در روزهای سرد زمستان در همان حالیکه در خیابان‌ها قدم می‌زنید و به دنبال راهی برای فرار از سرمای هوا هستید، دود و بخار برخواسته از لبو و باقالی تازه در پشت شیشه مغازه‌ها، آدمی را به گوشه دنج و گرمی به صرف خوردن لبو و باقالی دعوت میکند.
کودک و پیر و جوان نمی‌شناسد، همه زمستان را با نام لبو و باقالی‌های خوشمزه شهر می‌شناسند و نسل اندر نسل با آن خاطره دارند و انگار که زمستان بی‌حضور این خوراکی‌های خوشمزه یک چیزی کم دارد و اگر نباشد زمستان سَر نمی‌شود.
باقالی؛ خاصیت و عوارض
به گفته کارشناس تغذیه، در فصل سرد سال باقالی و لبو داغ یکی از میان وعده‌های بسیار لذیذ است که به دلیل ریز مغذی‌های پرخاصیتی که در خود دارند در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر می‌باشند.
سارا فوضی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: باقالی از خانواده حبوبات‌ها و به عنوان یکی از منابع غذایی سرشار از فیبر و پروتئین شناختە شدە است و ترکیب پرخاصیتی است که هر ۱۰۰ گرم ان ۲٦ گرم پروتئین دارد.
فوضی بیان کرد: باقالی ترکیبی با چندین ارزش غذایی است کە معمولا به همراه پوست آن بە صورت پختە عرضە و بە آن سماق اضافە می‌کنند و یکی از ترکیبات خوشمزه‌ای است که در فصل زمستان در بسیاری از شهرها در مراکز و سطح شهرها عرضە می‌شود.
وی عنوان کرد: باقالی بە روش‌های مختلفی در غذاها مصرف می‌شود و مصرف آن با برنج میتواند یک غذای کامل و مقوی باشد، اما باقالی کە بە صورت پختە در بسیاری از مراکز سطح شهر عرضە می‌شود؛ حاوی ترکیبات کلسیم و پتاسیم است کە اشخاصی که دچار پرفشاری خون هستند؛ می‌توانند از آن استفادە کنند.
فوضی افزود: باقالی منبع فسفر، مس، منگنز و منیزیم است کە در برخی از غذاها میتوان از این ترکیب پرخاصیت استفادە کرد و همچنین حاوی منابع ویتامین c،a و k است کە بسیاری از اشخاص می‌توانند از این ترکیبات در غذاهای خود استفادە کنند.
به عقیده این متخصص، برخلاف باور عموم کە تصور می‌شود باقالی سبب کم خونی می‌شود، این موضوع بە لحاظ علمی اشتباە و باقالی حاوی اسیدفولیک و مقداری آهن غیر هم است کە این آهن غیر هم معمولا در سبزیجات وجود دارد و باقالی جزو حبوباتی است کە تا حدودی مانند بسیاری از ترکیبات گیاهی حاوی آهن غیر هم است؛ اما باید توجە داشت افرادی کە دارای بیماری فاویسم هستند و در واقع یک نوع آنزیم در بدن آنها غیرفعال است، معمولا با خوردن باقالی دچار آلرژی‌های تنفسی می‌شوند.
سارا فوضی ادامه داد: یکی از مهمترین خواص باقالی کاهش فشار خون است زیرا باقالی سرشار از منیزیم است کە نقش مهمی در سلامت قلب ایفا میکند و فشار خون یکی از عوامل خطرآفرین در بیماری‌های قلبی و مغزی است کە وجود منیزیم در باقالی میتواند بە کاهش این بیماری‌ها کمک کند و بە خاطر ویتامین c کە دارد در سلامت سلول‌های پوست صورت موثر است و سبب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و میتواند برای کودکان مفید باشد و البتە در صورت مصرف بە موقع و بە اندازە و مدیریت شدە آن میتواند در پیشگیری از علائم افسردگی و اضطراب کمک کنندە باشد و همچنین بە کاهش علائم یبوست در افراد کمک خواهد کرد؛ اما افرادی کە فاویسم دارند خوردن باقالی به مقدار زیاد میتواند برای آنها خطرناک باشد.
وی اضافه کرد: همچنین افرادی کە سابقه آلرژی و مشکلات گوارشی دارند ممکن است با خوردن باقالی دچار آلرژی یا مشکلات گوارشی شوند که توصیه می‌شود اینگونه افراد از خوردن باقالی امتناع کنند.
فوضی تاکید کرد: بهتر آن است که افراد از مصرف باقالی با ماست امتناع کنند زیرا این ترکیب در بعضی از افراد سبب دل‌پیچە خواهد شد همچنین مصرف باقالی تازە و خام بە هیچ عنوان توصیە نمی‌شود زیرا سبب ایجاد تاول در دهان خواهد شد و از مصرف ترکیب باقالی و سماق در شب نیز امتناع کنید زیرا سبب ایجاد نفخ در افراد خواهد شد؛ اما جدای از همه این‌ها میتواند در کاهش کلسترول خون، کاهش علائم دیابت و پرفشاری خون موثر باشد.
وی تصریح کرد: اشخاصی کە دارای کلسترول بالای خون، فشار خون بالا و اسید کولیک بالا هستند و در واقع افرادی که مشکلات اورمی دارند، باید در حد اعتدال و اندازە باقالی مصرف کنند بە ویژە باقالی کە در فصل زمستان بە عنوان یک میان‌وعدە و با پوست بە صورت پختە شدە در برخی مراکز عرضە می‌شود لازم است حد اعتدال و اندازە را در مصرف این حبوبات کە حبوبات پرخاصیت و با ارزش غذایی بالایی هستند رعایت شود.
فوضی بیان کرد: اشخاصی کە دچار درد میگرن، نرقص و درد مفاصل هستند، می‌توانند از این ترکیب باقالی استفادە کنند و همچنین وجود ویتامین a در باقالی بە تقویت بینایی چشم و فسفر موجود در آن بە افزایش حافظە و بهرە هوشی کمک خواهد کرد.
وی خاطرنشان ساخت: باقالی همچنین برای کاهش درد مفاصل، سیاتیک و کاهش ورم پروستات یکی از ترکیباتی است کە حاوی آنتی اکسیدان مناسب است که به تقویت سیستم گوارشی کمک خواهد کرد.
فوضی عنوان کرد: همچنین اشخاصی کە دچار برخی ازبیماری‌های ژنتیکی نادر بە اسم فاویسم هستند باید از مصرف باقالی امتناع کنند.
لبو؛ خاصیت و عوارض خوردن آن
این کارشناس و متخصص تغذیه در خصوص لبو گفت: لبو به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و رنگدانه بسیار عالی بنفش مایل به قرمزی که دارد؛ میتواند خاصیت آنتوسیانینی داشته باشد و از بدن در مقابل بسیاری از سرطان‌ها جلوگیری کند.
سارا فوضی اظهار کرد: لبو معمولا بە دلیل ترکیبات مغذی حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، و مقدار بسیار زیاد هیدرات کربن، چربی و قندی که در خود دارد، معمولا اشتها آور است.
فوضی عنوان کرد: لبو کە نام دیگر آن شلغم خونی است، گیاهی است بسیار خوشمزە در واقع همان ریشە چغندر است و به عنوان چغندر قرمز پختە شدە نیز شناخته می‌شود که دارای رنگدانە بسیار خوبی در طیف قرمز و بنفش بسیار پرنگ از بتاسیانین از خانوادە آنتوسیانین است و طبیعتی معتدل دارد.
وی ادامه داد: لبو یکی از سالم‌ترین سبزیجات‌ها است کە حاوی مقدار زیادی از مواد عالی روی، مس، منیزیم، فسفر ویتامین 6b و تیامین است.
فوضی بیان کرد: لبو منبع پروتئین و اسدآمینەهای ضروری و دارای منبع بسیار خوبی بە لحاظ فیبر است کە برای پیشگیری از یبوست میتوان در رژیم غذایی و یا بە عنوان یک میان وعدە مقوی و سالم از آن استفاده کرد.
وی اضافه کرد: از لبو برای درمان بسیاری ازبیماری‌های ناشی از کم خونی، فقرآهن میتوان استفادە کرد و لازم به ذکر است که افرادی کە بیماری دیابت دارند از مصرف لبو و چغندر قند به میزان بسیار زیاد پرهیز کنند.
فوضی یادآور شد: لبو همچنین تقویت کنندە حافظە و اعصاب، پاک کنندە کبد، تصفیه کنندە خون، بهبود جریان خون مقوی و ملین و درمان کنندە یبوست است.
وی افزود: از مضرات بیش از حد مصرف لبو میتوان بە قرمز شدن رنگ ادرار، تغییر رنگ در مدفوع، ایجاد حالت تهوع و استفراغ، گرفتگی تارهای صوتی، بالا رفتن عنصر آهن و مس در اشخاص اشاره کرد، همچنین اشخاصی کە سنگ کلیە اگزالاتی دارند بایستی کلا از مصرف چغندر قند و لبو امتناع کنند.
فوضی خاطرنشان کرد: با لبو میتوان آبمیوه‌ای سالم با ترکیبات لبو، سیب و هویج تهیه کرد که آبمیوه‌ای سالم و مقوی برای کودکان و سالمندان است که در تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار موثر و تاثیرگذار است.
وی اذعان کرد: از لبو جدای از مصرف آن به عنوان میان وعده، میتوان در غذاها، سالادها، مرباها، ترشیجات، چای، شربت، جایگزین کردن آن با رب و استفادە از آن به جای زعفران روی برنج استفاده کرد.
فوضی گفت: به لحاظ ارزش غذایی لبو میتوان به کاهندگی فشار خون، کاهش ابتلا بە بیماری‌های قلبی و عروقی، جلوگیری ازسرطان، کمک بە بهبود سلامت کبد، افزایش سطح انرژی بدن، کمک بە بهبود التهاب کلیه، بهبود سلامت گوارش، کاهندە کلسترول خون، کاهش عوارض کم خونی، پیشگیری از آب مروارید، پیشگیری از پوکی استخوان، کاهش مشکلات تنفسی، جلوگیری از بروز آب سیاە چشم در افراد مسن، کمک بە التیام زخم‌ها، کبودی و سیاهی، کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی در بانوان، درمان افسردگی و جلوگیری از بروز آلزایمر اشاره کرد.
تفاوت چغندر قند با لبو
وی ادامه داد: لبو و چغندر قند که معمولا در فصل زمستان در برخی از مراکز عرضه می‌شوند، گرچه به لحاظ ظاهری شباهت‌های زیادی بە هم دارند و همین امر سبب شدە بسیاری از افراد این دو گیاە را باهم اشتباە بگیرند؛ اما در واقع این دو گیاه بسیار باهم متفاوت هستند؛ اما لبو به لحاظ بافت شناسی، سطح ترکیبی، ارزش غذایی و رنگدانه‌ای که دارد مفیدتر از چغندر است.
فوضی بیان کرد: چغندر گیاهی است از خانوادە اسفناج‌ها کە دارای طبیعتی گرم و تَر است و میوە و برگ آن قابلیت مصرف دارند و از میوە چغندر بە عنوان یک غذای لذید و خوشمزە و از برگ آن در بسیاری از آش‌ها و غذاها میتوان استفادە کرد.
وی اظهار کرد: چغندر معمولا بە رنگ زرد، سفید و تا حدودی قرمز یافت می‌شود اما بیشتر بە رنگ سفید است و یکی از موادی است کە در کارخانەهای تولید قند خوراکی بە عنوان مادە اصلی تولید قند استفادە می‌شود و میزان قند آن بە نسبت لبو خیلی بیشتر است.
فوضی عنوان کرد: چغندر قند که در برخی از مراکز عرضە کننده به صورت پخت عرضه می‌شود، میزان آزادسازی قند ناشی از خود ترکیبات آن خیلی زیاد است و معمولا برای افراد دیابتی و یا برای افرادی که چاقی و اضافە وزن دارند مصرف زیاد آن به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
وی ادامه داد: از لحاظ تغذیه‌ای، چغندر قند طبیعتی گرم و تَر دارد و لبو دارای طبیعتی معتدل است که به لحاظ ارزش غذایی بالایی که لبو دارد بهتر آن است که برای کودکان در سنین رشد بیشتر از لبو استفاده کرد.
این متخصص خاطرنشان کرد: فرق این دو گیاه به لحاظ کاربرد این است که چغندر در ایجاد حفظ و سلامت موها و برطرف کردن هالە سیاە دور چشم موثر است و از کاربرد لبو در برطرف کنندە عوارض سردرد، عوارض‌سرماخوردگی و آنفولانزا میتوان نام برد.
سارا فوضی در پایان یادآور شد: در خصوص مصرف همە مواد غذایی باید حد اعتدال کافی رعایت شود زیرا خوردن بیش از حد لبو و چغندر قند عوارض بسیار زیادی از جملە افزایش بیش از حد قند خون، سرگیجە، خارش، ایجاد حساسیت در کودکان، حالت استفراغ، دل‌پیچە و مشکل سوهاضمە را به دنبال خواهد داشت.
