روزنامه اعتماد با انتشار تصاویری از کروبی و خاتمی در صفحه نسخت شماره امروز خود در گزارشی نوشت:
* روزهاي پاياني هفته‌اي كه گذشت، مملكت تعطيل بود؛ تعطيلاتي به مناسبت فرارسيدن ايام سوگواري هفته پاياني ماه صفر كه به فرصتي براي برپايي مراسم سوگواري تبديل شد و درحالي به‌دليل شرايط خاص ناشي از همه‌گيري كرونا با تفاوت‌هايي نسبت به سال‌هاي پيش از آن برگزار شد كه در اين بين برپايي دو مراسم از جهاتي ديگر نيز متفاوت بود.
* در راستاي گراميداشت چهلمين روز درگذشت علامه محمدرضا حكيمي در حسينيه جماران برگزار شد و كنار يادگار و برخي اعضاي بيت امام و شماري از روحانيان و شخصيت‌ها و چهره‌هاي سياسي عمدتا اصلاح‌طلب، يك ميهمان ويژه داشت؛ سيدمحمد خاتمي، رييس دولت اصلاحات كه اگرچه اين سال‌ها به‌رغم پاره‌اي از محدوديت‌ها در برخي محافل عمومي شبيه به اين حاضر شده اما از حدود يك دهه پيش تا شامگاه پنجشنبه هفته‌اي كه پشت سر گذاشتيم، دست‌كم در اين سطح امكان سخنراني نداشته است.
* فرصتي براي سخنراني سيدمحمد خاتمي تبديل شد تا رييس دولت اصلاحات درحالي پس از حدود 12 سال (11 سال و 9 ماه و 10 روز) در حسينيه جماران نطق كند كه ازقضا آن سخنراني نيمه‌كاره حدود 12 سال پيش را نيز در همين حسينيه ايراد كرده بود؛ مكاني كه بيش از هر چيز يادآور خاطرات حضور و سخنراني‌هاي بنيانگذار جمهوري اسلامي است اما به‌خصوص حالا كه بار ديگر به محلي براي ايراد نظرات رييس دولت اصلاحات تبديل شده، در عين حال خاطرات تلخ آن سخنراني پنجم دي‌ماه 88 خاتمي را نيز زنده مي‌كند.
* سخنراني شام غريبان محرم آن سال كه در پي فضاي متشنج ناشي از حوادث پس از انتخابات رياست‌جمهوري دهم، با حمله گروهي از مخالفان اصلاحات نيمه‌كاره ماند و به عنوان مقطعي در تاريخ سياسي معاصر ايران ثبت شد كه سرآغاز سلسله‌رويدادهايي در راستاي افزايش محدوديت‌هاي سياسي براي سيدمحمد خاتمي بود. رويدادهايي كه شايد اوج‌شان، حدود يك سال و يك ماه بعد و با آغاز حصر خانگي ميرحسين موسوي، مهدي كروبي و زهرا رهنورد در بهمن‌ماه 89 رقم خورد و حالا در شرايطي به نظر مي‌رسد گشايش‌هايي نسبي در حال وقوع است كه اصلاحات و اصلاح‌طلبي در اين بازه زماني يك دوره يا به تعبير دقيق‌تر چرخه كامل اوج و حضيض را پشت سر گذاشته است.
* آنچه اما حالا به عنوان شاهد و سندي باعث شده تا اين ادعا يا دست‌كم گمانه و ظن را درخصوص تغيير در شرايط محدوديت‌هاي سياسي پيرامون سيدمحمد خاتمي پيش كشيد و به بحث گذاشت، گشايش مشابهي است كه ظاهرا در وضعيت حصر يكي از محصوران رقم خورد و بر اين اساس مهدي كروبي، پدر معنوي حزب اعتماد ملي نيز حدود 48 ساعت پيش از آنكه خاتمي در حسينيه جماران و در حضور جمعيت به ايراد سخنراني بپردازد، در منزل دبير كل حزب كارگزاران سازندگي اما به هر حال در حضور جمعي از چهره‌هاي سياسي اصلاح‌طلب سخنراني كرد و رسانه‌ها در پوشش اين خبر از تعابيري چون «نخستين سخنراني كروبي پس از 11 سال» استفاده كردند.
* آنهم در حالي كه كروبي در آن نشست كه به ميزباني غلامحسين كرباسچي و با حضور چهره‌هايي چون علي جنتي، اسماعيل دوستي، محسن هاشمي، محمد عطريانفر، حسين مرعشي، يدالله طاهرنژاد، محمد قوچاني، غلامرضا انصاري و برخي از ديگر اصلاح‌طلبان برگزار شد، سخنانش را اين‌طور آغاز كرد: «ابتدا از آقاي كرباسچي تشكر مي‌كنم كه اين برنامه را گذاشت و از ما دعوت كردند و ما هم گفتيم كه اگر آقايان و مسوولان اجازه بدهند مي‌آييم كه آن آقايان هم اجازه دادند.»
* با آغاز به كار مجلس دهم در خردادماه 95 و تشكيل فراكسيون اميد با عضويت حدود يكصد نماينده اصلاح‌طلب، كميته‌اي تحت عنوان كميته رفع حصر ذيل اين فراكسيون تشكيل شد تا اصلاح‌طلبان مجلس دهم بتوانند با جديت و نظم و دقت بيشتر وضعيت محدوديت‌هاي سياسي و رسانه‌اي بزرگان اصلاحات را پيگيري كنند. پيگيري‌هايي كه اگرچه به نتيجه مشخصي ناظر بر پايان محدوديت‌ها منتج نشد.
* اما سرآغاز روندي بود كه طي آن به‌صورت گام به گام و رفته‌رفته، گشايش‌هايي در وضعيت حصر خانگي ميرحسين موسوي، مهدي كروبي و زهرا رهنورد اعمال شد و همزمان شرايط بروز و ظهور سياسي و رسانه‌اي سيدمحمد خاتمي نيز به‌صورت گام به گام تغيير كرد تا اينكه پنجشنبه هفته‌اي كه گذشت بالاخره رييس دولت اصلاحات پس از 11 سال و 9 ماه و 10 روز از زماني كه سخنراني‌اش در حسينيه جماران نيمه‌كاره ماند، در اين مكان حاضر شد و در حضور يادگار امام و جمعي از چهره‌هاي سياسي و گروهي از شهروندان سخنراني كرد؛ آنهم درحالي كه چنانچه اشاره شد حدود 48 ساعت پيش از آن، مهدي كروبي نيز پس از 11 سال حصر خانگي در جمعي محدود از چهره‌هاي سياسي سخنراني كرد.
صفحه نخست روزنامه سازندگی در واکنش به سخنرانی کروبی پس از یازده سال حصر
سخنرانی کروبی پس از یازده سال حصر چه پیامی دارد؟
رویداد 24 هم در گزارشی در این رابطه نوشت:
* اگرچه سناریوهای متعددی برای بازگشت مهدی کروبی می‌توان متصور شد، اما آنچه در اینجا اهمیت دارد، نقشی است که با حضور مجدد او می‌توان برای وی و نقش آفرینی‌اش در جمع اصلاح طلبان قائل شد.
* آنچه که در دو سه سال اخیر مسلم است، عدم اقبال مردم به اصلاح طلبان در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری است. شرایط نشان می‌دهد حتی چهره‌های با نفوذی مثل سیدمحمد خاتمی نیز جایگاه گذشته را ندارند. دست‌کم انتخابات شورای شهر تهران نشان داد که با وجود حمایت خاتمی هیچکدام از آنها به شورا راه نیافتند. او در واقع از ظرفیت خود استفاده کرد اما نتیجه‌ای از آن نگرفت. از این رو از دید بعضی ناظران حضور محصورین در جمع اصلاح‌طلبان، آن هم در این برهه که زمانی «رفع حصر» یکی از شعار‌های بخش قابل توجهی از مردم بود، شاید بتواند تنها راه جایگزین برای از میان رفتن کاهش اقبال و البته امید به اصلاح طلبی و شخص خاتمی باشد.
* اینکه دوباره جریان مدعی اصلاح طلبی به نوعی از یک چهره دیگر مانند خاتمی استفاده کند و چه چهره‌ای بهتر از محصورین. اما داستان این است که عده‌ای این سناریو را نادرست می‌دانند و کاهش حصر و گشایش‌های در آن را دراین زمان بسیار دیرهنگام و ناکارا برای اصلاح طلبان تعبیر می‌کنند. کما اینکه کسی به دعوت کروبی در حصر نیز برای رای به کاندیدای مورد نظر اصلاح طلبان در این انتخابات و انتخابات شورای شهر توجهی نکرد.
* به هر روی آنچه که مسلم است اینکه چهره‌ها و جریان اصلاح طلبی به جای تلاش برای نزدیک کردن خود به قدرت در راستای بقا، باید برنامه‌ای مدون برای ترمیم خود داشته باشند و اگر واقعا می‌خواهند دوباره با رای مردم به قدرت بازگردد باید از خود چیزی برای گفتن داشته باشد.
* شرایط یازده ساله حصر که حکم هیچ دادگاهی هم برای آن وجود ندارد، بسیار دشوار است و بر محصورین بسیار سخت گذشته است اما این به آن معنا نیست که بخشی از اصلاح طلبان از این شرایط به نفع خود استفاده نکنند؛ چنانچه پس از انتخابات ۸۸ با استفاده از نام میرحسین و کروبی بسیاری از آنها توانستند ساکن کشورهای خارج بشوند و در داخل هم کم نبودند کسانی که از نام محصورین برای بیان «مظلومیت اصلاح‌طلبان» استفاده می‌کردند؛ این یعنی بخشی که اتفاقا بیشترین ادعا را داشت، بیشترین استفاده را هم کرد و احتمالا اگر رفع حصر انجام می‌شد، دیگر میرحسین و کروبی برایشان کارکردی نداشت.
* اتفاقا این بخش، همان دعوایی بود که بخشی از اصلاح طلبان و جریان احمدی نژاد با آن مشکل داشتند، چه آنکه اصلاح طلبان معتقد بودند جایگاه «مظلوم» متعلق به آنهاست اما جریان بهار فضایی ایجاد کرده بود که آن جایگاه را از آن خود کند. به یاد بیاورید که زمانی رحیم مشایی به سیدمحمد خاتمی نامه نوشت و درخواست کرد که در برابر ظلمی که به آنها شده، سکوت نکند و به مظلومیت جریان بهار بیندیشد!
* در چنین شرایطی طبیعتا رفع حصر برای بخشی از اصلاح طلبان پیام خوبی نیست؛ کما آنکه فضا به قدری رادیکال شده و موضوع «گذر از اصلاح طلبی و اصولگرایی» به اندازه‌ای گسترده شده که حضور محصورین نیز تغییری در شرایط ایجاد نخواهد کرد، اما دست‌کم ادامه حصر می‌تواند جایگاه مظلومیت را برای آنها حفظ کند.
* در حالت دیگر اینکه اصلاح طلبان قرار است بار دیگر خود را ترمیم کنند، اشتباهات را بررسی کنند، تاکتیک‌ها را تغییر دهند و با مانیفستی مدون پا به عرصه سیاست بگذارند. فعلا معلوم نیست کدام سناریو پیش خواهد رفت اما تا اطلاع ثانوی این فضا نه آبی برای گروه اول دارد، نه نانی برای گروه دوم.
