توهین در لغت به معنای خوار کردن، سبک داشتن، خواری و خفت آمده است و جرم توهین دارای اقسام مختلفی است؛ اگر توهین ساده باشد و به رغم دارا بودن وصف مجرمانه از هیچ کیفیتی برخوردار نباشد، مجازات آن مطابق ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات، ۷۴ ضربه شلاق و یا پنجاه هزار ریال تا یک میلیون تومان جزای نقدی گفته است؛ در مقابل، اگر توهین دارای شرایط خاصی باشد این مجازات افزایش پیدا می‌کند. برای مثال، زمانیکه جرمی را به شخصی منتسب می‌کنیم و یا به دیگری تهمت می‌زنیم شامل این بند می‌شود؛ همچنین توهین به مسئولان جمهوری اسلامی و موارد دیگر نیز شامل این بند می‌شود که به آن توهین مشدد می‌گویند.
مطابق ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی "هرکس با آگاهی از سمت، به رؤسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهور یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات و اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها" در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید، به سه تا شش ماه حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق و یا پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.
البته، نمایندگان مجلس شورای اسلامی توهین و افترا به مسئولان نظام را جرم سیاسی محسوب کرده و در تاریخ ۲۹ دی ۹۴، طرح جرم سیاسی را در دستور کار خود قرار دادند که پس از بررسی‌های بسیار، کلیات این طرح که شامل ۶ ماده است به تصویب رسید. بند یک ماده ۲ این قانون، توهین، ایراد افترا و نشر اکاذیب نسبت به رؤسای سه قوه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونان رئیس جمهور، وزرا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خبرگان رهبری و اعضای شورای نگهبان را جرم سیاسی می‌داند.
در این قانون توهین به مسئولان بدون قصد ضربه زدن به اصل نظام، جرم سیاسی شناخته شده و نمایندگان در بررسی طرح جرم سیاسی، ضمن تصویب این قانون که توهین به رؤسای قوا و نمایندگان جرم شناخته شد، بندهای دیگر این طرح را نیز بررسی کردند.
در ماده یک این طرح آمده است، هر یک از جرایم مطرح در ماده ۲ این قانون مانند توهین و افترا به رؤسای سه قوه، رئیس مجمع تشخیص، وزرا، رئیس‌جمهور، معاونان رئیس‌جمهور چنانچه با انگیزه اصلاح امور کشور علیه مدیریت و نهادهای سیاسی یا سیاست‌های داخلی یا خارجی کشور ارتکاب یابد، بدون آنکه مرتکب قصد ضربه زدن به اصل نظام را داشته باشد، جرم سیاسی محسوب می‌شود و رسیدگی به این جرم در دادگاه کیفری و با حضور اعضای هیئت منصفه بررسی می‌شود.
اما مجازات کسانی که در راهپیمایی ۲۲ بهمن امسال، برای رئیس جمهور آرزوی مرگ کردند جز کدام دسته از این جرایم قرار خواهد گرفت و چگونه باید با آنها برخورد شود؟
نباید از کنار خاطیان به آسانی گذشت
محمدجواد پهلوان، حقوقدان و استاد دانشگاه دراین‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: رئیس جمهور برخواسته از اراده مردم است و توهین به نظر مردم کاری ناپسندی است و باعث ایجاد شکاف در جامعه می‌شود. متأسفانه توهین اخیر به رئیس جمهور در روزی رخ داد که نماد انسجام و وحدت ملت است.
به گفته وی، این اتفاق در استانی رخ داده است که ستاد امر به معروف و نهی از منکر آن در بسیاری از موضوعات ورود کرده، اما درباره این مسئله تنها اعلام کرده که از طریق دادستانی آنرا پیگیری می‌کند.به گفته این حقوقدان، رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیر خود تاکید کردند که افراد باید نسبت به مسئولان احترام و ادب را رعایت کنند. نباید از کنار کسانی که این جرم را مرتکب شدند به آسانی گذشت؛ زیرا چنین موضوعاتی از ذهن مردم پاک نخواهد شد.
به عقیده پهلوان، در قانون مجازات اسلامی، جرایم به دو دسته قابل و غیر قابل گذشت تقسیم می‌شوند. طبق ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، توهین به رئیس جمهور جز جرایم غیرقابل گذشت است و لزوماً جهت پیگیری نیاز به شکایت ندارد؛ همچنین طبق قانون ۶۰۹، کسانی که به روئسای قوای سه‌گانه توهین کنند، به ۱۳ الی ۶ ماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شوند.
وی خاطرنشان می‌کند: در صورتی که رئیس جمهور بخواهد از این اتفاق گذشت کند، دادستان می‌تواند آن را ادامه دهد، اما عدم ورود رئیس جمهور می‌تواند به عنوان تخفیف در جرم تلقی شود.
