کرمانشاه|واگذاری قلعه سردار به میراث

شهردار بوکان و رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری این شهر هر دو اعلام کرده‌اند زمین معوض در اختیار سپاه قرار خواهد گرفت. واگذاری قلعه تاریخی سردار بوکان به میراث فرهنگی در جلسات متعدد با حضور مسئولان ارشد شهر بوکان مورد تأکید و موافقت قرار گرفته است، اما قلعه سردار بوکان که روی یک تپه تاریخی واقع شده است با چالش‌های دیگری نیز مواجه است. بررسی‌های باستان‌شناسی پای دیوار قلعه سردار و در یک ملک شخصی دیوار به دیوار قلعه‌ای که بر فراز یک تپه باستانی ساخته شده است مشخص کرد که تا عمق 15متری ترانشه باستان‌شناسی حفر شده در محوطه، 7لایه تاریخی وجود دارد که قدیمی‌ترین لایه دارای آثار دوره مس‌سنگی مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد یعنی متعلق به 5هزار سال قبل است. پیش از رسیدن به عمق 15متری، باستان‌شناس‌ها دانه‌های گیاهی مربوط به 3هزار سال پیش، ابزارهای سنگی، سفال و استخوان‌های جانوری را نیز یافته و به این نتیجه رسیده‌اند که تپه باستانی قلعه سردار از 5هزار سال پیش تا عصر قاجار دارای نشانه‌های سکونت بوده است.

لایه‌های باستانی که تبدیل به نخاله شد 
بنای قلعه سردار اما به دوران ناصرالدین شاه قاجار و زمانی بازمی‌گردد که عزیزخان مکری، فرمانده نیروهای نظامی ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۴۷ شمسی برای کنترل عشایر و ساکنان این بخش از کشور قلعه را بر بالای یک تپه باستانی برپا کرد. به همین دلیل تصور می‌شد که سابقه قلعه و تپه سردار تنها به دوره قاجار بازمی‌گردد تا آنکه باستان‌شناسی تمامی این تصورات را در هم شکست و قدمت محوطه تاریخی قلعه سردار را به هزاره سوم پیش از میلاد بازگرداند.کاوش‌های باستان‌شناسی در گوشه‌ای از زمین متعلق به یک مالک خصوصی صورت گرفت، اما داستان جالب آن است که مالک زمینی که سال97 برای ساخت‌وساز آن پروانه صادر شده است، براساس یافته‌های همشهری، با خاکبرداری از زمین دارای مجوز ساخت‌و‌ساز، بیش از 200کامیون نهشته‌ها و لایه‌های باستانی واقع در زمین خود را بار زده و به‌عنوان نخاله از محوطه خارج کرده است.
داستان تخریب لایه‌های تاریخی واقع در تپه سردار بوکان اما به پیش از گودبرداری یک زمین خصوصی بازمی‌گردد. از سال75 تاکنون تپه باستانی قلعه سردار بوکان همچون یک قالب پنیر قطعه قطعه شده و خیابان‌کشی و پاساژسازی بخش زیادی از لایه‌های باستانی و نهشته‌های تاریخی در این محوطه را از بین برده است. اما خود قلعه در اختیار سپاه بود و اتفاقا همین موضوع باعث شده که این بخش بیش از سایر قسمت‌های تپه باستانی حفاظت شود.
صدور بی‌رویه پروانه ساخت‌وساز توسط شهرداری بوکان بر تپه باستانی بوکان حتی موجب شد تا یک انجمن دوستدار میراث فرهنگی و مردم بوکان به دستگاه قضایی از شهرداری شکایت کنند که چرا اجازه ساخت‌وساز بر این محوطه تاریخی را امضا می‌کند و پروانه‌های بی‌رویه ساخت‌وساز صادر می‌شود؟

تلاش برای آزادسازی حریم قلعه
سال 96با شدت یافتن تخریب تپه باستانی قلعه سردار بوکان اجازه کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه تاریخی صادر شد تا باستان‌شناس‌ها بتوانند لااقل با لایه‌نگاری، ارزش‌های تاریخی این محوطه را مشخص کنند. حالا تپه باستانی سردار بوکان به 5هزار سال قدمت رسیده است.بابک رستم‌پور، شهردار بوکان از تداوم تلاش‌ها برای رایزنی با سپاه برای واگذاری قلعه سردار به سازمان میراث فرهنگی و همچنین متقاعد کردن مالک یک زمین خصوصی که پای دیوار قلعه سردار واقع شده و در حال ساخت‌وساز در این محوطه است، برای گرفتن زمین معوض و آزاد‌سازی‌ حریم قلعه خبر داد.رستم‌پور به همشهری می‌گوید: مذاکرات شهرداری با سپاه برای اهدای زمین معوض با هدف تحویل قلعه به سازمان میراث‌فرهنگی کشور به خوبی پیش رفته است و اکنون در انتظار نظر آنها برای جابه‌جایی از قلعه سردار به زمین معوضی که در اختیار این نهاد قرار می‌گیرد، هستیم.شهردار بوکان تأکید کرد: در مورد زمینی که اکنون مجوز ساخت دارد نیز فعلا جلوی کار را گرفته‌ و از مالک زمین خواسته‌ایم که در قبال دریافت زمین معوض حریم قلعه را آزاد کند که مذاکرات با او همچنان ادامه دارد.او همچنین به تشکیل هیأت کارشناسی برای تعیین ارزش زمین واقع در محوطه تپه باستانی بوکان اشاره کرد و گفت: قرار است 3 کارشناس به تعیین شهرداری، مالک زمین و دادگستری کشور، زمین مورد اشاره را قیمت‌گذاری کنند تا شهرداری نیز براساس قیمت کارشناسی، زمین معوض در اختیار مالک قرار بدهد و بدین‌ترتیب ساخت‌وساز در محوطه باستانی تپه بوکان انجام نشود.شهردار بوکان از سازمان میراث ‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز تقاضا کرد که نقش عملیاتی و حاکمیتی خود برای تملک زمین‌های اطراف این بنای تاریخی را ایفا کند.


   واگذاری قلعه در ازای زمین معوض

 رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بوکان در استان آذربایجان غربی نیز با اعلام اینکه جلسات متعددی با سپاه برای واگذاری قلعه سردار به میراث فرهنگی برگزار شد، گفت: قرار است زمین تهاتری در ازای واگذاری قلعه سردار به سازمان میراث‌فرهنگی در اختیار سپاه قرار بگیرد. به گفته اسماعیل رحیمی، در آخرین جلساتی که در استان آذربایجان غربی در موضوع واگذاری قلعه سردار بوکان به میراث فرهنگی برگزار شد فرمانداری نیز حضور داشت و قرار بر این شد که زمین به‌صورت تهاتری در اختیار سپاه گذاشته شود. زمین‌هایی نیز پیشنهاد داده شده که باید نمایندگان سپاه زمین را ببینند و شهرداری زمین را به سپاه تحویل دهد. رئیس اداره میراث‌فرهنگی بوکان همچنین از توقف فعالیت ساخت‌وساز در حریم تداوم تلاش‌ها برای مذاکره با مالک زمین واقع در حریم قلعه سردار خبر داد و گفت: منطقه تپه سردار به ثبت ملی رسیده است و امکان ساخت‌وساز در این نقطه وجود ندارد. رحیمی افزود: با توقف ساخت‌وساز در حریم قلعه سردار اکنون در حال رایزنی با مالک خصوصی زمین مقابل قلعه سردار هستیم تا در قبال دریافت تهاتری زمین، زمین واقع در محوطه تپه باستانی قلعه سردار را به سازمان میراث فرهنگی واگذار کند تا تحقیقات باستان‌شناسی برای تعیین قدمت باستانی بوکان ادامه یابد.