روند برگزاری امتحانات آخر سال؛ از دبستان تا دبیرستان

 ارزشیابی دانش آموزان دوره ابتدایی در قالب ارزشیابی کیفی -توصیفی و به صورت غیرحضوری انجام و نتایج باید حداکثر تا دهم خرداد ماه اعلام شود.
اما امتحانات دبیرستانی ها طبق زمانبندی وزارت آموزش و پرورش از ۲۷ اردیبهشت ماه آغاز شده و تا ۲۴ خرداد به پایان می رسد و قرار است امتحانات پایه نهم و دوازدهم حضوری برگزار شود.
اتمام سال تحصیلی ابتدایی‌ها، ۳۱ اردیبهشت
تعیین نمره اول تا ششمی ها چگونه است؟
ارزشیابی در دوره ابتدایی، کیفی - توصیفی است و معلمان بر اساس شواهد و مستنداتی که در فرایند یاددهی - یادگیری جمع‌آوری کرده اند و همچنین بر اساس ارزیابی‌های عملکردی که انجام می‌دهند، می‌توانند نتایج ارزشیابی دانش‌آموزان را ثبت کنند. 
با توجه به پایان سال تحصیلی در ۳۱ اردیبهشت، معلمان و مدیران مدارس فرصت دارند تا ۱۰ خرداد در دوره ابتدایی، نتایج نهایی را ثبت کنند.
حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ضمن اعلام موارد فوق، در واکنش به برخی شایعات غیررسمی مبنی بر اینکه آموزش و پرورش از معلمان خواسته است که سخت نگیرند و همه را قبول کنند، می‌گوید: به هیچ‌وجه درست نیست. همواره تأکید داشتیم که همه استانداردها در خصوص آموزش و ارزشیابی رعایت شود، چون به نفع دانش‌آموزان است که هم در سال گذشته رعایت شد و هم امسال به همین شکل است.
وزیر آموزش و پرورش نیز در این باره تاکید کرد که در ارزشیابی‌های غیرحضوری، اختیار را به شورای مدرسه داده‌ایم و می‌توانند از روش‌های مختلفی برای سنجش پیشرفت دانش آموزان استفاده کنند. معلم مهمترین عامل ارزشیابی است و مهم این است به ارزیابی دقیقی از وضعیت تحصیلی دانش آموزان خودش برسد.
 نحوه برگزاری امتحانات راهنمایی‌ها و دبیرستانی‌ها
آغاز امتحانات از ۲۷ اردیبهشت
امتحانات در دوره متوسطه به دو شیوه حضوری و غیرحضوری برگزار می شود. در بندهایی از دستورالعمل ابلاغی «نحوه برگزاری ارزشیابی پیشرفت تحصیلی-تربیتی نوبت دوم سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹» که هفته گذشته منتشر شد آمده است: درشرایطی که امکان حضور فیزیکی دانش آموزان برای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی-تربیتی، فراهم باشد، ارزشیابی دانش آموزان مطابق آیین نامه های مربوط و مجوز ستاد کرونا و رعایت شیوه نامه های بهداشتی انجام خواهد شد.
درشرایطی که امکان حضور فیزیکی دانش آموزان برای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی-تربیتی فراهم نباشد، ارزشیابی دانش آموزان مدارس روزانه دوره‌های اول و دوم متوسطه به استثنای پایه نهم و دوازدهم به صورت غیرحضوری و با مسئولیت معلم و نظارت مدیر مدرسه انجام می شود.
طبق برنامه زمانبندی، امتحانات از ۲۷ اردیبهشت آغاز و تا ۲۴ خرداد به اتمام می رسد. 
چرا در چنین شرایطی آموزش و پرورش برای برگزاری امتحانات «حضوری» نهمی‌ها و دوازدهمی‌ها تاکید می‌کند؟
احتمال تاخیر در برگزاری زمان امتحانات
وزیر آموزش و پرورش در آخرین اظهار نظر خود پیرامون برگزاری امتحانات و نگرانی‌هایی که در این زمینه به ویژه برای برگزاری حضوری امتحانات نهم و دوازدهم وجود دارد گفته است که «اصرار داریم که امتحانات پایه نهم و دوازدهم حضوری برگزار شوند. این سوال مطرح شده است که "چرا در چنین شرایطی روی امتحانات حضوری تکیه می شود؟" ما به طور قطع بدون هماهنگی با ستاد ملی کرونا و رعایت ملاحظات، سفارشها و پروتکل‌های بهداشتی کاری انجام نخواهیم داد. این کار زمانی انجام می شود که با مسئولین بهداشت هماهنگ شده باشد و از این جهت نگرانی وجود ندارد».
وی تصریح کرده است که آموزش و پرورش این کار به خاطر خود دانش آموزان انجام می‌دهد، زیرا امتحانات این دو پایه امتحانات تاثیرگذاری است و در آینده شغلی و تحصیلی‌شان اثرگذار است و اگر غیرحضوری باشد احتمال تضعیف حقوق وجود دارد و نگرانی هایی پیرامون همسانی نمره‌دهی و سنجش تحصیلی دانش آموزان ایجاد می شود. باید امتحانات یکسانی برگزار و مطمئن باشیم حق هیچ دانش‌آموزی تضعیف نمی‌شود.
حاجی میرزایی تاکید کرد: اگر در زمان اعلام شده از سوی ستاد کرونا اجازه برگزاری امتحانات حضوری داده نشود، ممکن است امتحانات به تاخیر بیفتد اما مصر هستیم حضوری باشد.
بارم بندی و طراحی سوالات امتحان نهایی
اما درباره بارم بندی و طراحی سوالات امتحان نهایی، عباس سلطانیان، مدیر کل دفتر آموزش متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش، گفته است که بارم بندی در وضعیت قرمز در همه جای کشور ملاک طراحی سوالات است. با توجه به اینکه امتحانات نهایی یک بار در  سال برای همه کشور برگزار می شود و وضعیت مناطق مختلف استانها با همدیگر متفاوت بوده است، به استناد نامه سازمان پژوهش برای مرکز سنجش آموزش وزارتخانه، ملاک طراحی سوالات، برنامه درسی و بارم بندی «وضعیت قرمز در شرایط همه گیری بیماری کرونا » است.
وی افزود: دانش آموزان می توانند بارم بندی و حذفیات کتاب درسی را از سایت مرکز سنجش و یا سازمان پژوهش ملاحظه کرده و با کسب آمادگی در امتحانات شرکت کنند.
روز گذشته، مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش نیز در «شیوه نامه برگزاری امتحانات نهایی» که به استان ها ابلاغ کرد به همین موضوع اشاره و تصریح کرده است که سوالات امتحانات نهایی پایه دوازدهم براساس برنامه درسی و بارم بندی وضعیت قرمز در شرایط همه­ گیری بیماری کرونا، طراحی می‌شوند، همچنین؛ برنامه درسی دوره دوم متوسطه در وضعیت قرمز، بارم بندی دروس و برنامه امتحانات در پایگاه اطلاع رسانی مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی به نشانیwww.aee.medu.ir قابل مشاهده است.
چند نکته تکمیلی درباره نحوه برگزاری امتحانات
بر اساس مصوبه ۹۷۷ شورای عالی آموزش و پرورش که در ۱۳ مرداد ۱۳۹۹ برای سال تحصیلی جاری و سال‌هایی که ممکن این شرایط وجود داشته باشد تحت عنوان شرایط ارائه خدمات آموزشی ویژه در صورت بیماری‌های همه‌گیری یا فراگیر به تصویب رسیده است، همه فعالیت‌هایی که در سال تحصیلی باید انجام شود از جمله چگونگی برگزاری امتحانات، مشخص شده است. 
خسرو ساکی، رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش بااشاره به مصوبه مذکور گفت: برای پایان سال تحصیلی، بر اساس همین مصوبه، بناست در شرایطی که امکان حضور فیزیکی دانش‌آموزان در برخی مناطق وجود داشته باشد، امتحانات با اخذ مجوز از ستاد مدیریت کرونا در آن منطقه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به صورت حضوری برگزار شود.
اما در ادامه مروری اجمالی بر اظهارات رئیس مرکز سنجش درباره روند برگزاری امتحانات خواهیم داشت:
- در شرایطی که امکان حضور فیزیکی دانش‌آموزان میسر نباشد، امتحانات همه پایه‌های تحصیلی به استثنای پایه‌های نهم و دوازدهم به صورت غیر حضوری خواهد بود.
- پایه‌های نهم و دوازدهم به دلیل تأثیری که در سرنوشت تحصیلی بعدی دانش‌آموزان دارد در هر شرایطی طبق این مصوبه حضوری است. در تمام مناطق آبی، زرد، نارنجی و قرمز کرونایی، امتحانات پایه‌های نهم و دوازدهم حضوری است.
- امتحانات سایر پایه‌ها در شرایط زرد، نارنجی و قرمز غیر حضوری است. در مناطق آبی کرونایی همه امتحانات حضوری است. البته شرایط امتحانات متناسب با نظر ستاد کرونا استان و شهرستان‌هاست و هر وضعیتی که در زمان امتحانات از سوی ستادهای مدیریت کرونای شهرستان‌ها اعلام شود، مبنای برگزاری امتحانات قرار می‌گیرد.
- در پایه نهم در شرایطی که وضعیت مناطق استان یکسان باشد، سؤالات به صورت استانی بر مبنای وضعیت قرمز و طی دستورالعملی که از سوی سازمان پژوهش درباره محتویات و حذفیات کتاب‌ها منتشر شده است، طرح شده و به صورت مدرسه‌ای اجرا می‌شود. منظور از مدرسه‌ این است که اگر مدرسه یک کلاس پایه نهم با ۳۰ دانش‌آموز دارد، برای آن ۳۰ دانش‌آموز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مثل رعایت فاصله اجتماعی، فاصله ۲ متری صندلی‌ها و تهویه مناسب، امتحان برگزار می‌شود.
- درباره دروس عملی رشته‌های هنرستانی؛ دروس شایستگی‌های فنی و استانداردهای مهارت شاخه کاردانش و فنی و حرفه‌ای و کارورزی، آموزش و ارزشیابی توأم با هم هستند و تا ۱۵ مرداد فرصت دارند که هر زمان ستاد کرونا اجازه دهد هم آموزش و هم ارزشیابی انجام می‌گیرد.
- امتحانات پایه دوازدهم الزاما حضوری برگزار می‌شود.  البته زمان ممکن است به تعویق بیفتد اما حضوری است و متناسب با نظر ستاد کرونا برگزار می‌شود.
به گزارش ایسنا، در حالی که استانداردها و شیوه نامه برگزاری امتحانات و ارزشیابی هایی نهایی ابلاغ و جزئیاتی از سوی مسئولان وزارت آموزش و پرورش اعلام شده است، همچنان اولیاء و دانش آموزان بسیاری به ویژه در پایه نهم خواستار برگزاری غیرحضوری امتحانات به علت وضعیت نامساعد کشور از حیث شیوع بیماری کرونا هستند.
موضوعی که در سال گذشته نیز به کرّات مطرح شده بود و به نظر می رسد وزارت آموزش و پرورش باید طی بیش از یک سال گذشته تمهیدات جدیدی برای برگزاری امتحانات می اندیشید تا ضمن انجام سنجشی با استانداردهای کیفی لازم و به دور از هرگونه تقلب و سوءاستفاده‌های احتمالی، متضمن حفظ سلامت دانش آموزان نیز باشد. 
در این میان پیشنهاداتی به آموزش و پرورش درباره امتحانات آخر سال می‌شود که از آن جمله می‌توان به توییت اخیر محمد مهدی زاهدی، نماینده مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که نوشته است «با توجه به شرایط فعلی ⁧‫ویروس کرونا‬⁩ و نگرانی به حق خانواده ها از سلامتی فرزندان، انتظار می رفت ⁧‫وزارت آموزش و پرورش‬⁩ در طول ۱۴ ماه گذشته نسبت به استقرار یک ⁧‫پلتفرم برگزاری آزمون استاندارد‬⁩ اقدام می نمود تا امکان برگزاری آزمون ها به صورت حضوری‬⁩ و ⁧‫غیر حضوری‬⁩ فراهم شود. فرصت هنور باقیست.»