اتصال ایران از طریق بندر اقیانوسی چابهار با آب‌های آزاد شاید مهم‌ترین مزیتی باشد که اهمیت موقعیت استراتژیک سیستان و بلوچستان برای کشور را نشان دهد همان‌گونه که رئیس‌جمهوری این استان را مهم‌ترین و استراتژیک ترین استان کشور خواند. دسترسی به آب‌های آزاد و استفاده از حمل‌ونقل دریایی برای بسیاری از کشورهای محصور در خشکی آرزویی بزرگ است که در نبود آن برای انواع صادرات و واردات به کشورهای دارای این مزیت وابسته می‌شوند.
بندر چابهار هیچ محدودیتی برای تخلیه و بارگیری ندارد
طرح توسعه بندر چابهار یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است که اجرای آن پس از تکمیل فاز مطالعاتی، در قالب پنج فاز عملیاتی توسط هفت مشاور بندری و دریایی از سال 1386 شروع شد.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان درباره روند اجرایی این طرح اظهار داشت: طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار در 8 سال اول، 30 درصد پیشرفت داشت اما در سال 95 با پیگیری‌هایی که سازمان بنادر و دریانوردی انجام داد و عملا اصل را بر پیشرفت و توسعه بنادر گذاشت، این طرح بیش از 14 درصد پیشرفت کرد.
بهروز آقایی افزود: با فضایی که بعد از برجام به وجود آمد اولین «ال سی» را در تیرماه سال 95 گشایش کردیم و به‌موجب آن اولین پارت از تجهیزات در بهمن‌ماه سال 95 به بندر چابهار وارد شد.
او ادامه داد: در فاز اول توسعه بندر شهید بهشتی، 203 هکتار استحصال از دریا را انجام دادیم و هزار و 700 متر اسکله به این بندر اضافه شد. عمق پایه اسکله این بندر نیز حدود 16.5 متر ارتقا پیدا کرد که با این شرایط هم‌اینک بندر چابهار هیچ محدودیتی در پذیرش کشتی‌های «سوپر پست پاناماکس» ندارد.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان تصریح کرد: در فاز نخست توسعه بندر شهید بهشتی موج‌شکنی به طول یک هزار و 470 متر طراحی و ساخته شد که عملا بندر چابهار را در خصوص پهلوگیری و جداسازی کشتی‌ها در فصل مونسون ایمن کرد و در حال حاضر هیچ محدودیتی برای پهلوگیری و جداسازی کشتی‌ها در فصل‌های مختلف در این بندر وجود ندارد.
آقایی اظهار داشت: اگر بخواهیم در یک جمله چابهار را توصیف کنیم، بندری است که بدون محدودیت و به‌عنوان پشتوانه بنادر جنوبی کشور می‌توان عملیات تخلیه و بارگیری واردات کالاهای اساسی داخل و همچنین کالاهای صادراتی و ترانزیتی را در آن انجام داد.
او خاطرنشان کرد: کار بزرگ دیگری که در 2 سال گذشته انجام شد، ورود تجهیزات استراتژیک به بندر چابهار بود به‌طوری‌که خرید تجهیزات بندر شهید بهشتی چابهار یکی از نقاط قوت دولت تدبیر و امید و از ثمرات برجام است که طی آن 30 دستگاه در سه نوبت به این بندر وارد شد.
توسعه شبکه ریل بین‌المللی در سیستان و بلوچستان
راه‌آهن سیستان و بلوچستان را می‌توان ادامه راه‌آهن هندوستان محسوب کرد که در سال‌های 1297 و 1298 (1918-1919 میلادی ) یعنی اواخر جنگ جهانی اول، توسط انگلیسی‌ها به‌منظور گسترش نفوذ نظامی و استعماری آنان در قاره آسیا و شبه‌قاره هند به طول 600 کیلومتر از کویته به سمت زاهدان احداث شد. اداره کل راه‌آهن سیستان و بلوچستان تا سال 89 با محدوده حدفاصل ایستگاه زاهدان - میرجاوه به طول 94 کیلومتر با تعداد 10 ایستگاه ارتباط ریلی ایران با پاکستان و شبکه ریلی شبه‌قاره هند را برقرار می‌کرد. به گفته مدیرکل راه‌آهن جنوب شرق کشور با اتمام کار ساخت محور ریلی بم - زاهدان در مرداد سال 89، اداره کل راه‌آهن سیستان و بلوچستان به اداره کل راه‌آهن جنوب شرق به مرکزیت زاهدان تغییر کرد. به‌طورکلی هم‌اینک طول راه‌آهن جنوب شرق 408 کیلومتر است که نسبت به قبل از انقلاب بیش از 300 درصد افزایش داشته و حدفاصل ایستگاه میل 72 تا ایستگاه شوره گز را پوشش می‌دهد و حوزه اول تحت پوشش این اداره از ایستگاه میل 72 در نقطه صفر مرزی میرجاوه آغاز و با عبور از شهر میرجاوه به شهر زاهدان ختم می‌شود.
در حال حاضر راه‌آهن جنوب شرق با داشتن دو نوع خط عریض و استاندارد، اتصال ریلی به کشور پاکستان و قرار گرفتن در مسیر کریدور بین‌المللی شرق به غرب که باعث اتصال کشورهای پاکستان و شبه‌قاره هند به ترکیه، اروپا و آسیای مرکزی شده از اهمیت بین‌المللی ویژه‌ای برخوردار است به‌گونه‌ای که مورد تائید سازمان اکو و اسکاپ نیز قرار دارد.
خط آهن چابهار – زاهدان؛ مکمل طرح توسعه بندر چابهار
افزایش ظرفیت بارگیری و تخلیه در بندر چابهار نیاز به توسعه پس‌کرانه‌ها را نیز ضروری می‌کند چراکه استفاده از زیرساخت‌های ارتباطی همچون راه‌آهن و شبکه بزرگراهی در کاهش زمان و هزینه حمل‌ونقل کالاها مؤثر خواهد بود. بر همین اساس خط آهن چابهار – مشهد نیز یکی دیگر از بزرگ‌ترین طرح‌های عمرانی کشور برای بهره‌برداری از ظرفیت ترانزیت سیستان و بلوچستان است که با توجه به معافیت بندر چابهار از تحریم‌های اقتصادی انجام آن بسیار ضروری است چراکه باوجوداین زیرساخت ظرفیت بالقوه تنها بندر اقیانوسی ایران به فعل می‌رسد و تأثیر بسیار زیادی در پیشرفت اقتصادی این استان و جنوب شرق کشور ایجاد خواهد کرد.
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در سیستان و بلوچستان درباره پیشرفت خط آهن چابهار – زاهدان اظهار داشت: این طرح به هشت قطعه اجرایی تقسیم‌شده که از چابهار تا ایرانشهر چهار قطعه، از ایرانشهر تا خاش 2 قطعه و از خاش تا زاهدان نیز 2 قطعه را شامل می‌شود.
مهدی رضایی با بیان اینکه مجموع عملیات اجرایی در کل این هشت قطعه، 35 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، افزود: طول این مسیر 610 کیلومتر ریل است که با احتساب ایستگاه‌ها این مسافت به 730 کیلومتر افزایش می‌یابد.
او ادامه داد: این طرح اکنون در مرحله زیرسازی یعنی عملیات خاکریزی و ساخت پل‌ها، تونل و دیگر اقدامات زیربنایی است.
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در سیستان و بلوچستان درباره اعتبارات موردنیاز تصریح کرد: تاکنون هزار میلیارد تومان برای این طرح هزینه شده است که برای رسیدن به مرحله بهره‌برداری به چهار هزار میلیارد تومان دیگر نیاز است.
رضایی درباره عملیات اجرایی در قطعات مختلف این طرح گفت: قطعه یک این طرح از سمت چابهار حدود 80 درصد، قطعه دوم 54 درصد، قطعه سوم 68 درصد و قطعه چهارم 72 درصد پیشرفت فیزیکی و زیربنایی دارد.
او همچنین به پیشرفت فیزیکی دو قطعه انتهایی این پروژه از سمت زاهدان به خاش اشاره کرد و افزود: قطعه هفتم حدود 23 درصد و قطعه هشتم نیز 72 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. همچنین از دو قطعه پنجم و ششم در حدفاصل خاش تا ایرانشهر یک قطعه غیرفعال و دیگری حدود 2 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
ساخت 264 کیلومتر بزرگراه در سیستان و بلوچستان
شبکه بزرگراهی نیز یکی دیگر از زیرساخت‌های ارتباطی لازم برای بهره‌برداری از موقعیت استراتژیک سیستان و بلوچستان است که وسعت، تفاوت جغرافیای مناطق این استان از شمال تا جنوب و فاصله زیاد شهرها از یکدیگر ازجمله عواملی است که توسعه شبکه بزرگراهی را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما بعد از انقلاب اسلامی در این استان 264 کیلومتر بزرگراه ساخته‌شده و مورد بهره‌برداری قرارگرفته است.
مدیر ساخت و توسعه راه‌های اداره کل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: ساخت شبکه بزرگراهی در این استان بعد از انقلاب اسلامی شروع شد و تاکنون 264 کیلومتر بزرگراه در سیستان و بلوچستان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
مهدی پارسی ادامه داد: هزینه ساخت هر کیلومتر بزرگراه با توجه به موقعیت‌های جغرافیای در مناطق مختلف سیستان و بلوچستان به‌طور میانگین 2 میلیارد تومان است.
او ادامه داد: علاوه بر شبکه بزرگراهی هم‌اینک هزار و 883 کیلومتر راه اصلی، چهار هزار و 919 کیلومتر راه فرعی و 16 هزار و 968 کیلومتر راه روستایی در سیستان و بلوچستان وجود دارد که 6 هزار و 266 کیلومتر راه روستایی آسفالت شده است.
بزرگراه چابهار - میلک تا سال آینده ردیف بودجه خواهد داشت
اتصال بندر چابهار به پایانه مرزی میلک در شمال سیستان و بلوچستان برای ارتباط با کشور افغانستان یکی دیگر از طرح‌های مهم زیرساختی در این استان است که سفر اخیر معاون اول رئیس‌جمهوری به سیستان و بلوچستان نتایج خوبی برای این طرح و همچنین راه‌آهن چابهار - زاهدان در برداشت.
استاندار سیستان و بلوچستان دراین‌باره اظهار داشت: در سفر آقای جهانگیری به سیستان و بلوچستان پیشنهاد تخصیص یک میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی مطرح شد تا در سه حوزه مهم آب آشامیدنی، بزرگراه و کریدور جنوب به شمال و راه‌آهن مشکلات سیستان و بلوچستان را رفع کند.
احمدعلی موهبتی ادامه داد: بزرگراه چابهار به زاهدان که از نیازهای اصلی بهره‌برداری از بندر شهید بهشتی است، از دهه 60 مورد تأکید دولت‌های مختلف بوده است اما تاکنون برای آن ردیف بودجه وجود نداشت که در سفر معاون اول رئیس‌جمهوری مقرر شد سال آینده برای این طرح مهم ردیف بودجه تصویب شود.
او تصریح کرد: همچنین در سند توسعه سیستان و بلوچستان که پیرو این سفر در هیئت دولت تصویب شد، چهار هزار میلیارد تومان برای توسعه راه‌آهن تصویب شد که قطعا بستر مناسبی برای شتاب گرفتن توسعه این استان خواهد بود.
