شوره‌سر یا شپش؛ از علائم تا درمان

یکی از شایع‌ترین مشکلات پوست و مو، شوره‌ی سر است. شوره‌ی سر، پوسته‌های سفیدرنگی‌ست که در لابه‌لای موها ظاهر می‌شود. تشخیص تفاوت شپش و شوره‌ی سر کار دشواری است و شپش به آسانی با شوره‌ی سر اشتباه گرفته می‌شود، که این یک مشکل رایج است. امروز در این مطلب، قصد داریم به این موضوع بپردازیم و تفاوت شوره و شپش سر را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.

شوره سر چیست؟

شوره سر که به عنوان درماتیت سبورئیک هم نامیده می‌شود، یک بیماری پوستی است که موجب می‌شود لایه بالایی (شاخی) پوست خیلی سریع‌تر از معمول دچار ریزش شود. این ریختن پوست سر، ظاهری پوسته پوسته داشته و احساس خارش ایجاد میکند. افراد مبتلا به شوره سر ممکن است متوجه پوسته پوسته شدن و وجود شوره روی لباس خود شوند. مشکلات قارچی هم باعث ایجاد برخی از انواع شوره‌ها می‌شود که به ویژه با خارش تظاهر می‌یابند.
شپش سر چیست؟
شپش‌ها انگل‌هایی هستند که روی پوست سر زندگی می‌کنند و خون انسان را می‌خورند. به همین دلیل شپش می‌تواند باعث خارش شدید شود. شپش‌های سر انتقال بیماری مسری خطرناکی را گسترش نمی‌دهند، اما خودشان بسیار مسری هستند. تماس نزدیک با سر یا مو‌های فرد مبتلا به شپش از جمله به اشتراک گذاشتن برس و شانه یا در آغوش گرفتن، می‌تواند باعث آلودگی شود. محل شپش‌ها در پشت گوش و مناطق رطوبت دار پوست سر مثل پشت مو‌ها بیشتر دیده میشوند.
کودکان خردسال غالباً یکدیگر را در آغوش می‌گیرند و مرتبا یکدیگر را لمس می‌کنند بنابراین شپش‌های سر در کودکان بیشتر از بزرگسالان دیده شده و در خانواده‌های دارای بچه‌های زیاد و مهدکودک‌ها شایع‌تر است.
علائم و نشانه‌های شوره

گاهی اوقات «درماتیت سبورئیک» روی سایر قسمت‌های بدن بعضی از افراد مبتلا به شوره‌ی سر هم گسترش می‌یابد. زمانی که این مسأله اتفاق میفتد، فرد مبتلا ممکن است متوجه شود پوست صورت، قفسه‌ی سینه، گردن و گوش‌هایش فلس مانند یا پوسته پوسته شده‌اند.
این نواحی ممکن است خشک و قرمز یا درناک و خارش‌دار باشند. با این حال، بیشتر افراد نوع خفیف شوره را فقط روی پوست سرشان تجربه می‌کنند.
علائم شوره‌ی سر به شرح زیر هستند:

• فلس مانند شدن پوست سر که یا خیلی چرب است یا خیلی خشک.
• فلس‌های سفید یا زرد رنگ روی لباس
• خارش پوست سر
• تکه‌های قرمز رنگ روی پوست سر
• بدتر شدن علائم در زمستان یا آب و هوای خشک

بعضی از افراد مبتلا به شوره‌ی سر، دچار ریزش موی موقتی می‌شوند. با این حال ریزش مو در سایر بیماری‌های مرتبط با مو شایع‌تر است.
علائم و نشانه‌های شپش

شپش‌ها در میان کودکان و افرادی که در تماس نزدیک با کودکان هستند، مانند معلمان، والدین و پرستاران شایع‌تر است.
نشانه‌ها و علائم شپش به شرح زیر هستند:

• خارش شدید پوست سر
• به وجود آمدن نقاط قرمز یا خونی به علت خاراندن
• گره‌های لنفاوی ملتهب و متورم
• تخم‌های شپش به شکل قطره‌ی اشک بر روی مو
• نقاط سیاه رنگ و کوچک بر روی پوست سر یا روی مو

تشخیص شوره‌ی سر از شپش
۱. برای تشخیص یک راه ساده وجود دارد که میتوانید در خانه انجام دهید. یک روز نامه را پهن کنید، سر خود یا فرزندتان را با دست روی روزنامه بتکانید، اگر به راحتی از سر جدا شد و داخل روزنامه ریخت بدون شک شوره است، اما اگر با تکان مو به راحتی از سر جدا نشد باید بدانید که تخم شپش یا رشک می‌باشد.
۲. لکه‌ها و پوسته‌هایی که به رنگ سفید هستند را روی موی خود پیدا کنید و به طور معمول پوسته‌هایی که روشن‌تر هستند شوره میباشد. اما باید دقت کنید که این کار را دقیق و نزدیک با آینه انجام بدهید.
۳. مو‌های خود را شانه بزنید. اگر هنگام شانه زدن دانه‌های سفید رنگ روی موی شما حرکت کرد، احتمالا شوره است، ولی اگر به سختی به موی شما چسبیده باشد به احتما خیلی بالا شپش میباشد.
۴. مو‌های خود را با شامپو به خوبی بشویید و این کار را چندین بار تکرار کنید. در اکثر وقت‌ها با یک بار شامپو زدن شوره از از روی مو‌ها از بین میرود. اگر بعد از چند بار شستشوی مو‌ها، لکه‌های به رنگ سفید از روی مو‌ها نرفت مخصوصا در نقطه‌هایی که به ریشه مو بسیار نزدیک است احتمال خیلی زیاد شپش است.
۵. به تمامی خارش‌هایی که در سطح سرتان است توجه داشته و حساس باشید. هر چند که شوره سر خارش به همراه دارد، اما خارش ناشی از شوره خفیف میباشد در صورتی که خارش حلصل از شپش بسیار شدید‌تر میباشد. این یکی از بهترین راه‌های تشخیص شوره و شپش از هم میباشد.

۶. بهتر است در مقابله آینه بایستید و سر خود را نگاه کنید. اگر در نور کافی این کار را انجام دهید بهتر است دلیل آن این است که شما در نور کم نمیتوانید شوره را از شپش تشخیص دهید.
۷. یکی دیگر از راه‌های تشخیص شورره سر از شپش این است که دانه‌های سفیدی که روی مو رویت میشود را بین دو ناخن خود قرار داده اگر به راحتی از مو جدا شد که شوره است، اما اگر راحت از مو رها نشد میفهمیم که شپش میباشد. این نکته را در نظر داشته باشید که اندازه تخم شپش یا رشک تقریبا یک میلی متر و در حد یک نقطه است؛ که بر رنگ سفید کدر می‌باشد که به حد خیلی زیادی به مو میچسبد.
۸. شپش هر زمانی که به سر منتقل شد خود را به سرعت به پوست سر میرساند. به دلیل اینکه از نور فراری است و همین دلیل به هنگام معاینه نباید نور زیادی به سر بیاندازیم، چون در این صورت شپش به سوی لایه‌های زیرین سر حرکت میکند و باعث میشود که پیدا کردن آن‌ها دشوار شود پس با نوری باید آنهارا معاینه کنید که به طور غیر مستقیم باشد و از زیر ذره بین می‌توانید به راحتی آن‌ها را پیدا کنید.
چگونه می‌توان از ابتلا به شپش و شوره پیشگیری کرد؟
این حشرات از طریق تماس نزدیک منتقل می‌شوند، بنابراین برای جلوگیری از هجوم شپش سر، باید از تماس مستقیم با فرد مبتلا به شپش اجتناب کنید.
اجازه ندهید هیچکس از وسایل شخصی‌تان نظیر شانه، روسری و کش مو استفاده کند. به کودکان خود بگویید که از تماس با موی دوستانشان در مدرسه یا در خانه اجتناب کنند. اگر در معرض تماس نزدیک با فرد مبتلا به شپش قرار گرفتید، هر ۳ – ۴ روز سر خود و کودکانتان را برای اطمینان از عدم وجود شپش یا تخم آن معاینه کنید.
پیشگیری از شوره سر در صورتی که از لحاظ ژنتیکی مستعد این عارضه باشید سخت است. اما به‌طور کلی استفاده از شامپوهای ضدشوره می‌تواند از شوره سر جلوگیری کرد.

شپش چگونه درمان می‌شود؟
برای درمان شپش سر می‌توانید از شامپو‌های دارویی استفاده کنید. شامپو‌هایی که حاوی پرمترین و پیرترین هستند، شپش‌ها و تخم آن را از بین می‌برند. استفاده از این شامپو‌ها به بزرگسالان و کودکان بالای ۲ سال توصیه می‌شود. برای اطمینان از ریشه کن شدن کامل شپش‌ها، باید بعد از گذشت ۷ تا ۱۰ روز دوباره مو‌های خود را با شامپو‌های تجویز شده بشویید.
هم‌چنین شما ممکن است به استفاده از دارو‌های با نسخه‌ یا بدون نسخه‌ی پزشک نیاز پیدا کنید.
درمان شوره‌ی سر
شما می‌توانید درمان شوره‌ی سر را به کمک شامپو‌های مخصوصی که برای کند کردن فرآیند پوسته‌ریزی یا درمان عفونت‌های قارچی (عامل پوسته پوسته شدن پوست) طراحی شده‌اند، انجام دهید. بعضی از مطالعات نشان می‌دهند که روغن درخت چای در درمان شوره‌ی مؤثر است.