آبی، به رنگ کودکی

شعر استاد رحیم معینی کرمانشاهی را چه با آن صدای «دلکش» گذشته‌های دور به یاد آوریم و چه با آواز علیرضا افتخاری در سال‌های اخیر، فرقی نمی‌کند. این شعر به بهترین شکل کودکی و حسرت کودکی در بزرگسالی را تصویر می‌کند. با این حال کودکی فراتر از یادها و خاطره‌هاست. کودکی بنیان بزرگسالی است و البته کودکان بسیاری در جهان هستند که کودکی را این چنین در تعبیرهای شاعرانه شیرین زندگی نمی‌کنند.
در تقویم جهان، روزهای مختلفی با نام «کودک» وجود دارند که وجودشان نشانه تلاش برای اهمیت دادن به کودکان است. در این میان، رسمی‌ترین روز جهانی، 20 نوامبر برابر با 29 آبان به شمار می‌رود که از سوی سازمان ملل متحد و یونیسف به عنوان روز جهانی کودک برگزیده شده است.
چرا روز جهانی کودک؟
تلاش‌ها برای جلب توجه جهانی به حقوق کودکان،‌ تامین امنیت و آسایش آنها تا سنین بزرگسالی و افزایش آگاهی در مورد لزوم توجه به امنیت کودکان در سال ۱۹۵۴ منجر به تصویب اعلامیه جهانی حقوق کودک در مجمع عمومی سازمان ملل در تاریخ ۲۰ نوامبر ۱۹۵۹ شد که روز کودک، سالروز تصویب این اعلامیه است. این اعلامیه 10 بندی، به مواردی اشاره می‌کند که انتظار می‌رود در تمام جهان درباره کودکان رعایت شود. در بیستم نوامبر ۱۹۸۹ کنوانسیون جهانی حقوق کودک هم تصویب شد و بیستم نوامبر،‌ روز جهانی حقوق کودکان نام گرفت. در این کنوانسیون که ایران هم به صورت مشروط به آن پیوسته است،‌ همه افراد زیر ۱۸ سال کودک محسوب می‌شوند و شامل حمایت‌های کنوانسیون حقوق کودک می‌شوند. از مهم‌ترین مواد این کنوانسیون،‌ تعیین نحوه برخورد قانونی با کودکان است.‌ نحوه ثبت ازدواج کودکان، ‌جلوگیری از سوءاستفاده از کودکان در جنگ‌ها و درگیری‌های مسلحانه دولتی و غیر دولتی، سوءاستفاده از کودکان در جابه‌جایی مواد مخدر، سوءاستفاده جنسی از کودکان،‌ به کار گماردن کودکان در صنایع، معادن و مشاغل زیان‌آور دیگر،‌ جلوگیری از شکنجه و آزار کودکان در زندان‌ها،‌ مصونیت کودکان از دستگیری‌های خودسرانه و سایر برخوردهای غیرقانونی در این حوزه،‌ جلوگیری از استثمار، ‌قاچاق و ربودن کودکان و تاکید بر حق بازی کودکان، ‌برخورداری کودکان از فرهنگ‌ و تعلیم‌ و انجام‌ اعمال‌ مذهبی‌ خود یا زبان‌ خویش، فراهم کردن زمینه‌های پیشرفت‌ کامل‌ شخصیت‌، استعدادها و توانایی‌های‌ ذهنی‌ و جسمی‌ کودکان‌، برخورداری از آموزش ابتدایی رایگان و اجباری برای همه، برخورداری‌ از استاندارد مناسب‌ زندگی‌ برای‌ توسعه‌ جسمی‌، ذهنی‌، روحی‌، اخلاقی‌ و اجتماعی‌، برخورداری از بیمه اجتماعی، مراقبت‌، حفاظت‌ و یا بهداشت‌ جسمی‌ و روحی‌ است. سازمان ملل هر سال برای گرامی‌داشت این روز از همه کسانی که با کودکان سر و کار دارند می‌خواهد به آشنایی بیشتر مردم کوچه و خیابان با توصیه‌نامه‌های جهانی برای حفظ حقوق کودکان کمک کنند.
پیشنهادهایی برای کودکی
هر سال در مناسبت‌های مرتبط با کودکان، درباره شرایط کودکان در جهان، حقوق کودکان و دوران کودکی، برنامه‌های گوناگونی برگزار و گزارش‌های مختلفی در رسانه‌ها کار می‌شود. توجه دادن جامعه به موضوعات مبتلا به کودکان در زمینه‌های گوناگون همچون بهداشت، سوءتغذیه، آموزش و پرورش، امنیت، آینده و ... بسیار مهم است. اما شاید از آن جا که تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها برای کودکان توسط بزرگسالان انجام می‌شود و چه بسا این بزرگترها کودکی‌شان را فراموش کرده باشند، پیشنهادهایی برای کودکی کردن بزرگسالان در روز جهانی کودک مطرح می‌شود، به امید این که با یادآوری کودکی، به کودکانمان هم بیشتر اهمیت بدهیم.
 اولین پیشنهاد، پیشنهاد کمپین جهانی امسال یونیسف است: «لباس آبی» بپوشید! یونیسف البته پیشنهاد داده است که مردم جهان با هشتگ #GOBLUE در شبکه‌های اجتماعی درباره حقوق کودکان در دنیای امروز بنویسند که البته اقدامی بزرگسالانه است. حالا اگر لباس آبی‌تان طرحی کودکانه داشت که چه بهتر!
  به پارک بروید! شاید این روزها با وسایل بازی الکترونیکی، لذت تاب و سرسره نه تنها برای بزرگترها فراموش شده باشد، که کودکان هم از درک این لذت‌ها دور مانده باشند. البته مواظب باشید وسایل بازی را نشکنید و از آن‌هایی استفاده کنید که تحمل وزن و هیکلتان را داشته باشند!
 بازی‌های کودکی‌تان را انجام دهید! تیله‌بازی، هفت‌سنگ، نخ‌بازی، الک دولک، یه قل دو قل، ... بازی‌های زیادی هستند که می‌توانید به سراغشان بروید و باز هم از آن‌ها لذت ببرید.
 با کودکان همبازی شوید! لذت همبازی شدن با کودکان از چیزی که فکر می‌کنید بیشتر است. آن‌ها هم از همبازی شدن با بزرگترها خوشحال می‌شوند. اگر کودکانی در خانواده، فامیل یا دوستان دارید، ساعتی را به دنیای او بروید و با او بازی کنید. اگر هم توانستید بازی‌های جمعی کودکانه ترتیب دهید که چه بهتر! گرگم به هوا، حمومک مورچه داره و بازی‌هایی مانند آن انتظار شما را می‌کشند؛ قوانین بازی و شعرهایشان را یادتان هست؟ برخی فعالان حقوق کودکان برنامه‌هایی را هم برای همبازی شدن با کودکان کار و آسیب‌دیدگان اجتماعی ترتیب می‌دهند که می‌توانید جزیی از آن‌ها باشید.
  اسباب‌بازی‌هایتان را پیدا کنید! هر چند در زندگی آپارتمانی امروز، نگه داشتن وسایل قدیمی سخت باشد، اما خیلی‌ها هستند که هنوز اسباب‌بازی‌های کودکی‌شان را گوشه‌ای نگه داشته‌اند. امروز فرصت خوبی است که به سراغ آن‌ها بروید. عروسکتان را دوباره بغل بگیرید یا ماشین اسباب‌بازیتان را دستی بکشید و به سفری در سرزمین خانه‌تان بروید!
 نامه بنویسید! خیلی از کودکان احساساتشان را با نوشتن بیان می‌کنند. سعی کنید کودک درونتان را بیرون بکشید و نامه‌ای برای پدر یا مادرتان بنویسید. یا حتی برای خدا! شاید چند بار مجبور شوید آن را بازنویسی کنید، چون بازگشت به احساسات کودکانه کمی سخت است، اما بالاخره خودتان متوجه می‌شوید که کی دارید از زبان کودک درونتان می‌نویسید.
 از دوستان و آدم‌های مهم کودکی‌تان سراغ بگیرید و اگر شد با آن‌ها وقت بگذرانید! زندگی خیلی از دوستان آدم را در طول زندگی از آدم دور می‌کند. اما وقت گذراندن با دوستان دوره کودکی و خاطره‌بازی با آن‌ها می‌تواند کمی ما را به کودکی‌مان نزدیک کند. اگر دسترسی دارید – که البته شبکه‌های اجتماعی فضای خوبی برای یافتن دوستان قدیم هستند – می‌توانید با مربی مهدکودک، معلم‌های دوران مدرسه یا دیگر آدم‌هایی که در کودکی برایتان مهم بودند، تماس بگیرید.
 نقاشی بکشید! هیچ چیز مثل یک جعبه مداد رنگی آدم را به کودکی‌اش پیوند نمی‌زند. بوی مداد و پاک‌کن و کاغذ در جا شما را حداقل 5-6 ساله می‌کند، تهش 7 سال، چانه هم نزنید!
 پیشنهاد آخر مناسبتی است و البته مختص تهرانی‌ها: به جشنواره اسباب‌بازی سر بزنید. این جشنواره از شنبه، 26 آبان آغاز شده و تا چهارشنبه 30 آبان هم ادامه دارد.
این نمایشگاه در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری از ساعت 9 تا 19 میزبان علاقمندان است.