در حالی که قرار بود دومین نشست «ابتکار عمل برای آینده سرمایه‌گذاری در عربستان» یا «داووس صحرا» در سه روز ابتدایی آبان‌ماه در عربستان برگزار شود، موج شدید انصراف شرکت‌ها، مقامات و رسانه‌های بین‌المللی از حضور در این نشست، داووس صحرا را پیش از برگزاری به یک شکست بزرگ برای ولیعهد ۳۳ساله عربستان تبدیل کرده است. هرچند نتایج برگزاری اولین نشستداووس صحرا نیز برای عربستان چشمگیر نبود اما ولیعهد جوان قصد داشت تا با ریاست بر دومین دوره این نشست پر زرق و برق، هم سرمایه‌گذاران بین‌المللی را برای حضور در عربستان متقاعد کند و هم روابط سیاسی خود را با غرب تقویت اما با قتل مرموز «جمال خاشقجی» مقامات سیاسی، شرکت‌ها و رسانه‌های بین‌المللی یکی پس از دیگری، ضمن انصراف از حضور در اجلاس داووسصحرا از سایر دعوت‌شدگان نیز خواستند در اعتراض به رفتار عربستان در قبال روزنامه‌نگار منتقد سیاست‌های بن‌سلمان از حضور در این نشست خودداری کنند. برخی شرکت‌ها مانند شرکت انگلیسی «ویرجین» ضمن تحریم این نشست سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری خود در عربستان را به حالت تعلیق درآوردند. بسیاری از کارشناسان ساختار سیاسی و اجتماعی عربستان را دلیل موجهی برای پیش‌بینی شکست در راه رسیدن به «سند ۲۰۳۰» می‌دانستند. حال به نظر می‌رسد این چالش عمیق بین‌المللی بیش از پیش احتمال موفقیت عربستان در دستیابی به اهداف بالادستی خود را کاهش داده باشد.
پس‌لرزه‌های یک قتل مشکوک
به گفته مقامات سیاسی عربستان دومین اجلاس «ابتکار عمل برای آینده سرمایه‌گذاری در عربستان» که با عنوان «داووس صحرا» نیز شناخته می‌شود، روزهای اول تا سوم آبان‌ماه در عربستان برگزار خواهد شد، آن هم در شرایطی که انصراف دومینووار مقامات، شرکت‌ها و رسانه‌های مختلف از حضور در این اجلاس پس از قتل مشکوک روزنامه‌نگار عربستانی در سفارت این کشور در ترکیهبرگزاری این اجلاس را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است. اجلاس داووس صحرا، یک نشست تجاری است که برای نخستین بار در آبان‌ماه سال گذشته و برای بررسی نقشه راه عربستان در رسیدن به اهداف بلندپروازانه «سند۲۰۳۰» و قطع وابستگی اقتصاد این کشور به طلای سیاه برگزار شد. در نخستین نشست تجاری داووس صحرا در سال گذشته بیش از ۲ هزار سرمایه‌گذار و بیش از ۱۰۰ مقام سیاسی و اقتصادی از کشورهای مختلف شرکت کرده بودند و قرار است دومین دوره این نشست طی چند روز آینده به میزبانی محمدبن‌سلمان برگزار شود. مقامات سعودی بررسی نقش سرمایه‌گذاری در توسعه، فناوری‌های منبع جدید، ایجاد فرصت و توسعه توانمندی‌ها و ظرفیت‌های انسانی را به‌عنوان سه محور اصلی این نشست در سال جاری معرفی کرده‌اند. البته برآوردها نشان می‌دهد که عربستان در دستیابی به اهداف اقتصادی خود در نشست سال گذشته داووس صحرا چه در زمینه عرضه بخشی ازسهام شرکت «آرامکو» و چه در زمینه جذب همکاری و سرمایه‌گذاری بین‌المللی برای منطقه آزاد جدید که در حاشیه دریای سرخ به راه انداخته، ناموفق بوده است.
در حالی که ولیعهد جوان عربستان برای تحقق رویای اقتصادی خود به نرخ بالایی از جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیاز دارد، بررسی آمارها نشان می‌دهد روند کلی سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور طی دهه گذشته نزولی بوده است. بر مبنای آمار‌های سازمان ملل، حجم سرمایه‌گذاری خارجی در عربستان از زمان قدرت گرفتن بن‌سلمان که از همان ابتدا با تنش سیاسی شدیدی همراه بود، از حدود ۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ به حدود ۱/ ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ کاهش یافته است. بنابراین ولیعهد جوان عربستان قصد دارد با برگزاری نشست‌های تجاری اینچنینی ضمن بازاریابی برای اجرای پروژه، روابط سیاسی خود را با غرب نیز تقویت کند. اما ماجرای نیمروز خونین ۲ اکتبر کنسولگری عربستان در ترکیه، تمام معادلات ذهنی شاهزاده ماجراجوی عربستان را بر هم زد.
قتل رویای ولیعهد در هفت دقیقه
جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی و پناهنده سیاسی آمریکا که طی سال‌های اخیر به یکی از منتقدان سیاست‌های بن‌سلمان تبدیل شده بود، در نیمروز ۲ اکتبر برای ثبت مدارک ازدواج خود وارد کنسولگری عربستان در ترکیه شد. اما به نظر می‌رسد که مقامات سیاسی عربستان سرنوشت دیگری برای این روزنامه‌نگار منتقد ترسیم کرده بودند. بر مبنای شواهد چنین به نظر می‌رسد که جمال خاشقجی پس از ورود به ساختمان سفارت به قتل رسیده است. خبری که اگرچه هنوز به تایید رسمی نرسیده است، اما وضوح بالای نشانگان قتل روزنامه‌نگار منتقد در سفارت عربستان، به سرعت باعث جبهه‌گیری جهانی علیه سیاست‌های تصفیه‌ای محمد بن‌سلمان شد؛ تا جایی که بسیاری از دعوت‌شدگان به اجلاس داووس صحرا ضمن محکوم کردن قتل این روزنامه‌نگار منتقد از حضور در جلسه ابتکار عمل برای آینده اقتصادی عربستان سر باز زدند. به این ترتیب با مرگ خاشقجی در سفارت عربستان در ترکیه نه تنها مقامات سیاسی و اقتصادی، شرکت‌ها و رسانه‌های مختلف یکی پس از دیگری از حضور در داووس صحرا انصراف داده‌اند بلکه سایر دعوت‌شدگان به این نشست را نیز به حضور نیافتن در این اجلاس به نشانه اعتراض به قتل روزنامه‌نگار عربستانی ترغیب کرده‌اند. به این ترتیب اگر تا پیش از این ساختار سیاسی و اجتماعی عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین مانع برای توسعه اقتصادی عربستان بر مبنای سند ۲۰۳۰ عنوان می‌شد، اما حالا عدم تمایل همکاری در بین بسیاری از غول‌های تجاری جهان، روابط اقتصادی بین‌المللی را نیز به یکی از مهم‌ترین چالشهای پیش روی آمال محمد بن‌سلمان تبدیل کرده است.
داووس صحرا در سونامی انصراف
لیست شرکت‌ها و مقامات انصراف‌دهنده از اجلاس ابتکار عمل برای توسعه سرمایه‌گذاری در عربستان، هر روز طویل‌تر می‌شود. وضعیتی که نشان‌دهنده شکست توأمان اقتصادی و سیاسی برای محمد بن‌سلمان است. دومینوی انصراف از حضور در نشست «هتل کارلتون» (که همین چندماه پیش به زندان برخی شاهزاده‌های عربستانی بدل شده بود) تا جایی پیش رفته که وزیر خزانه‌داری آمریکا، مهم‌ترین حامی سیاسی عربستان نیز روز گذشته اعلام کرد که پس از جلسه با ترامپ و وزیر امورخارجه آمریکا به این نتیجه رسیده است که در این اجلاس شرکت نکند. پیش از «استیون منوچین» وزرای اقتصاد و دارایی انگلستان، فرانسه و هلند نیز از حضور در این نشست تجاری انصراف داده بودند. مقامات اروپایی در اظهارات خود در انصراف از شرکت در این نشست اعلام کرده‌اند که اقدامات اخیر عربستان ادامه همکاری تجاری شرکت‌های اروپایی با این کشور را به شدت تهدید می‌کند؛ اتفاقی که می‌تواند به معنای مرگ آرزوهای ولیعهد جدید عربستان قلمداد شود؛ به خصوص اینکه نام روسای بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز در بین کسانی که نشست پیش‌رو در عربستان را تحریم کرده‌اند، دیده می‌شود.
روز گذشته همچنین شبکه خبری «فاکس نیوز» به‌عنوان آخرین حامی رسانه‌ای این نشست اعلام کرد که از حضور رسانه‌ای در این نشست خودداری خواهد کرد، مگر اینکه محمد بن‌سلمان حاضر به انجام یک «مصاحبه بدون محدودیت» با این شبکه شود. پیش از فاکس‌نیوز بسیاری از رسانه‌های جهانی شامل «سی‌ان‌ان»، «نیویورک تایمز»، «سی‌ان‌بی‌سی»، «لس‌آنجلس تایمز»، «فایننشال تایمز»، «بلومبرگ» و «اکونومیست» از حضور در این نشست تجاری خودداری کرده بودند. بسیاری از شرکت‌های تجاری دعوت شده به «داووس صحرای ۲۰۱۸» نیز در پی انتشار اخبار قتل روزنامه‌نگار منتقد بن‌سلمان در ترکیه از حمایت مالی و حضور در این نشست تجاری خودداری کردند. به نحوی که تا کنون بیش از ۲۵ غول تجاری بین‌المللی به‌طور رسمی از تحریم برنامه پر زرق و برقشاهزاده سعودی در اکتبر ۲۰۱۸ خبر داده‌اند.
«گوگل»، « جی.پی مورگان»، «ویاکوم»، «اوبر تکنولوژی»، «آ.او.ال»، «فورد»، «بلک استون»، «شرکت فضایی بلک راک» و «شرکت مالی سوییس کردیت» از شرکت‌هایی هستند که طی هفته گذشته انصراف خود از حضور در نشست داووس صحرای عربستان را به‌طور رسمی اعلام کرده‌اند. در این بین برخی شرکت‌ها و اشخاص حقیقی نیز اعلام کرده‌اند علاوه بر تحریم این نشست، فعالیت تجاری خود با عربستان را نیز تا روشن‌ترشدن زوایای پنهان قتل جمال خاشقجی به حالت تعلیق درخواهند آورد. «ریچارد برنسون» رئیس گروه ویریجینا که مدیریت دو پروژه گردشگری در حاشیه دریای سرخ در عربستان را برعهده دارد اعلام کرد تا زمان از بین رفتن شائبه‌ها در رابطه با قتل روزنامه‌نگار عربستانی نه‌تنها فعالیت خود را در این دو پروژه میلیون دلاری به حالت تعلیق در خواهد آورد، بلکه در گفت‌وگو با مدیران ارشد گروه تجاری ویرجین به این نتیجه رسیده است که سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری عربستان در این شرکت را نیز به حالت تعلیق در آورد. به گفته این میلیاردر انگلیسی، حضور در عربستان با شرایط سیاسی فعلی جذابیت چندانی برای شرکت‌های اروپایی ندارد. «ارنست مونیز» وزیر سابق انرژی آمریکا که یکی از مشاوران ارشد پروژه «ابرشهر عربستان» بود، نیز از جمله افرادی است که اعلام کرد تا زمان مشخص شدن نتایج بررسی پرونده قتل خاشقجی با عربستان همکاری نخواهد کرد.
با توجه به اینکه روز گذشته وزارت خزانه‌داری آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین حامی سیاسی و شبکه فاکس‌نیوز به‌عنوان بزرگ‌ترین حامی رسانه‌ای ولیعهد از حضور در این نشست انصراف داده‌اند، به نظر می‌رسد که طی روزهای آتی دومینوی انصراف از حضور در داووس صحرا با سرعت بیشتری ادامه یابد، تا جایی که اتاق‌های خالی هتل کارلتون در ۲۳ اکتبر نشانه‌ای بر تنهایی مطلق سیاسی و اقتصادی ولیعهد عربستان در عرصه بین‌المللی باشد.
