مقامات بلندپایه دولت دونالد ترامپ به دنبال اعمال فشار بر سوئیفت هستند تا این نهاد مالی روابطش با ایران را قطع کند. اما این فشار ممکن است ساختار مالی جهانی را آشفته کند. پیش‌تر نیز شبکه خبری بلومبرگ درباره قطع دسترسی ایران به سامانه سوئیفت هشدار داده و تاکید کرده بود که این اقدام تشکیل بدیل‌های غیردلاری این سامانه را سرعت می‌بخشد. همزمان یک روزنامه بلژیکی نیز در گزارشی از مشخص نبودن وضعیت حقوقی سازوکار اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران خبر داد. این در حالی است که یک منبع در بانک مرکزی اروپا نیز گفت کشورهای اروپایی مشورتی با این بانک درباره طرح جدید اتحادیه اروپا درخصوص برجام انجام نداده‌اند. به گزارش «انتخاب»؛ نیویورک تایمز در این گزارش نوشت: مقر این نظام پیغام‌رسان در کشور بلژیک است. این سرویس که توسط بانک‌های جهان استفاده می‌شود نقش قابل توجهی در چرخه بین‌المللی پول دارد. مثلا اگر بانکی در آمریکا بخواهد پول یک مشتری خود را به بانکی در انگلستان حواله کند، با استفاده از این سیستم قصد خود را به اطلاع بانک انگلیسی می‌رساند. سوئیفت پولی را در خود نگه نمی‌دارد. از آنجا که هدف تحریم‌های آمریکا چرخه مبادلات مالی ایران است، سوئیفت خود را تحت فشار می‌بیند تا دسترسی ایران به این سامانه را قطع کند. اما سوئیفت هنوز این کار را انجام نداده و زمان به سرعت می‌گذرد. هم‌اکنون آمریکا می‌تواند برخورد شدیدتری نشان بدهد و مثلا سوئیفت یا بانک‌های مشتری‌اش را تحریم کند. اما این اقدام می‌تواند موجب بی‌ثباتی عملیات موسسات مالی بزرگی شود که به سوئیفت تکیه دارند. اهمیت سوئیفت قابل چشم‌پوشی نیست. هم اکنون بیش از ۱۱ هزار بانک در ۲۰۰ کشور جهان کاربر این سامانه هستند. اما اگر به سوئیفت اجازه همکاری با ایران داده شود، رهبران این کشور می‌توانند با استفاده از آن به راحتی وجوه خود را منتقل کنند. همچنین به اتحادیه اروپا کمک می‌کند که توافق هسته‌ای با ایران را سرپا نگه دارد. در ادامه برخی ابهامات در رابطه با آینده عملکرد سوئیفت مطرح شده است.
ترامپ درباره سوئیفت چه گفته است؟
مشاور امنیت ملی ترامپ، جان بولتون رویکرد خصمانه‌ای نسبت به ایران دارد و از حامیان پروپا‌قرص تحریم ایران است. وی گفته که مدیران موسساتی مانند سوئیفت باید ریسک همکاری با ایران را ارزیابی کنند. اما این وزارت خزانه‌داری آمریکاست که وظیفه نظارت بر تحریم‌ها را دارد و برای اعمال آنها دستش باز است. هنگامی که از خزانه‌داری راجع به موضعش نسبت به سوئیفت پرسش شد، از پاسخ دادن سر باز زدند. خزانه‌داری اعلام کرد که صرف‌نظر از نحوه انجام معامله با ایران، تدابیری برای تنبیه خاطیان در نظر گرفته می‌شود. قرار است وزیر خزانه‌داری آمریکا در اجلاس بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول که در بالی اندونزی برگزار می‌شود با اروپایی‌ها راجع به این موارد گفت‌وگو کند.
آیا سوئیفت همکاری با ایران را قطع خواهد کرد؟
از آنجا که شرکت‌های بزرگ اروپایی گفته‌اند تمایلی به تخریب رابطه خود با آمریکا ندارند و به همین علت ایران را ترک کرده‌اند، سوئیفت نیز می‌تواند اقدام مشابهی انجام دهد. یا می‌تواند مدعی شود که همکاری با ایران به علت عدم پیروی بانک‌هایش از قواعد بین‌المللی ریسک بالایی دارد. به یاد داشته باشید که در سال ۲۰۱۲ نیز با اعمال تحریم‌ها، سوئیفت روابطش با ایران را قطع کرد. اما برای مدیران سوئیفت، شرایط فعلی به سادگی گذشته نیست. در سال ۲۰۱۲، اروپا نیز مانند آمریکا اعمال‌کننده تحریم‌ها بود و سوئیفت به‌عنوان نهادی بین‌المللی چاره‌ای جز پیروی نداشت. اما امروز اتحادیه اروپا راغب به حفظ همکاری با ایران و تخریب سیاست آمریکا علیه ایران است. ممکن است سوئیفت نگران وخیم شدن روابطش با اتحادیه اروپا به علت میل به سوی آمریکا باشد. اروپایی‌ها نیز برای ادامه تجارت با ایران به دنبال تاسیس نظام ارتباطی جدیدی هستند. سوئیفت در بیانیه‌ای اعلام کرد که در حال مذاکره با هر دو طرف اروپایی و آمریکایی است.
تنش‌ها بر سر سوئیفت چگونه پیش خواهد رفت؟
اگر دولت ترامپ بخواهد اقدامی علیه سوئیفت کند باید با احتیاط این کار را انجام دهد. وضع تحریم علیه سوئیفت احتمالا موجب قطع همکاری وی بانک‌ها با آن می‌شود و در نتیجه سوئیفت نیز مجبور می‌شود به همکاری با ایران خاتمه دهد. اما تهدید به تحریم سوئیفت می‌تواند نظام مالی بین‌المللی را بی‌ثبات کند. نهادهایی مانند وزارت خزانه از اقدامات بی‌ثبات‌کننده نظام مالی بین‌المللی اجتناب می‌کنند. همچنین وزارت خزانه می‌تواند به موجب قانون تامین مالی تروریسم از سوئیفت اطلاعات دریافت کند. اگر سوئیفت کار انتقال و ارزیابی معاملات مالی ایران را کنار بگذارد، آمریکا اطلاعات کمتری از تبادلات مالی تهران دریافت خواهد کرد.
ریچارد گلدبرگ، مشاور ارشد در بنیاد دفاع از دموکراسی که حامی تحریم ایران است، راه‌حل جایگزینی برای تحریم سوئیفت دارد. آمریکا می‌تواند به جای تحریم سوئیفت، اعضای هیات مدیره آن را تحریم کند تا هم بر سوئیفت فشار بیاورد و هم نظام مالی جهانی را تخریب نکند. برخی کارشناسان نیز معتقدند نباید زیاد بر تحریم سوئیفت پافشاری کرد. با تحریم بانک‌های ایرانی، آمریکا تا همین حالا هم در منزوی کردن ایران بسیار موفق بوده است. هر تلاشی برای تحریم سوئیفت ارزش ایجاد بی‌ثباتی در بازار و تخریب روابط با اروپایی‌ها را ندارد.
گزارش روزنامه بلژیکی از سازوکار ویژه اروپا
همزمان با هشدار بلومبرگ درباره قطع دسترسی ایران به سوئیفت، یک روزنامه بلژیکی در گزارشی با اشاره به تلاش‌های اروپا برای ایجاد کانال‌های مالی برای ادامه تعاملات اقتصادی با ایران نوشت: وضعیت حقوقی سازوکار اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران هنوز مشخص نیست. به گزارش «ایسنا» به نوشته روزنامه بروکسل‌تایمز اتحادیه اروپا و ایران توافق کردند که پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای نیز به تجارت ادامه دهند. آنها به تازگی برای دور زدن تحریم‌های واشنگتن علیه تهران اعلام کردند که می‌خواهند برای حفظ کانال‌های پرداخت پول به ایران خارج از نظام بانکداری که ممکن است هدف این تحریم‌ها قرار گیرد یک سازوکار ویژه ایجاد کنند، اما هنوز مشخص نیست که این کار از نظر عملی و حقوقی امکان‌پذیر باشد.
به نوشته این روزنامه بلژیکی با این حال کار روی این سازوکار ویژه در مرحله مقدماتی است و هنوز جزئیاتی در مورد عملکرد آن منتشر نشده است. یک سخنگوی بخش سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گفت‌وگو با بروکسل‌تایمز در پاسخ به اینکه آیا این اتحادیه مشروعیت سازوکار جدید پرداخت به ایران را راستی‌آزمایی کرده است یا نه، گفت که موگرینی در این زمینه کاملا شفاف بوده و تایید کرده است که کار همچنان ادامه دارد.این روزنامه بلژیکی در ادامه با اشاره به اینکه این سازوکار ویژه قرار نیست بانک باشد، تصریح کرد: بنابراین برای این سازوکار نیازی به مجوز بانکی از بانک مرکزی نیست. این سازوکار قرار است همچون یک سیستم تهاتر عمل کند که از طریق آن نفت ایران در ازای کالاهای اروپایی بدون جابه‌جایی پول تبادل می‌شود. برخی تحلیلگران نسبت به کارساز بودن این مکانیسم تردید دارند.
