در روزهای اخیر هم سخنگوی وزارت بهداشت گفت: در پنج -شش ماه نخست سال‌جاری هر روز دو نفر کشته بر اثر مسمومیت قرص برنج داشتیم که این جمعیت بیشتر شامل جوانان است. ایرج حریرچی درباره مسمومیت بر اثر قرص برنج افزود: امسال در پنج ماهه نخست سال‌جاری ۳۰۸ نفر فوتی ناشی از مصرف قرص برنج داشته‌ایم که به نسبت سال گذشته شاهد ۳۰ درصد افزایش این آمار بوده‌ایم و سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ مسمومیت با قرص برنج هفت درصد افزایش داشته است و از سال ۹۰ تاکنون چهار هزار و ۱۰۹ نفر کشته شده ناشی از مصرف قرص برنج داشته‌ایم. سخنگوی وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: قرص برنج هیچ پادزهر اختصاصی ندارد و اقدامات درمانی هم معمولا حمایتی و بدون نتیجه است. این قرص به دلیل عواملی مانند سمیت بالا و میزان کشندگی زیاد این ماده و سهولت دسترسی در سالیان اخیر آمار نسبتا بالای مسمومیت‌های ناشی از این عوامل در کشور به ویژه در برخی استان‌ها مانند تهران، گیلان، مازندران و گلستان رواج یافته است.
تهران، گیلان و مازندران در صدر
یک متخصص سم شناسی و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با بیان اینکه اقداماتی برای ممنوعیت واردات و محدودیت در فروش «قرص برنج» توسط سازمان‌ها و نهادهای مسئول در کشور انجام شده، یادآور شد: از سال ۱۳۸۴ به‌دنبال گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور به هیات نظارت بر سموم(به عنوان عالی‌ترین مرجع سیاست‌گذاری در زمینه واردات، صادرات، تولید و توزیع سموم آفت‌کش‌های کشاورزی در کشور) و با تصویب این هیات، فسفید آلومینیوم به شکل قرص از فهرست سموم کشاورزی مجاز کشور حذف و هرگونه واردات، توزیع و فروش آن ممنوع اعلام شد و هرگونه کاربرد کشاورزی این سم تنها به صورت محدود و تحت نظارت کارشناسان ذی‌صلاح و تنها بعد از اخذ مجوزهای لازم صورت می‌گیرد. کامبیز سلطانی‌نژاد با اشاره به قاچاق قرص برنج به کشور تصریح کرد: به علت تمایل کشاورزان به مصرف این سم برای نگهداری محصولات به ویژه در مصارف خانگی یا نیمه صنعتی به دلایل ذکر شده قبلی، قاچاق این فرآورده از کشورهای همسایه و ایجاد بازار سیاه این سم در کشور وجود دارد و بسیاری از موارد، افرادی که از این سم برای خودکشی استفاده می‌کنند این قرص‌ها را از بازار سیاه و غیرقانونی تهیه می‌کنند که در این زمینه نیازمند لزوم برخورد جدی‌تر با این معضل هستیم. او با بیان اینکه مسمومیت با مرگ و میر بر اثر مصرف قرص برنج بالاست، تاکید کرد: از نظر شیوع مسمومیت با فسفیدهای فلزی، مواردی از مسمومیت با میزان مرگ و میر بالا در اثر مصرف فسفید آلومینیوم در برخی از کشورها مانند ایران، هند، مراکش، سریلانکا، آلبانی، عراق، اردن، پاکستان و عربستان گزارش شده است که به جز موارد نادری از آنها که به صورت تصادفی بوده، عمده آنها به علت مصرف عمدی و خودکشی بوده است.
۲۰تا ۴۰ ساله‌ها بیشترین مصرف‌کنندگان
متخصص سم‌شناسی و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی ادامه داد: بروز این نوع مسمومیت در سایر کشورها به ویژه کشورهای اروپایی و آمریکایی کمتر است که این امر خود می‌تواند ناشی از کنترل‌های دقیق و عدم دسترسی این سم در سطح جامعه باشد. سلطانی‌نژاد بیان کرد: در سالیان اخیر مسمومیت ناشی از فسفید آلومینیوم به عنوان یکی از مهمترین علل مسمومیت‌های حاد منجر به فوت ناشی از مواد شیمیایی در برخی از استان‌های کشور است. این مسمومیت‌ها بیشتر در رده سنی ۴۰-۲۰ سال بوده و بیشتر آنها به قصد خودکشی بوده است. او با تاکید بر اینکه قرص برنج هیچ پادزهری ندارد، اعلام کرد: با توجه به اینکه تاکنون مکانیسم دقیق برای بروز اثرات سمی فسفید آلومینیوم در انسان شناخته نشده است، هیچ پادزهر اختصاصی در درمان مسمومیت حاد با آن وجود ندارد و اقدامات درمانی شامل اقدامات حمایتی - علامتی است. متخصص سم شناسی و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی ادامه داد: از لحاظ زمان بروز علائم و نشانه‌های بالینی مسمومیت، بعد از مصرف خوراکی قرص فسفید آلومینیوم، علائم و نشانه‌های مسمومیت، طی ۱۵-۱۰ دقیقه اول بعد از بلع ظاهر می‌شوند و مرگ بیمار ممکن است در مدت کمتر از شش ساعت رخ دهد. اگر در عرض شش ساعت پس از مسمومیت علایمی ظاهر نشود، بیمار بدون علامت خواهد ماند. به گزارش خبرآنلاین، سلطانی‌نژاد با اشاره به علائم مسمومیت پس از استفاده این قرص به صورت خوراکی گفت: در صورت مسمومیت خوراکی، علائم تحریکی دستگاه گوارش شامل تهوع، استفراغ و دردهای شکمی است. بیشتر مرگ و میرها در خلال ۱۲-۲۴ ساعت اولیه مسمومیت اتفاق افتاده و معمولا ناشی از ایست قلبی است. مرگ و میر بعد از ۲۴ ساعت اغلب ناشی از نارسایی کبدی است. علائم مسمومیت ناشی از درگیری سیستم‌های قلبی- عروقی، گوارشی، عصبی و ریوی است.
مرگ‌ومیرها بیش از آمارهای اعلام شده
رئیس انجمن متخصصان داخلی درباره خطرات قرص برنج به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: تعداد مرگ و میرهای ناشی از مصرف قرص برنج بیش از آمار مطرح شده در رسانه‌هاست. برای مثال در روستاها وقتی افراد فوت می‌کنند، دیگر کنکاشی درباره چرایی فوت فرد انجام نمی‌شود و علت آن نامعلوم باقی می‌ماند. ایرج خسرونیا می‌افزاید: باید قرص برنج را از دسترسی عطاری‌ها خارج کرد، هم اکنون این ماده همچون نقل و نبات در عطاری‌ها در اختیار همگان است. به گفته او اغلب عطاری‌ها این قرص را همچون دیگر داروهای خطرساز به فروش می‌رسانند. قرص برنج از طریق عطاری‌ها و فعالان در حوزه دارو به فروش می‌رسد. برای مثال هم اکنون برنج فروش‌ها نیز به فروش این قرص می‌پردازند. بنابراین باید سعی کرد تا این ماده را از دسترس عمومی خارج کرد. خسرونیا با بیان اینکه فروش این ماده چندان به صلاح نیست، می‌افزاید: برای مثال در گذشته افراد برای اینکه از فاسد شدن برنج جلوگیری کنند، از این ماده استفاده می‌کردند، اما هم اکنون دیگر نیازی به تولید و توزیع آن نیست. در ضمن برای جلوگیری از فساد برنج می‌توان به آن نمک اضافه کرد. به گفته او قرص برنج در داروخانه‌ها و فقط با نسخه پزشک در دسترس قرار گیرد. در واقع وجود این ماده در بازار ضروری نیست. خسرونیا درباره اقدامات سازمان‌های مربوطه برای جلوگیری از وجود این قرص در جامعه می‌افزاید: ساماندهی این قضیه صرفا در اختیار سازمان بهداشت و درمان نیست، بلکه عطاری‌ها زیر نیز یک صنف به فعالیت می‌پردازند. به باور بنده نیروی انتظامی و دیگر سازمان‌ها باید در این‌باره وارد عمل شوند. افرادی که به شکل قاچاق این قرص را به فروش می‌رسانند، هم مدرکی ندارند تا وزارت بهداشت و درمان بتواند پیگیر فعالیت آنها شود. به گفته او نیروی انتظامی باید بعد از یافتن منشأ وجود این قرص در جامعه اقدامات در زمینه جمع آوری آن را انجام دهد.
