«محمدمهدی تندگویان» معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره آسیب‌های پرداخت وام ازدواج به دختران زیر ۲۳ سال و پسران زیر ۲۵ سال تا مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان گفت: به طور کل موضوع افزایش وام ازدواج و مدل پرداخت آن که هر سال در مجلس مورد تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد، یکسری مشکلات دارد. به عنوان مثال ما نمی‌دانیم مبنای مطالعاتی و کارشناسی برای تصمیم‌گیری عدد و رقم این وام بر چه اساسی است؟
تندگویان گفت: اینکه هر کسی یک پیشنهاد بدهد و ادعا کند که پیشنهادش بهتر است و سپس در کمیسیون تلفیق هم آن را تصویب کنند جای سوال دارد. باید این پیشنهاداتی که مطرح می‌شود پشتوانه مطالعاتی داشته و روی آن تحقیقات کارشناسی انجام شده باشد. یا حداقل از صاحب نظران و کسانی که در این حوزه رصد و پایش می‌کنند، نظرخواهی شود.
معاون ساماندهی امور جوانان ادامه داد: در حال حاضر مشکل ما کم بودن و یا زیاد بودن میزان اعداد و ارقام نیست. وقتی مجلس برای سال ۱۴۰۰ وام ازدواج ۱۰۰ میلیونی را مطرح کرد، این سوال پیش می آید که این مجلس تا پایان دوره چهار ساله خود قرار است چند درصد دیگر به وام‌ها اضافه کند؟ اگرچه ما هیچ مشکلی با افزایش وام نداریم، اما مسئله بازپرداخت وام و مشکلی است که جوانان در این زمینه دارند.
وی در ادامه افزود: مجلس به ما بگوید مطالعات و پایشی که در این اعداد و ارقام داشته‌اند بر چه پایه و مبنایی است؟ در مورد سن افراد از آنجا که مطالعاتی انجام نشده، در سال سال آینده باید آزمون و خطا کنیم و تبعات آن را ببینیم، بعد بگوییم این کار درست بوده یا غلط. واقعا چرا باید مدام آزمون و خطا کنیم و بعد بگوییم منابعی که مصرف کردیم درست نبوده‌اند. ای کاش همین ابتدا یک مطالعه‌ا‌ی انجام شود و بعد از کسانی که در این زمینه کار کرده اند، نظرخواهی می‌شد.
تندگویان افزود: در پایشی که امسال از جوانان انجام دادیم عمده پسران عنوان کردند؛ اگر ما حتی تمام شرایط اقتصادی از جمله مسکن و اشتغال را داشته باشیم ترجیح مان برای ازدواج بعد از سن ۲۷ سالگی است، طبق این پایش دختران نیز سن بالای ۲۴ سال را مدنظر دارند. تقریباً ۶۰ درصد از جوانان این نظرات را اعلام کرده‌اند.
مجلس با کاهش سن ارائه وام نمی‌تواند به جوانان کمک کند
وی اظهار داشت: در نتیجه این پایش نشان می‌دهد حتی اگر همه چیز برای ازدواج فراهم باشد، یک جوان سن مطلوب برای ازدواج را در این سنین می‌داند. اگر نمایندگان به دنبال کاهش سن ازدواج هستند، فقط با کاهش سن ارائه وام نمی‌توانند به جوانان کمک کنند، باید موضوعات دیگر مورد توجه قرار بگیرد.
معاون ساماندهی امور جوانان افزود: اگر همه موارد رعایت شود شاید مشوق‌های کاهش سن نیز بتواند کمک کننده باشد. علاوه بر این ما با یک تهدید خیلی جدی تحت عنوان تجرد قطعی مواجه هستیم که شامل حال جوانان دهه شصت می‌شود. بعد از این طرح من مطمئنم که اولین اعتراض از سوی افراد متولد دهه ۶۰ هم این باشد که چرا ما در همه قانون‌ها و سیاست‌های ابلاغی دولت و مجلس نادیده گرفته می‌شویم و چرا کسی دهه شصتی‌ها را به عنوان نسلی که در حال دچار شدن به تجرد قطعی هستند، جدی نمی‌گیرند؟
انتقاد از تبعیض آشکار سنی در ارائه وام ازدواج
وی در واکنش به تبعیض آمیز بودن ارائه وام با کسر ۳۰ میلیون تومان به دختران بالای ۲۴ سال و پسران بالای ۲۶ سال گفت: اگر در سال ۱۴۰۰ پسر جوانی به سن ۲۶ سالگی و دختر جوانی به سن ۲۴ سالگی برسد، از خود این سوال را می‌پرسند، چرا باید به خاطر اینکه یک سال به سن ما اضافه شده است ۳۰ میلیون تومان کمتر از سایر افراد وام بگیریم. ما چه پاسخی می‌توانیم به این جوانان بدهیم؟ عملا این تبعیض سنی یک تبعیض آشکار بوده و اعتراضاتی را در پی خواهد داشت.
تندگویان گفت: ما بالای ۴۵ سال سن را تجرد قطعی می‌دانیم. با این طرح عملاً دهه شصتی‌ها که در حال رفتن به سن ۴۰ سالگی هستند، نادیده گرفته می‌شوند. اگر این تصمیمات در سال‌های آینده با ضرایب دیگری تکرار شود، یعنی ما عملاً هیچ فکر خاصی برای افراد تجرد قطعی و مشکلات آنان نکرده‌ایم.
"تفکیک سن" کمکی به ازدواج جوانان نمی‌کند
معاون ساماندهی امور جوانان گفت: به نظر من تصمیم تفکیک سنی کمکی به کل ازدواج نمی‌کند. ما چندین سال است که می‌گوییم وقتی عدد وام را افزایش می‌دهیم حتماً باید یک دستورالعمل مشخصی برای بعد از پرداخت و نظارت به دریافت کنندگان به وجود بیاید. هر سال انحرافات وام در پرداخت بیشتر می‌شود و این در حالی است که موضوعاتی مثل طلاق صوری، ازدواج اجباری، ازدواج‌های صوری، خرید و فروش وام در سایت‌ها را شاهد هستیم. هنوز هم این موارد موجود است و متاسفانه هیچ دستورالعملی برای بعد از پرداخت وجود ندارد.
وی ادامه داد: البته ما معتقدیم که برای دریافت وام نباید سدی وجود داشته باشد، اما برای بعد از پرداخت وام باید دستورالعملی جهت نظارت مطرح شود تا مطمئن شویم این پول خرج موضوع ازدواج شده است. به عنوان مثال باید اطمینان داشته باشیم که اگر دختر خانمی زیر ۱۸ سال وام گرفت خدایی نکرده والدینش وام را از او نگرفته باشند و یا منجر به ازدواج اجباری او نشده باشد.
نگران ازدواج اجباری هستیم
تندگویان گفت: از آنجا که دستورالعملی برای این موضوع وجود ندارد، ما نگران ازدواج اجباری هستیم. این مدل تفکیک سن، یک سری تبعات منفی اجتماعی به وجود می‌آورد و حتی به مجردان قطعی نیز ضربه می‌زند. ما اگر به دنبال تحکیم خانواده و فرزندآوری هستیم، به جای اینکه هر سال روی وام ازدواج که یک مشوق مقطعی است متمرکز شویم، باید به سمت مشوق‌های دائمی در بحث تحکیم خانواده و فرزندآوری برویم.
وی افزود: اگر ما ۱۰۰ میلیون تومان وام را دادیم و افراد زیر ۲۵ سال هم ازدواج کردند، با توجه به اینکه مهارت‌های لازم برای زندگی و مشکلات خاص در پیوند را ندارند، امکان بروز مشکلات وجود دارد. در حال حاضر نیز ۲۵ درصد از طلاق‌ها در کشور مربوط به زیر یک سال زندگی و ۷۰ درصد مربوط به زیر ۵ سال زندگی است. این نشان می‌دهد مهارت زندگی در این افراد وجود ندارد و تبعاتش همین می‌شود. در حالی که ما این اعتبار را داده‌ایم ولی نه تنها تحکیم خانواده شکل نگرفته، بلکه طلاق و آسیب‌های دیگری نیز به وجود خواهد آمد.
معاون ساماندهی معاونت جوانان درباره مشوق‌های دائمی بیان کرد: اگر ما این مشوق ها را دائمی کنیم و روی بحث خانواده و فرزند آوری متمرکز شویم، اهدافی مثل نجات مجردهای قطعی و توجه به سایر گروه‌های سنی را می‌توانیم محقق کنیم. به عنوان مثال برای مشوق‌های دائمی می‌توانیم بگوییم کسی که فرزند بیاورد چه مشوق‌های دائمی یا معافیت‌های مثل مالیات یا کسورات بیمه برای آنها لحاظ می شود، یا افزایش حقوق در بخش خصوصی و دولتی را به میزان هر فرزند تا زمانی که تحت تکفل است، در نظر بگیریم.
تندگویان گفت: یک وام مگر تا چند سال می‌تواند یک خانواده را تحت پوشش قرار دهد؟ اگر حمایت‌ها مادام العمر شود بسیار موثرتر خواهد بود. ما باید نخست بدانیم که یک خانواده مناسب ایرانی باید دارای چند فرزند باشند و به ازای هر فرزند چه مشوق‌ها و معافیت‌های دائمی لحاظ خواهد شد. یا به عنوان مثال اعلام شود، به خانواده‌های که چهار فرزند دارد مسکن رایگان یا مسکن خیلی ارزان داده می شود.
وی تاکید کرد: اینهاست که به بحث ازدواج، تحکیم خانواده و فرزند آوری کمک می‌کند وگرنه دستکاری کردن در مدل پرداخت وام‌ها و افزایش آن و تفیک سن کمک شایانی نمی‌کند. حتی ما نگران انحرافات در دریافت وام‌ها هستیم.
معاون ساماندهی سازمان امور جوانان گفت: هر تصمیمی که گرفته می‌شود باید مبنای مطالعاتی، آماری و بازتاب سنجی در جامعه داشته باشد و بعد اجرایی شود. مطمئن باشید طرحی که براساس مطالعات و آمار سنجی انجام شده باشد، موفق خواهد شد.
ازدواج سفید می‌تواند یکی از تبعات تصمیمِ غیرکارشناسی مجلس باشد
وی در پاسخ به این سوال که آیا این طرح موجب تشدید ازدواج‌سفید نخواهد شد؟ زیرا افرادی که تن به ازدواج سفید می‌دهند در سنین زیر ۲۳ و ۲۵ سال نیستند و عمدتا افراد در سنین بالاتر از این به ازدواج سفید روی می‌آورند، گفت: اگر دستورالعمل بر نظارت دریافت کننده وام نباشد هر نوع انحرافی را ایجاد می‌کند و ممکن است یک بخشی از آن هم ازدواج سفید باشد. وقتی در برخی آگهی‌ها، وام ادواج و طلاق صوری را قید می‌کنند بنابراین ازدواج سفید هم می‌تواند یکی از حواشی آن باشد.
تندگویان ادامه داد: این دستورالعمل را خود ما هم درخواست کردیم و رئیس‌جمهور نیز دستور آن را به بانک مرکزی داده است اما متاسفانه آن کارگروه شکل نگرفت. در حال حاضر دستورالعملی نسبت به نظارت بر دریافت کنندگان وام وجود ندارد و این موضوعی که شما به آن اشاره کردید در همین دستورالعمل می‌گنجد و ربطی به اعداد و ارقامی که عنوان شده ندارد. تا وقتی که یک دستورالعمل نداشته باشیم همه این آسیب‌هایی که شما به آن اشاره کنید می تواند وجود داشته باشد.
معاون ساماندهی امور جوانان در پاسخ به این سوال که چرا برخی جوانان با این مصوبه از چرخه حمایت به هر طریقی حذف شده اند؟ گفت: البته نمایندگان مجلس مدعی این نیستند و آنها می‌گویند عدد را افزایش داده‌ایم و هم تسهیلات را بیشتر کرده‌ایم، از این طریق به شهروندان کمک می‌کنیم اما بحث این است که اصلاً این مدل کمک‌ها و حمایت‌ها به دلیل نداشتن مطالعات و نظر سنجی جامعه هدف، اعتراضاتی که را در پی خواهد داشت.
تندگویان در پایان افزود: علت اینکه چرا شهروندان از مشوق‌ها حذف می‌شوند این است که نظرسنجی خودشان در تصمیم گیری‌های مسئولان لحاظ نمی‌شود، این جزو مشکلات اساسی است. چقدر نظر جوانان در پرداخت مشوق‌ها و یا کمک‌هایی که به آنان در طرق مختلف می‌شود، لحاظ شده است؟ در هر صورت ما با افزایش وام مخالف نیستیم و هر چقدر هم تسهیلات افزایش یابد موافقت می‌کنیم ولی حتما باید این کار مبنای مطالعاتی داشته باشد.
