروسه طولانی و زمان بری است.
ایجاد واحد کنسانتره آهن اولین بار در آذربایجان غربی
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در زمینه جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی از ایجاد واحد کنسانتره آهن برای اولین بار در استان خبر داد و گفت: همچنین با هدف جلوگیری از خام فروش مواد معدنی این استان واحد کنسانتره سنگ آهن و واحد فرآوری خاک نسوز با سرمایه‌گذاری ١٨٠ میلیارد ریال در آذربایجان‌غربی در دستور کار قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: ۱۱ معدن در شهرستان‌های بوکان و مهاباد و جنوب استان خوراک این واحد را تأمین می‌کنند، همچنین به دلیل وجود معادن متعدد سنگ شهرک سنگ نیز در استان در دستور کار قرار دارد زمین مورد نیاز برای احداث این شهرک مشخص شده و فعالیت‌های اجرایی در حال انجام است.
عابدپور تصریح کرد: برای جذب سرمایه‌گذاران بیشتر در استان باید زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری و ایجاد واحدهای فرآوری مهیا شود که همت و همکاری همه دستگاه‌ها و نهادهای استانی را می‌طلبد تا سرمایه‌گذاران بتوانند به راحتی در این استان سرمایه‌گذاری کنند.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صمت استان اضافه کرد: برای پشتیبانی از سرمایه‌گذاران و فعالان بخش معدن در استان اقدامات خوبی در ایجاد زیر ساخت‌های مورد نیاز معادن از جمله راه دسترسی به معدن آسفالته، برق‌رسانی و آب‌رسانی انجام شده است که علاوه بر معادن بیشتر روستاهای موجود در این مسیر نیز از این امکانات برخوردار شده‌اند.
تجهیزات معادن آذربایجان غربی باید بروزرسانی شود
عابدپور در پاسخ به این سوال که هم اکنون عمده مشکل معادن استان چیست، گفت: عمده مشکل معادن کوچک در استان کمبود نقدینگی، نبود واحدهای فرآوری مجهز بزرگ مقیاس در منطقه، تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب است.
وی همچنین عدم مشارکت شرکت‌های دولتی و نبود سرمایه‌گذاری را از دیگر مشکلات پیش روی معادن استان عنوان کرد و افزود: نبود زیرساخت‌ها و ممانعت ارگان‌های ذیربط نیز سبب شده تا مشکلات پیش روی معادن بیشتر شود.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی با بیان اینکه پیش‌روی واحدهای تولیدی استان مشکلات متعددی وجود دارد، ادامه داد: تضادهایی در بخش مسائل اجتماعی، زیست محیطی و منابع طبیعی با بخش معدن وجود دارد.
عابدپور با اشاره به راهکارهای حل این مشکل، اعلام کرد: ضرورت دارد به سمت حل مشکلات رفت و باید تفاهم‌هایی ایجاد شود که در پی آن عقب افتادگی‌ها در واگذاری پهنای اکتشافی به بخش خصوصی جبران شود.
وی مهمترین عقب افتادگی استان در بخش معدن و صنایع معدنی را حضور کمرنگ بخش خصوصی (بخصوص در حوزه اکتشاف و استخراج و فرآوری) عنوان کرد و گفت: ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی از جمله راه نیز می‌تواند به جذب سرمایه‌گذار کمک کند.
خام فروشی، نبود صنایع تبدیلی مرتبط، عدم تحقق و هزینه کرد درآمدهای معدنی معادن در استان از مهمترین مشکلات پیش روی قطب معدنی کشور به شمار می‌رود در سال جاری که به عنوان سال تولید، پشتیبانی و مانع زدایی ها نامگذاری شده امیدمی رود با تحقق این شعار در بخش معادن آذربایجان غربی شاهد رونق بخش اقتصادی در استان باشیم.
