البته زلزله چهارم آذر تنها پس‌لرزه نبود؛ آنطور که «فرهاد فروزی» مسئول شبکه لرزه‌نگاری کرمانشاه به ایرنا گفته است از زلزله قبلی در آبان96 تاکنون 5500زمین‌لرزه در این استان رخ داده که 2500مورد آن بالای 4ریشتر است و البته بزرگ‌ترین آن یکشنبه‌شب بود.
اما از روز گذشته بازار شایعات و حرف و حدیث‌ها درخصوص علت تکرار زمین‌لرزه 6.4ریشتری، شدت گرفته و مردم به‌ویژه در استان کرمانشاه و مناطق زلزله‌زده با شک و تردید از عوامل انسانی صحبت می‌کنند که باعث این پس‌لرزه‌های شدید در عمق کم زمین (7کیلومتری) شده است؛ برخی، آزمایش‌های هسته‌ای و حتی پرتاب موشک را عامل این اتفاق‌ها می‌دانند و دائم استدلال می‌کنند که این موضوع باعث فعال شدن گسل‌ها در این منطقه شده است. خلاصه اینکه بازار ابهامات و سؤالات دوباره داغ شده و عده‌ای هم دائم تلاش دارند به آن دامن بزنند.
اما واقعا چرا غرب ایران بیش از یکسال است که همچنان می‌لرزد و زلزله می‌آید و این روند تا چه زمانی ادامه دارد؟ آیا اصولا این تداوم زلزله طبیعی است و باید شاهد پس‌لرزه‌های شدیدتری هم باشیم؟ آیا این زلزله می‌تواند بستر زمین‌لرزه در استان‌های دیگر هم باشد و مهم‌تر اینکه مردم باید دقیقا خانه‌های خود را چگونه بسازند تا از گزند آسیب‌های زلزله در امان بمانند؟ اینها سؤالاتی است که برخی از کارشناسان زلزله‌نگاری و مسکن و شهرسازی در گفت‌وگو با همشهری به آن پاسخ داده‌اند. مهدی زارع، استاد زلزله‌شناسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم درباره علت چرایی پس‌لرزه‌های شدید در منطقه سرپل ذهاب گفت: «من پس از زلزله 7.3ریشتری سال گذشته در مصاحبه‌هایم که در رسانه‌ها هم منتشر شد و قابل دسترس است، توضیح داده بودم که انتظار داریم شاهد پس‌لرزه‌های قابل ملاحظه‌ای در آن منطقه تا 2سال بعد از زلزله آبان96 باشیم.»
علت تکرار زمین‌لرزه چیست؟
وی ادامه داد: «فشاری که به پوسته زمین وارد می‌شود، پوسته را هر ساله حدود 3سانتی‌متر کوتاه‌تر می‌کند و این کوتاه‌شدگی در منطقه سرپل ذهاب بین 6 تا 9میلی‌متر در سال است؛
البته باید توجه داشت که کوتاه شدن پوسته زمین همیشه رخ می‌دهد و مسئله جدیدی نیست، در آینده هم با ادامه همین کوتاه‌شدگی بخشی از آن به‌صورت زمین‌لرزه خودنمایی خواهد کرد.»
این استاد زلزله‌شناسی تأکید کرد: «مسبب این رخدادها، گسل‌های قائم و امتداد لغزی بوده‌اند که احتمالا بر اثر جنبا‌شدن گسلشی (جابه‌جایی گسلی) پی - سنگی در 21شهریور96 تحریک شده‌اند.»
او با بیان اینکه در منطقه سرپل‌ذهاب رخداد زمین‌لرزه‌ها (یعنی همان پس‌لرزه‌ها و زمین‌لرزه‌های مستقل از رویداد 21آبان 96) ادامه یافت، اظهار داشت: «زمین‌لرزه‌هایی که در 30تیر و شهریور97 در منطقه تازه‌آباد (ثلاث باباجانی)، واقع در غرب پهنه زلزله‌زده١٣٩٦ به بزرگی در حد 6ریشتر رخ داد و همچنین زلزله چهارم آذر جنوب غرب سرپل ذهاب که 6.4ریشتر بود از پس‌لرزه‌های زلزله 21شهریور96 این منطقه نیست و موضوعی کاملا جداست.»
احتمال تداوم زلزله وجود دارد؟
زارع تأکید کرد: «باز هم تأکید می‌کنم که بررسی سال گذشته تیم پژوهشی ما نشان می‌داد احتمال وقوع پس‌لرزه‌های سرپل‌ذهاب تا 2سال بعد از زلزله اصلی به بزرگی بین 6 تا 7 ریشتر تا حدود 75درصد وجود دارد که خب، اتفاق افتاد و این موضوع اصلا غیرطبیعی نیست.» اما آیا این زلزله‌ها تداوم دارد و یا این پس‌لرزه بزرگ 6ریشتری پایانی است بر ناآرامی زمین در منطقه سرپل‌ذهاب؟ زارع در این‌باره توضیح داد: «پژوهش‌های اخیر ما نشان داد مقدار تغییرات تنش در ناحیه شرق و غرب سرپل‌ذهاب بعد از زلزله 21آبان96 افزایش یافته و این نواحی کاندیدای رخداد زلزله‌های بعدی هستند و به همین دلیل می‌توان تداوم زلزله را در این مناطق پیش‌بینی کرد.»
نوع زلزله سرپل‌ذهاب عجیب و نادر است
علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی عقیده دیگری دارد. او در گفت‌وگو با همشهری با بیان اینکه نمی‌توان این فرضیه را که زلزله دوباره تکرار می‌شود، تأیید کرد، گفت: «به زبان عامیانه و ساده یعنی اینکه پیچیدگی‌های زمین به قدری زیاد است که بدون ابزار پایش نمی‌توان در این‌باره سخن گفت؛ ابزاری که ما در ایران در اختیار نداریم و بنابراین نمی‌توان قطعی درباره تداوم زلزله صحبت کرد.»
وی ادامه داد: «تنها چیزی که می‌توان گفت این است که با توجه به تاریخچه زلزله در ایران، چنین زلزله‌ای، اتفاقی بسیار نادر به شمار می‌رود؛ به‌خصوص با این استدلال که در طول یک سال، 5هزار و 500 زمین‌لرزه در این منطقه رخ داده که 2500مورد آن بالای 2.5ریشتر بوده و باید به این ترتیب انرژی انباشته در زمین تخلیه شده باشد و دیگر زلزله‌ای در حد 6ریشتر را نداشته باشیم و دقیقا برای من این مورد باعث تعجب است.» بیت‌اللهی افزود: «البته زلزله چهارم آذر در نقطه جدیدی رخ داده و مربوط به گسل‌های قبلی نیست؛ در واقع گسل جدیدی تحریک شده و شروع به فعالیت کرده است که در حوالی سرپل‌ذهاب در طول جغرافیایی 45.7 و عرض جغرافیایی 34.38 در عمق 7کیلومتری زمین رخ داده که تاکنون زلزله‌ای در این نقطه نداشته‌ایم.»
2 استدلال در رد لرزه ناشی از اقدامات انسانی
علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی با رد شایعاتی که درباره ارتباط زلزله‌های متعدد در منطقه غرب کشور با فعالیت‌های موشکی، هسته‌ای و... وجود دارد، ادامه می‌دهد: «به 2علت قوی می‌توان این استدلال‌های غیرمنطقی و شایعات بی‌پایه را رد کرد؛ اول اینکه بزرگی و وسعت این زلزله به قدری بود که مردم کویت نیز آن را حس کردند و دیشب را در بیرون از خانه‌هایشان خوابیدند؛ هیچ فعالیت موشکی، هسته‌ای و... نمی‌تواند یک دهم چنین لرزه‌هایی را که در طول 30کیلومتری و عمق 20کیلومتری زمین رخ داده و لایه‌های زمین را جابه‌جا کرده است، ایجاد کند و انرژی زمین را در این ابعاد وسیع آزاد سازد.»
بیت‌اللهی استدلال دوم خود را به رکورد ثبت شده در ایستگاه‌های جهانی زلزله‌نگاری مرتبط دانست و افزود: «این ایستگاه‌ها تمام زلزله‌های رخ داده در زمین را ثبت می‌کنند. شما اگر یک جست‌وجوی ساده کنید می‌بینید که ایستگاه لرزه‌نگاری اروپا زودتر از ژئوفیزیک تهران زلزله چهارم آذر (دو شب پیش) سرپل‌ذهاب را گزارش داده‌اند؛ این ایستگاه‌ها متوجه تفاوت لرزه زلزله با موج انفجار می‌شوند و بنابراین اگر تشخیص می‌دادند که زمین‌لرزه ناشی از انفجار است قطعا اطلاع‌رسانی می‌کردند اما این اتفاق رخ نداد.» وی تأکید کرد: «باز هم تأکید می‌کنم که موج ناشی از انفجار بسیار ضعیف‌تر از موج ناشی از زمین‌لرزه است و این شایعات هیچ کدام از اساس و پایه نمی‌تواند درست باشد.»
استاندارد و مقاوم‌سازی بنا در هر شرایطی مهم است
یکی از مسائلی که در دو پس‌لرزه ثلاث باباجانی در 21شهریور 96 و 4 آذر در سرپل‌ذهاب مطرح شد، نگرانی نسبت به تخریب خانه‌هایی بود که در طول این یکسال ساخته و بازسازی شده‌اند؛ خانه‌هایی که در این 2زلزله بخش‌هایی از آنها تخریب شده‌اند و نگرانی مردم را دوچندان کرده‌اند. رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی در این‌باره توضیح داد:« چه احتمال زلزله وجود داشته باشد چه نه، مردم موظفند که خانه‌های خود را محکم بسازند و قوانین و مقررات ساخت‌وساز را رعایت کنند. همچنین دستگاه‌های نظارتی نیز باید رصد خود را در این زمینه به‌خصوص در مناطق زلزله‌خیز ایران بالاتر ببرند تا شاهد چنین اتفاقات ناگواری نباشیم. این نکته بسیار بدیهی و روشن است که در هر جای ایران که مردم حداقل استانداردها را در ساخت‌وساز رعایت کرده‌اند، در وقوع زلزله کمترین خسارت مالی و جانی را خورده‌اند و به‌نظرم تکرار زلزله سرپل‌ذهاب نشان می‌دهد که توجه به این اصل ابتدایی چقدر مهم و اساسی است و دیگر نیازی به تأکید و سخن گفتن درباره آن وجود ندارد.»
9هزار میلیارد تومان خسارت ساختمانی زلزله قبلی
آن طور که هوشنگ بازوند، استاندار کرمانشاه سال گذشته به ایرنا گفته بود: «حدود ۱۸هزار واحد مسکونی در زلزله قبلی کاملا تخریب شده بودند و به حدود ۵۰هزار واحد مسکونی نیز خسارت جدی وارد شده بود که 9هزار میلیارد تومان خسارت به جا گذاشت.» اما رضا خواجه‌ای، رئیس ستاد بازسازی مناطق سرپل‌ذهاب درباره خسارت‌های ساختمانی زلزله 6.4ریشتری یکشنبه شب سرپل‌ذهاب به ایسنا گفته است: «تیم‌های ارزیاب ما در منطقه در حال رصد این موضوع هستند اما تا اینجای کار 4مغازه تخریب کامل شده‌اند و برخی خانه‌ها نیاز به بازسازی‌های کوچک دارند.» خواجه‌ای مدعی شده خانه‌هایی که در طول یکسال گذشته در این منطقه ساخته شده هیچ کدام تخریب نشده‌اند و خرابی‌ها مربوط به خانه‌های قدیمی و فرسوده است.
زلزله غرب ایران این روزها مردم را حسابی ترسانده، بسیاری از اهالی محلی سرپل‌ذهاب می‌گویند که در بیرون از خانه و کانکس می‌خوابند و برخی از آنها حرف از مهاجرت از این نقطه لرزه‌خیز می‌زنند. هرچه که باشد در این روزهای سرد پاییزی، سرپل‌ذهاب باز هم حالش خراب شده و تنش تب‌دار و پرلرزه.
کرمانشاه|5500 زلزله در یکسال
زلزله 6.4ریشتری یکشنبه‌شب سرپل ذهاب نشان داد که گویا زمین در استان کرمانشاه سر آرام گرفتن ندارد و بنا دارد با لرزه‌های مکرر خود، روی خوش زندگی را از مردم آن مناطق پنهان کند؛ پس‌لرزه شدیدی که 2شب پیش به اندازه زلزله 7.3ریشتری 21آبان سال96، مردم را ترساند و باعث مجروح شدن 740نفر از آنها شد. زلزله‌ای که مردم در کردستان، ایلام، تبریز، ارومیه، اصفهان، اهواز، ساوه و رشت هم آن را حس کردند و شدت آن به اندازه‌ای بود که استان‌های بغداد، سلیمانیه، اربیل، کرکوک، صلاح‌الدین، الانبار، دیالی، کربلا و نجف در عراق را هم تکان‌های سختی داد.
بیشتر بخوانید
امتیاز: 0
(از 0 رأی )
مطالب مشابه
نظرهای دیگران
نظری وجود ندارد. شما اولین نفری باشید که نظر می دهد