همدان|شهر زیرزمینی سامن چشم انتظار رویداد 2018

 شهر زیرزمینی سامن، شهری دستکند در 15 کیلومتری ملایر که سال 84 از دل زمین سر برآورد و قدمت آن گویای عظمت و تاریخ کهن استان همدان است، هنوز نتوانسته است تصمیم گیران صنعت گردشگری را به اختصاص اعتبارات لازم برای رونق گردشگری این خطه از کشورمان متقاعد کند.
12 سال از کشف شهر زیرزمینی سامن می گذرد، در حالیکه تنها حدود یک پانزدهم از این شهر دستکند کاوش شده و همیشه کمبود منابع و اعتبارات سلاحی در دست دست اندرکاران آن بوده تا برای این میراث کهن نتوانند حتی یک ایستگاه برای پیاده شدن گردشگران برپا کنند و با گذشت بیش از یک دهه سرنوشت این شهر زیرزمینی هنوز در گیر و دار تصمیمات راهش را گم کرده است.
اگرچه مسئولان زیادی در بازدید از ظرفیت های گردشگری استان همدان، دغدغه شان در زمینه اجرای این طرح را به هر شکلی بروز دادند، اما شهر زیرزمینی سامن هنوز سهمی در صنعت گردشگری ندارد و این بستر مهیا و ناب، نتوانسته دروازه های گردشگری اش را به روی مردم بگشاید و حال اما سرنوشتش به همدان 2018 گره خورده و امیدوار است بتواند سهم اندکی از این رویداد بین المللی را از آن خود کند.
مسئولان زیادی از بالاترین رده سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور گرفته تا نمایندگان مجلس و دیگر مدیران استانی و شهرستانی طی 12 سال گذشته افتخارشان این بوده که دستکند سامن را دیده اند و البته با پیگیری های مصرانه اندک اعتباراتی نیز برای کاوش این اثر کهن تاریخی گرفته اند.
اما این نکته همچنان موجب نگرانی می شود که بارش های سالانه و ترددهای شبانه روزی روی این شهر زیرزمینی ممکن است این اثر تاریخی را تخریب کند؛ تهدیدی جدی که بارها تذکر داده شده و حتی محمدناصر نیکبخت استاندار فرهنگ دوست همدان نیز در بازدید اخیرش از این مجموعه تاریخی، بر شتاب گیری روند اجرای طرح گردشگری سامن تاکید کرده است.
اینجا نقش نهادها و سازمان های دولتی در تخریب نکردن این اثر تاریخی بسیار بارز و برجسته است، چه بسا که حفاری ها و اقدامات عمرانی برخی از این نهادها شهر زیرزمینی را با تهدید مواجه می کند و تخریب هایی را هم متوجه آن خواهد کرد.
از آنجا که همواره کمبود اعتبارات سد راه پیشتازی شهرزیرزمینی در صنعت گردشگری بوده، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان با قاطعیت کامل اعلام کرد: به لحاظ اهمیت آثار تاریخی نمی توانیم مرمت اضطراری آثار را برای جذب اعتبار متوقف کنیم و تمام تلاش ما جلوگیری از آسیب دیدن آثار تاریخی است.
'در خصوص شهر زیرزمینی سامن مساله اضطراری نداریم' این مطلبی بود که علی مالمیر عنوان کرد و گفت: سال گذشته بخشی از طاق های آسیب دیده دستکند سامن مرمت و استحکام بخشی بدنه داخلی انجام شد و هم اکنون درگیر طراحی سر درب ورودی و ساختمان ورودی آن هستیم تا بتوانیم زمینه را برای بازدید گردشگران مهیا کنیم.
گرچه به گفته وی مطلوب اداره کل میراث فرهنگی مسدود کردن کامل خیابانی است که شهر زیرزمینی زیر آن واقع شده و زمانی صدای این دستکند زیرزمینی بین المللی می شود که کاوش به طور کامل انجام شود، اما در حال حاضر مطلوب ساکنان سامن و ملایری ها گردشگرپذیر شدن بخشی از این اثر تاریخی به عنوان برند گردشگری استان همدان آن هم همزمان با رویداد همدان 2018 است؛ حقی که نباید نادیده گرفته شود.
شهر زیرزمینی سامن در عمق سه تا 6 متر از سطح زمین و زیر بیش از یکصد واحد مسکونی و تجاری در بخشی از بافت سنتی شهر ملایر واقع شده و این موضوع موجب شده است که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان تاکید کند: برای حفظ این بنای ارزشمند تاریخی درخواست کرده ایم در قالب طرح هایی با تغییر کاربری معوض، بتوانیم فضایی را در محدوده شهر زیرزمینی سامن آزاد کرده و کاوش را ادامه دهیم.
اینکه به گفته مالمیر شهر زیرزمینی سامن شرایط مناسبی دارد، بسیار خوب است و از آن خوشایندتر اینکه وی قول مساعد داده است که برنامه این نهاد در سال 97 آماده سازی شهر زیرزمینی سامن برای رویداد همدان 2018 است تا گردشگران بتوانند از این اثر فوق العاده تاریخی بازدید کنند.
اینجا این نکته قابل ذکر است که در بازدیدی که محمدناصر نیکبخت استاندار همدان 28 فروردین ماه امسال از شهر زیرزمینی سامن داشت، در جمع حضار مدیران مربوطه را مورد خطاب قرار داد و تاکید جدی کرد که هفته آینده یعنی اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت ماه جاری یک روز توسط میراث فرهنگی استان تعیین شود تا با حضور وی و فرماندار ملایر عملیات اجرایی فاز نخست طرح گردشگری دستکند سامن آغاز و تا پایان خردادماه به اتمام برسد.
این در حالیست که معاون گردشگری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان به ایرنا گفت: قول مساعد می دهیم که از اوایل هفته جاری عملیات اجرایی طرح گردشگری مجموعه دستکند سامن آغاز می شود و تمام تلاش ما بر این است که این طرح برای رویداد همدان 2018 آماده شود.
به گزارش میراث فرهنگی استان، تاکنون 6 فصل کاوش در شهر زیرزمینی سامن با وسعت پنج هکتار انجام شده و هم اکنون یک میلیارد و 500 میلیون ریال اعتبار از محل اعتبارات سال 96 برای اجرای فاز نخست طرح گردشگری این مجموعه وجود دارد، اما علی خاکسار اتمام فاز نخست طرح گردشگری این مجموعه دستکند کهن تاریخی را باز هم منوط به تامین اعتبارات دانست و بیان کرد: اگر اعتبارات سال 97 به موقع اختصاص یابد و کار متوقف نشود، این طرح تا آخر تابستان امسال برای بازدید گردشگران آماده می شود.
وی ادامه داد: عمده کاوش های این طرح زیر ساختمان مخابرات بود که انجام شد و 200 مترمربع مساحت فضایی است که اداره مخابرات باید در اختیار ما قرار دهد تا بتوانیم ورودی طرح گردشگری دستکند سامن را مهیا کنیم.
البته استاندار همدان در بازدید اخیر خود قول مساعد داد با رایزنی ساختمان مخابراتی که روی شهر زیرزمینی قرار گرفته، آزاد شود و این فضا در اختیار این مجموعه قرار گیرد.
پُر واضح است که اقدامات انجام شده تاکنون مورد رضایت مردم و مسئولان نبوده و نیست و بارها استاندار همدان و نمایندگان مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی گلایه مندی خود را از روند اجرای کار و کمبود اعتبارات برای دستکند سامن اعلام کرده اند؛ به گونه ای که محمد کاظمی نماینده مردم این شهرستان در مجلس دهم گفت: با وجود اینکه هم اکنون شهر زیرزمینی سامن اعتبار دارد، اما کار به کندی پیش می رود و ما نیز از روند کار میراث فرهنگی گلایه داریم و به جد پیگیر این موضوع هستیم.
وی اظهار کرد: اساسی ترین مشکل دستکند سامن این بود که پایگاه نبود، در حالیکه با پیگیری های انجام شده در بازدید رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در سال 95 از این مجموعه، پایگاه شهر زیرزمینی سامن تصویب و به نتیجه رسید که خودبخود ردیف بودجه به آن تعلق می گیرد.
کاظمی با بیان اینکه طبق گزارش میراث فرهنگی همدان ایمن سازی داخل مجموعه، آماده سازی فضای داخلی، درب ورودی و معابر برای بازدید گردشگران در حال انجام است، ابراز امیدواری کرد: فاز نخست طرح گردشگری برای رویداد همدان 2018 آماده می شود.
در این میان اما تلاش و همت جمعی شورای اسلامی شهر و شهرداری سامن برای به سرانجام رسیدن شهر زیرزمینی قابل تحسین است و اختصاص ساختمانی برای پایگاه دستکند سامن نمونه بارز این همراهی است و به تازگی نیز شهرداری و شورای شهر آمادگی کامل خود را برای پیاده راه سازی مسیر شهر زیرزمینی اعلام کرده است.
یک عضو شورای اسلامی شهر سامن نیز از اینکه هنوز اقدام جدی برای اجرای طرح گردشگری دستکند سامن آغاز نشده، ابراز گلایه کرد و آن را مطالبه جدی شهروندان سامنی برشمرد.
محمود بداغی گردشگر پذیر شدن شهر زیرزمینی را موجب رونق اقتصادی و جذب بیشتر گردشگر برای استان همدان دانست و ابراز کرد: ظرفیت دستکند سامن در جذب گردشگر و توسعه صنعت گردشگری به اندازه ای بالا است که با راه اندازی فاز نخست این مجموعه، سرمایه گذاران این شهر برای احداث یک هتل اعلام آمادگی کرده اند.
و اما رویداد بین المللی همدان 2018 به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی، رویدادی که سهم شهر زیرزمینی سامن به عنوان یک اثر تاریخی شاخص این استان، تنها برگزاری همایش دستکندهای زیرزمینی است، شاید بارقه امیدی باشد تا این اثر کهن که در بستری از سنگ گرانیت کنده شده و در سال 1384 به طور اتفاقی در جریان حفاری های فیبر نوری شرکت مخابرات کشف و 27 فروردین 1387به شماره 24622 در فهرست آثار ملی ثبت شد، بتواند روی گردشگر خارجی را ببیند.