مواد اولیه مورد استفاده در این حرفه انواع سنگ‌های معدنی(گرانیت، مرمر و..) و رنگ است. برای ساخت اشیاء سنگی، صنعتگران ابتدا سنگ را به اندازه تقریبی محصولی که قصد تولیدش را دارند برش داده، آنگاه با کمک تیشه شکل بدوی و ابتدایی به آن می‌دهند و سپس به وسیله قلم‌های فلزی درشت داخل آن را خالی کرده و توسط قلم‌های کوچک‌تر آن را پرداخت می‌کنند.
به گزارش ایسنا، در مرحله نهایی برای صیقل دادن سطح بیرونی محصول از سوهان یا سنگ سمباده استفاده می‌کنند. به صورت سنتی تمامی مراحل مذکور با تیشه و چکش انجام می‌پذیرد.
در برخی از نمونه‌ها از جمله ساخت سنگ قبر مراحل کار شامل؛ خالی کردن نوشته‌ها و متن با قلم‌های فولادی و چکش، رنگی کردن خطوط کنده کاری شده، ساب زدن سطح سنگ جهت از بین بردن رنگ‌های اضافی باقی‌مانده بر لبه کار و در انتها کار چهره پردازی با قلم های فولادی ظریف است.
نمونه محصولات سنگی استان عبارتند از سنگ قبر، کاسه، دیزی‌های بدون دسته، گلدان، آسیاب دستی (دستاس) قندان و هاون. این حرفه در اکثر شهرستان‌های استان و بالاخص در روستای چرمه از توابع شهرستان سرایان رواج داشته است.
ایران جزء 10 کشور برتر جهان در زمینه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی است به ویژه خراسان جنوبی و استان‌های خراسان رضوی، کرمان و قم غنی از این سنگ‌ها است. تنوع سنگ‌های قیمتی در خراسان‌جنوبی آنقدر زیاد است که این استان را تبدیل به سرزمین سنگ‌های قیمتی کرده است. بر اساس آمارها، تاکنون بیش از ۵۰ نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی در این استان شناسایی شده که میزان ذخیره این سنگ‌ها حدود ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تن برآورد شده است.
خوسف یکی از شهرستان‌های با ظرفیت بالا است که انواع سنگ‌های تزیینی و انواع عقیق در آن به وفور پیدا می‌شود. روستای هدف گردشگری خور در 50 کیلومتری شهر ستان خوسف واقع در حاشیه جاده بیرجند – کرمان قرار گرفته است. وجود آثار معماری با ارزشی از جمله بافت تاریخی و منحصر به فرد به همراه قلعه‌ها، برج‌ها، مساجد قدیمی و انواع بادگیرها چشم انداز تاریخی زیبایی به روستا داده است ضمناً قرار گرفتن در حاشیه کویر لوت ایران از دیگر مزایای آن است. این روستا در کنار تمام این مواهب خدادادی، سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی بسیاری و دارد که از دل طبیعت کویری آن به دست می‌آیند.
درست است که این نعمت طبیعی کویر است، اما هنرمندانی با عشق، ذوق و علاقه همواره پای کارند تا از این نعمت در نایاب تری بسازند، هرچندذ شاید سودآوری لازم را برای آن نداشته و یا خریدارانشان کم باشد.
اشتغال نهفته در دل سنگ‌های طبیعی
فهیمه دلیر، مدیرعامل شرکت تعاونی عقیق‌سازان خوش گوهر(شجرتراشان زیرکوه) که با همسرش در حوزه تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی فعالیت می‌کند، به ایسنا می‌گوید: عدم دسترسی به دوره‌های آموزشی پیشرفته گوهرتراشی و جواهرسازی از مشکلات این حرفه است که این دوره‌ها در استان‌های دیگر برگزار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه اشتغال بسیاری در این کار نهفته است که باید کشف شود، افزود: عدم تجهیز کارگاه جواهرسازی و عدم وجود فضای مناسب و همچنین هزینه‌های بسیار بالای کارگاههای آموزشی، مانع توسعه این کار است.
راه‌اندازی 5 کارگاه تراش سنگ در روستای ملی خور
علی صالحی، مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: پنج کارگاه تراش سنگ در روستای ملی تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی روستای خور شهرستان خوسف با حضور کرمانی‌نژاد؛ مدیر حقوقی صندوق کارآفرینی امید کشور و جمعی از مسئولان استانی و شهرستانی در این هفته راه‌اندازی شد.
وی گفت: این طرح‌ها از محل اعتبارات تفاهم‌نامه استانداری با صندوق کارآفرینی امید به مبلغ سه میلیارد و 300 میلیون ریال افتتاح شد که دو طرح در قالب کارگاه تولیدی و 3 طرح در قالب کارگاههای خانگی تسهیلات دریافت کرده بودند.
فراهم کردن زیرساخت‌های فروش اینترنتی
صالحی افزود: همزمان با افتتاح این طرح، فروشگاه اینترنتی گوهرهای خور به نشانی www.soltanekavir.sazito.com نیز راه‌اندازی شد.
وی گفت: همچنین پرداخت تسهیلات در قالب طرح هر روستا یک محصول، به 27 کارگاه جدید دیگر تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در روستای ملی خور با اعتبار بیش از 8 میلیارد ریال از محل اعتبارات صندوق کارآفرینی امید همزمان با دهه فجر آغاز شد.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف خاطرنشان کرد: روستای خور که از دشت عقیق با سنگ‌های متنوع بهره‌مند است، پس از ملی شدن به عنوان روستای تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، رونق گوهرتراشی در آن حیاتی دوباره یافته و امروز شاهد گسترش کارگاههای هدفمند برای کسب بازارهای داخلی و خارجی از سوی هنرمندان هستیم.
فرش قرمز سرمایه گذاری برای سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی
عباس جرجانی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی نیز با اشاره به در دیدار با سرمایه گذاران حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، گفت: خراسان جنوبی دارای پتانسیل و فرصت کار در حوزه سنگ‌های قیمتی است که در این راستا از سرمایه‌گذاران این حوزه حمایت می‌کنیم.
وی ادامه داد: شهرستان نهبندان معادن خوبی از سنگ‌های تزئینی بخصوص گرانیت را با رنگ و طرح‌های متنوع در خود جا داده و در این بخش شاخص است.
جرجانی ادامه داد: شهرستان سربیشه با دارا بودن بیشترین معادن منیزیت استان و با ذخیره و عیار بالا، قطب منیزیت کشور است که در راستای تکمیل زنجیره تولید و ایجاد ارزش افزوده، فرآوری آن نیز در کارخانه منیزیم سربیشه انجام می شود.
وی تصریح کرد: معادنی در خصوص گرانیت سبز کاهویی در منطقه درح شهرستان سربیشه نیز در حال فعالیت هستند که این نوع از گرانیت بسیار زیبا، مشتری‌پسند و منحصر به فرد است.
جرجانی با اشاره به ظرفیت شهرستان سرایان در ماده معدنی بنتونیت و کاربردهای فراوان آن، بیان کرد: با توجه به ذخایر بسیار خوب بنتونیت در این شهرستان و شکل‌گیری واحدهای فرآوری مرتبط، می‌توان از سرایان به عنوان قطب بنتونیت کشور یاد کرد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی اظهار کرد: شهرستان طبس نیز با دارا بودن بیش از ۷۶ درصد ذخایر زغالسنگ کشور به عنوان قطب زغالسنگ کشور شناخته شده است که واحدهای فرآوری این ماده معدنی نیز به خوبی در طبس شکل گرفته‌اند، البته ظرفیت‌های خوب دیگری نیز در برخی از مواد معدنی مانند فلورین در این شهرستان وجود دارد.
جرجانی با اشاره به اینکه ذخایر معدنی خوبی نیز در حوزه سرب و روی در شهرستان بشرویه شناسایی شده که در این شهرستان در حال شکل‌گیری است، یادآورشد: شهرستان خوسف را هم در ماده معدنی طلا دارای مزیت و ظرفیت خوبی دانست که این شهرستان را نسبت به سایر شهرستان‌ها متمایز می‌کند.
روستای خور یکی از قطب‌های خراسان جنوبی در بحث سنگ‌های نیمه قیمتی است که اکنون با پاگرفتن اشتغال در این حوزه و توجه به آن بسیاری از موانع برداشته خواهد شد.
