این بخشی از سخنان رهبر انقلاب است که به‌خوبی نشان از اهمیت و ضرورت کارآفرینی به‌عنوان بازوی محرک در اقتصاد مقاومتی دارد. از همین رو، در این برهه حساس از زمان و در سالی که به «حمایت از کالای ایرانی» نام‌گذاری شده است، توجه به سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی امری ضروری است. یکی از مهمترین این سیاست‌ها، تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی است. این امر که لازم است با هدف تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقای درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط انجام شود، می‌تواند زمینه را برای دستیابی به یکی از مهمترین سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی فراهم کند.
خوشبختانه اکنون در کشور نهادهای بسیاری فعالیت خود را در این راستا آغاز کرده و نتایج مثبت و مثمرثمری نیز داشته‌اند. «بنیاد برکت» وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) یکی از همین نهادهای پرتلاش است که در پیشانی فعالیت‌های خود، به خودکفایی مردم مناطق محروم و هم‌وطنانی که مجالی برای بروز استعدادهای خود نداشته‌اند، می‌پردازد.
بنای تأسیس بنیاد برکت، دستور رهبر انقلاب خطاب به رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره)، بود که فرمودند: «در ذهنم حل مشکلات محرومان بوده است. مثلا مشکلات هزار روستا را کاملا حل کنید. چه‌قدر خوب است هزار نقطه آباد شود یا هزار مدرسه در کشور ساخته شود، این دستگاه را برای این کار آماده کنید». بنیاد برکت در راستای همین رهنمود، در 20 آذرماه سال 1386 توسط ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) تأسیس شد تا به‌عنوان مجموعه‌ای برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی و انجام امور عام‌المنفعه، در مناطق محروم و کم‌تر توسعه‌یافته فعالیت کند. این نهاد با تفأل بر قرآن کریم (آیه 96 از سوره مبارکه اعراف) «برکت» نامیده شد تا از همان ابتدا پیام‌آور برکت و توسعه در مناطق محروم و کم‌تر توسعه‌یافته کشور باشد.
بنیاد برکت که منابع مالی آن از سوی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) تأمین می‌شود، در بیش از 11 سال فعالیت مستمر خود دستاوردهای ارزنده‌ای در زمینه‌های گوناگون به ارمغان آورده است. بنیاد برکت به منظور توسعه و توانمندسازی اقتصادی و کارآفرینی در مناطق محروم آغاز به کار کرد، به همین دلیل وجود راهبردی مناسب و منحصربه‌فرد از همان ابتدا بر بنیان‌گذاران آن آشکار بود. به همین منظور و پس از مطالعات اقتصادی بیش از 80 مدل مشابه در جهان، الگوی فعالیت این بنیاد تدوین شد.
هم‌اکنون بنیاد برکت در حوزه‌های وسیعی در جهت خدمت به محرومان و نقاط کم‌تر توسعه‌یافته فعالیت دارد که مواردی از قبیل توانمندسازی اقتصادی و کارآفرینی، توسعه فضاهای آموزشی از طریق تأسیس مدارس برکت، انجام امور زیربنایی، ساخت مراکز فرهنگی_ مذهبی، توسعه خدمات بیمه‌ای، مالی و حمایتی، ساخت بیمارستان و افزایش دسترسی آحاد جامعه به‌ویژه هم‌وطنان ساکن مناطق محروم به خدمات بهداشتی و درمانی را شامل می‌شود.
فلسفه وجودی بنياد بركت، كمك و همیاری براي بهبود و ارتقای توانمندی اقتصادی و كارآفرينی افراد، گروه‌ها و واحدهای کسب‌وکار مستعد فعاليت و فاقد دانش و مهارت لازم در مناطق محروم و كم‌تر توسعه‌يافته كشور، در راستای تحقق اهداف سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ايران و رهنمودهای رهبر انقلاب است.
بنياد بركت با مشارکت در راه‌اندازی و توسعه طرح‌های اقتصادی در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و ...، انجام طرح‌های عمراني و زيربنايي، مدرسه‌سازی و ارائه خدمات سلامت، بیمه‌ای، مالی، حمایتی و عام‌المنفعه، به دنبال تأثير كلي بر توسعه اقتصادی مناطق محروم كشور، افزايش فرصت‌های شغلی، توسعه كارآفرينی، فقرزدايی و جلوگيری از مهاجرت نيروهای محلي به شهرهای بزرگ است.
بنياد بركت در افق سند بیست‌ساله جمهوری اسلامی ايران با بهره‌مندی از امكانات و توانمندی‌های بالقوه و بالفعل كارآفرينان و ظرفیت سازمان‌های غيردولتی و عام‌المنفعه، قصد دارد در توزيع مناسب درآمد و ايجاد فرصت‌های برابر، به دور از فقر و تبعيض و بهره‌مند از رشدی پرشتاب و مستمر اقتصادی و ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و رسيدن به اشتغال كامل در مناطق محروم و كم‌تر توسعه‌يافته، اقدام‌های مؤثری را به انجام برساند.
حفظ ارزش‌های انقلاب اسلامی و حقوق مردم، تأكيد بر عدالت اجتماعی و اقتصادی، حفظ كرامت انسانی، مسئوليت‌پذيری، صيانت و توجه خاص به حقوق و نيازهای ضروری اقشار آسيب‌پذير، از ارزش‌های بنيادين و اساسی مورد تأكيد بنياد بركت به شمار می‌روند.
بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) در راستای محرومیت‌زدایی با چندین شیوه متنوع و با توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، اقدامات مختلفی انجام داده است که از جمله، می‌توان به اشتغال‌زایی، توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی، ساخت مدرسه و توسعه فضاهای آموزشی، ساخت بیمارستان و مسکن در مناطق محروم و کم‌تر توسعه‌یافته اشاره کرد.
تعامل و همکاری با دولت برای مجموعه ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) از اهمیت بالایی برخوردار است و در مواردی که اعلام نیازی از طرف دولت و استانداری‌ها مطرح شود، این ستاد با تمام توان خود به کمک آن‌ها می‌شتابد.
با این تفاسیر و با توجه به اهمیت موضوع محرومیت‌زدایی، در آستانه 20 آذر سالروز تأسیس بنیاد برکت به گفتگو با سعید جعفری مدیرعامل بنیاد برکت پرداختیم. مشروح این گفتگو در ادامه آمده است.
*به عنوان سؤال نخست، بفرمایید که پایه و اساس شکل‌گیری بنیاد برکت چه بود؟ این نهاد بر اساس چه دیدگاهی شکل گرفت و هدف‌گذاری اصلی آن چیست؟
بنیاد برکت مجموعه‌ای است که در بیستم آذرماه 86 با تدبیر و پیشنهاد دکتر محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و عنایتی که رهبر انقلاب به موضوع محرومیت‌زدایی داشتند، تأسیس شد. فلسفه وجودی این بنیاد رفع محرومیت و ارتقای عدالت اجتماعی در مناطق محروم است. این بنیاد با توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی جوامع انسانی مناطق محروم و از طریق این توانمندسازی برای محرومیت‌زدایی گام برمی‌دارد و در واقع می‌توان گفت که با این رویکرد بنیاد برکت ایجاد شده است.
در واقع، می‌توان شکل‌گیری بنیاد برکت را نتیجه یک نگاه جدید، عالمانه، هوشمندانه، به‌روز و آینده‌نگرانه به بحث رفع محرومیت تلقی کرد. به‌این‌ترتیب که با شکل‌گیری این بنیاد می‌توان مسیرهای جدیدی را در جهت رفع محرومیت با توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی مردم در کشور تجربه کرد.
یعنی پایه‌گذارانی که این نهاد را در راستای دغدغه‌های رهبر انقلاب شکل دادند، فلسفه و چرایی شکل‌گیری بنیاد را بر بحث توانمندسازی انسانی جوامع محروم قرار دادند، موضوعی که شاید تا قبل از آن، چنان گسترده در مقوله رفع محرومیت مورد توجه نبوده است. چراکه قبل از این رویکرد، عمدتا نگاهی فیزیکی و سخت‌افزاری به بحث رفع محرومیت داشتیم، درحالی‌که با شکل‌گیری بنیاد برکت طلیعه‌های جدیدی در رویکرد به رفع محرومیت مشاهده می‌شود که روی توانمندسازی و جنبه‌های انسانی، نرم‌افزاری، مغزافزاری و علمی رفع محرومیت و فقر تأکید دارد که بشود با اجتناب از یک نگاه تک‌بعدی که همان نگاه سخت‌افزاری است و با توجه به ضرورت‌ها، الزامات و ظرفیت‌هایی که در مناطق مختلف کشور وجود دارد و مشارکت دادن مردم، کمک کرد تا مقوله محرومیت رفع شود.
با این نگاه و چرایی، بنیاد برکت در 11 سال گذشته مسیر جدیدی را برای عملیاتی کردن ایده‌های نو و برنامه‌های کارآمد با بهره‌مندی از تجارب ارزشمند قبلی در این حوزه پیمود تا بتوان فقر و محرومیت را با یک نگاه جامع، کامل، فراگیر و فراتر از یک نگاه صرفا سخت‌افزاری رفع کرد.
*از فعالیت‌های اشتغال‌زایی و توانمندسازی اقتصادی بنیاد برکت بگویید، چه اتفاقاتی در این سال‌ها در این بخش‌ها رخ داده است؟
هم‌اکنون در یازدهمین سالگرد شکل‌گیری و تأسیس بنیاد برکت قرار داریم و در محورهای مختلفی فعالیت می‌کنیم. اگر بنیاد برکت در 11 سال پیش کار خود را با ساخت مدرسه و مشارکت مدنی در طرح‌های اقتصادی با کارآفرینان شروع کرده، امروزه حوزه‌های کاری ما خیلی وسیع شده و با توجه به راهبردهایی که ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) ابلاغ کرده، ده‌ها خدمت و فعالیت به مردم مناطق محروم و روستاها ارائه می‌دهیم. باید به این موضوع اشاره کنم که بنیاد برکت به‌عنوان زیرمجموعه ستاد که نهادی خدمت‌گزار به مردم است، نقش بازوی اجرایی سیاست‌های محرومیت‌زدایی ستاد را به عهده دارد و اساسا جایگاه و ضرورت وجودی بنیاد هم نوع نگاهی است که ستاد اجرایی به بحث محرومیت‌زدایی در کشور دارد و در واقع ما مجری راهبردها و برنامه‌های کلان ستاد در این حوزه هستیم. بر این اساس، اصلی‌ترین کارکرد ما مشارکت در طرح‌های توانمندسازی اقتصادی و اشتغال‌زایی است که این مشارکت در سه مسیر یا در واقع با سه روش اتفاق می‌افتد. روش نخست، مشارکت بنگاه‌محور و حمایت از کارآفرینان محلی است. در این روش با کارآفرینان محلی و افرادی که در سطح استان‌ها و مناطق هدف ما قرار دارند و با شرکت‌ها و واحدهای تولیدی که امکانات اولیه برای سرمایه‌گذاری دارند، به شکل 49 درصد سهم بنیاد و 51 درصد سهم آن‌ها مشارکت می‌کنیم.
روش دیگری به نام روش توانمندسازی اقتصادی اجتماعمحور داریم که اخیرا در این زمینه بسیار فعال وارد عمل شده‌ایم. حدود دو سالی است که با توجه به مطالعاتی که در مورد روش‌های مختلف مشارکت، ایجاد اشتغال و توانمندسازی مردم داشتیم، به استفاده از مشارکت جوامع محلی مبتنی بر ظرفیت‌ها و توانمندی‌های محلی رسیده‌ایم. الگو‌های توانمندسازی اقتصادی اجتماعمحور بنیاد برکت شامل مدل‌های «سحاب» (سرمایه‌گذاری حمایتی اقتصادی برکت)، «آسمان» (آیین‌نامه سرمایه‌گذاری مردمی و اشتغال نیروی انسانی) و «آفتاب» (آیین‌نامه فقرزدایی و توان‌افزایی برکت) را دنبال می‌کنیم. در این روش، با توافقاتی که با معاونت مناطق محروم ریاست جمهوری و بانک‌های عامل داریم، از طریق پرداخت بخشی از هزینه‌های مالی مترتب بر تسهیلات و منابعی که به کارآفرینان داده می‌شود، مشارکت می‌کنیم و شرایطی را فراهم می‌کنیم تا کارآفرینان بتوانند با منابع ارزان‌قیمت طرح‌های خود را فعال کرده و ظرفیت‌های اشتغال را ایجاد کنند.
*با توجه به رسالت‌ها و اهداف بنیاد برکت، تاکنون چه اقداماتی در راستای محرومیت‌زدایی در سطح استان اصفهان شکل گرفته است؟
بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) تا به امروز 710 پروژه با حجم سرمایه‌گذاری 4670 میلیارد ریال را در سطح استان اصفهان و به‌خصوص مناطق محروم و روستایی این استان اجرا کرده است. این پروژه‌ها شامل طرح‌های اشتغال‌زایی، توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی و پروژه‌های عمرانی و زیربنایی می‌شود.
*در زمینه تقویت بنیه اقتصادی مناطق محروم در استان اصفهان و توسعه فرهنگ و زیرساخت‌های کارآفرینی چه اقداماتی انجام شده است؟
بنیاد برکت به منظور اشتغال‌زایی، محرومیت‌زدایی و توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی مناطق کم‌تر توسعه یافته استان اصفهان مشارکت در 14 طرح اقتصادی در این استان را با حجم کل سرمایه‌گذاری 1100 میلیارد ریال و ایجاد ظرفیت اشتغال 4 هزار و 368 نفر (مستقیم و غیرمستقیم) در دستور کار دارد که در این راستا، تاکنون 7 مشارکت اقتصادی بنگاه‌محور به کارآفرینان بومی واگذار شده است. هم‌چنین ایجاد 300 شغل در شهرستان‌های خمینی‌شهر و اژیه با اجرای طرح اجتماعمحور «سحاب» هدف‌گذاری و برای فراهم آوردن 478 فرصت شغلی نیز در سراسر استان تسهیلات پرداخت شده است.
*در حوزه‌هایی همچون مدرسه‌سازی، گسترش خدمات سلامت و... در مناطق محروم استان اصفهان چه فعالیت‌هایی انجام شده است؟
بنیاد برکت در راستای افزایش سرانه فضای آموزشی در سراسر کشور اقدام به انعقاد قرارداد ساخت 78 مدرسه با 497 کلاس درس در استان اصفهان با سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کرده است. برای این مهم، 650 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری انجام گرفته و تاکنون 29 مدرسه با 187 کلاس درس به بهره‌برداری رسیده است.
از جمله این پروژه‌های آموزشی در استان اصفهان، مجتمع آموزشی فرهنگی برکت شهید محسن حججی در شهرستان نجف‌آباد است که از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین مجتمع آموزشی استان یاد می‌شود. این مجتمع که یک هزار و یک‌صد و یازدهمین پروژه آموزشی برکت است، مشتمل بر سه مجتمع آموزشی دوره‌های ابتدایی، دبیرستان دوره اول و دوم با ظرفیت پذیرش حدود 900 دانش‌آموز در سفر روز سه‌شنبه محمدمخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) به استان اصفهان افتتاح می‌شود. سالن آمفی‌تئاتر به ظرفیت 410 نفر، سالن نمازخانه، کتابخانه و سالن مطالعه مرکزی با دو سالن مجزا، سالن ورزشی چندمنظوره، زمین چمن فوتبال و ... از جمله امکانات مجتمع آموزشی فرهنگی شهید حججی نجف‌آباد است. برای ساخت و بهره‌برداری از این پروژه 120 میلیارد ریال از سوی این ستاد هزینه شده است.
*فعالیت‌های عمرانی و محرومیت‌زدایی اجراشده توسط بنیاد برکت را در سطح استان اصفهان چگونه ارزیابی می‌کنید و چه برنامه‌هایی برای گسترش خدمات‌رسانی در آینده دارید؟
بنیاد برکت اجرای بیش از 33 هزار و 850 طرح زیربنایی با حجم سرمایه‌گذاری 15 هزار میلیارد ریال؛ شامل یک‌هزار و 550 مدرسه، یک‌هزار و 200 مسجد و مرکز فرهنگی، 30 هزار واحد مسکن محرومان و ... را در سراسر کشور در دست انجام دارد. در استان اصفهان ساخت تعداد 15 مسجد و مرکز فرهنگی با حجم سرمایه‌گذاری بالغ بر 10 میلیارد ریال در دست اقدام قرارگرفته که از این تعداد 10 باب افتتاح و آماده بهره‌برداری شده است. هم‌چنین تاکنون قرارداد ساخت و تکمیل 565 واحد مسکن محرومان با 17 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری منعقد شده که با مشارکت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در حال اجرا است. تعداد 32 پروژه دیگر نظیر به‌سازی مناطق روستایی، احداث مرکز و خانه بهداشت، ساخت خانه عالم، تعمیر و تجهیز مدارس، حمایت از گروه‌های جهادی و ... نیز با حجم سرمایه‌گذاری 40 میلیارد ریال در دست اقدام است.
از سوی دیگر، خدمات متنوع دیگری در حوزه اجتماعی از سوی بنیاد برکت در استان اصفهان به نیازمندان و واجدان شرایط ارائه شده است که اعطای 140 میلیارد ریال وام قرض‌الحسنه به 2 هزار و 308 متقاضی نیازمند مناطق محروم و حمایت مالی ایتام در قالب پرداخت مستمری ماهانه و تحت پوشش قراردادن 529 یتیم در مناطق محروم استان و ارائه خدمات بیمه‌ای به 14 هزار و 613 یتیم از طریق اجرای طرح برکت مهدوی با هزینه‌ای بالغ بر 15 میلیارد ریال از این جمله است.
*در مجموع عملکرد ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و بنیاد برکت را در رفع محرومیت در کل کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بنیاد برکت در راستای منویات رهبر انقلاب، اشتغال‌زایی، محرومیت‌زدایی و توانمندی اقتصادی و اجتماعی مناطق محرم را در دستور کار قرار داده است. این بنیاد علاوه بر پروژه‌های عمرانی و زیربنایی در دست اجرا در کشور، عمده توان، منابع و امکانات خود را بر ایجاد فرصت‌های شغلی و رونق کسب‌وکار متمرکز کرده است و امسال در بخش اشتغال‌زایی اجتماعمحور و تسهیلات‌محور به جز طرح‌های بنگاه‌محور، 16 هزار اشتغال‌زایی مستقیم خواهد داشت. هم‌چنین برای سال آینده هم ایجاد 20 هزار فرصت شغلی مدنظر است. امیدواریم با این اقدامات، علاوه بر توانمندسازی مناطق محروم و کم‌تر توسعه‌یافته روستایی، از مهاجرت بی‌رویه و بدون هدف از روستاها جلوگیری به‌عمل آید.
*و صحبت پایانی...
جا دارد از تلاش تمامی همکارانم قدردانی کنم که همواره تلاش می‌کنند سایه محرومیت را از سر مناطق محروم در سراسر کشور بردارند، به‌طورقطع در این بخش با قدرت و جدیت به کار خود ادامه می‌دهیم و از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنیم.
