شاید احساس خستگی، افسردگی، و خواب آلودگی را بار‌ها تجربه کرده باشید و فکر کنید که نتیجه کار زیاد و اضطراب و تنش‌های شغلی باشد، اما ممکن است این مشکل با یک مکمل غذایی ویتامین B۱۲ به راحتی حل شود. ویتامین B۱۲ یک نیروگاه قوی برای عملکرد‌های متعدد بدن است و کمبود این ویتامین در خون علائم متفاوتی مثل: خستگی، سرگیجه، افسردگی و موارد دیگر دارد. کمبود این ویتامین در بین مردم بسیار شایع است و اغلب ناشی از رژیم‌های غذایی نادرست، جراحی و کاهش وزن شدید است. در ادامه به چند علائم کاهش سطح ویتامین B۱۲ در بدن می‌پردازیم تا با بررسی آن‌ها ببینید آیا به ویتامین بیشتری احتیاج دارید یا خیر.
ویتامین B۱۲ چیست؟
B۱۲ که با نام کوبالامین نیز شناخته شده است، یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های حلال در چربی است که نقش مهمی در تولید گلبول‌های قرمز خون، DNA و تنظیم عملکرد سیستم عصبی دارد. B12 که به بدن کمک می‌کند DNA و گلبول‌های قرمز را تولید کند و از سیستم ایمنی بدن پشتیبانی می‌کند، به طور طبیعی تنها در منابع حیوانی یافت می‌شود. این بدان معناست که افراد گیاهخوار در بدست آوردن آن دچار مشکل خواهند شد. افرادی که دارای مشکلات گوارشی همچون بیماری سلیاک هستند و افراد بالغ بالای ۵۰ سال در معرض خطر کمبود این ویتامین قرار دارند زیرا در بدن این افراد مشکلات جذب وجود دارد. با کمبود این ویتامین در بدن، فرد احساس خستگی، ضعف و سبکی سر می‌کند.
ویتامین B۱۲ به طور طبیعی در گوشت حیوانات مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ، لبینات، تخم مرغ و شیرهای گیاهی وجود دارد. متأسفانه کمبود این ویتامین، بخصوص برای سالمندان، بسیار شایع است.
چرا ویتامین B۱۲ مهم است؟
شما به میزان زیادی ویتامین B۱۲ نیاز ندارید، در واقع ویتامین B۱۲ مورد نیاز روزانه شما نسبت به بقیه ویتامین‌های گروه B، کمتر است. بیشتر افراد بزرگسال فقط به ۲.۴ میکروگرم ویتامین B۱۲ در روز نیاز دارند. اما این ویتامین در خیلی از عملکرد‌های بدن نقش مهمی دارد و کمبود آن می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامتی شود.
کمبود شدید ویتامین B۱۲ می‌تواند سبب:
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- آنمی
- سکته مغزی
- از دست دادن حافظه
- بی‌اختیاری ادرار
- افسردگی و دیگر مشکلات برای سلامتی شود.
علائم کمبود ویتامین B۱۲
۱. ضعف
در یک مطالعه که روی موارد شدید کمبود ویتامین B۱۲ صورت گرفت معلوم شد کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند سبب ضعف شده و مشکلات تعادلی و سرگیجه ایجاد نماید.
۲. خستگی
احساس خستگی می‌کنید؟ ویتامین B۱۲ برای انرژی هوازی در بدن مهم است. اگر سطح این ویتامین در بدن کافی نباشد، بدن ما اکسیژن و انرژی کافی و لازم را دریافت نخواهد کرد. احساس سبُکی در سر نیز علامتی است که نشان می‌دهد ویتامین B۱۲ بدن کم است.
۳. زردی
زردی یا یرقان به زرد شدن پوست یا سفید شدن چشم‌ها گفته می‌شود که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلات جدی در سلامتی باشد.
۴. گزگز شدن و بی‌حسی دست‌ها و پا‌ها
از دست دادن احساس در دست‌ها و پا‌ها همراه با احساس گزگز و سوزن سوزن شدن می‌تواند علامت کمبود ویتامین B۱۲ باشد. از پزشکتان بخواهید با آزمایش خون، علت این حالاتتان را بررسی نماید.
۵. درد مفاصل
مفصل درد شدیدی که ناشی از آسیب یا التهاب مزمن نیست (مثلاً آرتریت) می‌تواند زنگ هشدار باشد. همچنین رفلکس‌های کُند معمولاً در افرادی که کمبود ویتامین B۱۲ دارند دیده می‌شود.
۶. ضربان قلب تند یا نفس‌نفس زدن
تنگی نفس، تپش قلب و بالا بودن ضربان قلب همگی می‌توانند با کمبود ویتامین B۱۲ مرتبط باشند. اگر شک دارید، آزمایش خون بدهید.
۷. تورم زبان
برخی از افرادی که کمبود ویتامین B۱۲ دارند دچار التهاب و تورم در زبان می‌شوند. دیگر علائم مرتبط با دهان می‌تواند شامل صاف شدن سطح زبان و کاهش حس چشایی باشد.
۸. لرزش در دست و پا
کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند منجر به تخریب نخاع، اعصاب نوری، بافت مغزی و اعصاب محیطی شود که در موارد بحرانی و شدید منجر به پوسیدگی اعصاب نخاع نیز می‌شود. اگر کمبود این ویتامین و علائم بی‌حسی تشدید شود، فرد احساس لرزش در اندام مختلف مخصوصا در دست و پا می‌کند که منجر به عدم تعادل در راه رفتن و نگهداری از اشیا، با دست می‌شود.
۹. یبوست، از بین رفتن اشتها، گاز معده
دلایل مختلف زیادی وجود دارد که می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مانند یبوست یا گاز معده شود و کمبود ویتامین B۱۲ یکی از تاثیر گذارترین آن‌هاست. عدم توجه به کمبود ویتامین B۱۲ در بدن می‌تواند منجر به یبوست مزمن، ناراحتی معده، گاز، اسهال و از دست دادن اشتها شود. مقادیر کم ویتامین بر عملکرد طبیعی دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارد. بیمار برای بازگرداندن سطح طبیعی ویتامین B۱۲ و رهایی از یبوست، بهتر است یک مکمل ویتامین B۱۲ مصرف کند.
۱۰. از دست دادن بینایی
کمبود ویتامین B۱۲ در بدن می‌تواند منجر به بیماری نوروپاتی نوری و کاهش بینایی شود؛ زیرا ویتامین B۱۲ نقش مهمی در عملکرد اعصاب و سیستم عصبی دارد. این عارضه در بین افرادی که از سو تغذیه رنج می‌برند یا افرادی که محصولات حیوانی مصرف نمی‌کنند، بیشتر دیده شده است. تحقیقات اخیر نشان داده که ترکیب ویتامین E، و ویتامین B۱۲ باعث بهبود میدان بینایی و حساسیت شبکیه در بیماران مبتلا به گلوکوم می‌شود. اما بهترین راه برای درمان این عارضه، تغییر رژیم غذایی است، زیرا طبق تحقیقات اخیر مصرف بیش از حد مکمل‌های غذایی به خصوص B۱۲ باعث کاهش شفافیت در دید می‌شود.
۱۱. افسردگی، تغییرات رفتاری
طبیعی است که کمبود برخی از ویتامین‌های حیاتی می‌تواند منجر به افسردگی و تغییرات رفتاری شود و B۱۲ نیز از این قاعده مستثنی نیست. ویتامین B۱۲ تاثیر قوی بر تولید سروتونین در مغز می‌گذارد و سروتونین به تنظیم روحیه فردی بسیار کمک می‌کند. اگر میزان ویتامین B۱۲ کم باشد، به پزشک مراجعه کرده تا با مصرف مصرف مکمل‌های B۱۲ می‌تواند روحیه شما را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد.
اگر هر یک از علائم کمبود ویتامین B ۱۲ را داشتید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با یک آزمایش خون ساده تشخیص دهد کمبودی در بدن دارید یا خیر. آگاه بودن نسبت به منابع ویتامین B ۱۲ نیز کمکتان می‌کند مطمئن شوید به اندازه کافی از این ویتامین دریافت می‌کنید تا جلوی مشکلات بالقوه سلامتی را بگیرید.
چه کسانی بیشتر در معرض کمبود ویتامین B ۱۲ قرار دارند؟
- سالمندان
- کسانی که برای دیابت متفورمین مصرف می‌کنند.
- افرادی که رژیم‌های سخت گیاهخواری را دنبال می‌کنند.
- بیمارانی که مدت طولانی از دارو‌های ضدانعقاد خون یا دارو‌هایی که برای سوزش سر دل تجویز می‌شوند، استفاده می‌کنند.
- کسانی که طی جراحی، بخشی از روده که وظیفه جذب B۱۲ را دارد، از دست داده‌اند.
کلام آخر
مشورت با پزشک قبل از شروع انواع رژیم‌های غذایی بسیار ضروری است چرا که پزشک با انجام آزمایشات لازم و معاینه و بررسی علائم عمومی بدن می‌تواند به شما در تغذیه مناسب کمک کند. تامین تمامی مواد مغذی و معدنی و انواع ویتامین‌ها، لازمه هر رژیم غذایی برای افراد در سنین مختلف است.
