انواع فتیشیم
فتیش‌های بی‌جان را می‌توان به دو نوع زیر تقسیم کرد:
فتیشیسم شکلی
در اختلال فتیشیسم شکلی، شیء و شکل آن مهم است، مانند کفش‌های پاشنه بلند.
فتیشیسم واسطه‌ای
در اختلال فتیشیم واسطه‌ای، جنس شیء اهمیت دارد، مانند ابریشم یا چرم.
فتیشیسم‌ها اشیای بی‌جان اغلب شیء مورد نظر خود را جمع‌آوری می‌کنند. در برخی موارد، یادگارخواهی به اندازه‌ای شدید است که باعث می‌شود فرد فتیش، شیء مورد نظر را از طریق سرقت یا تجاوز به دست آورد. یادگارخواهان مرد ممکن است بدون وجود این اشیاء، نعوظ نداشته‌باشند.
اختلال یادگارخواهی در مردان شایع‌تر است و علت آن به وضوح مشخص نیست. یادگارخواهی تحت دسته‌بندی کلی انحراف‌های جنسی قرار می‌گیرد که به جذابیت شدید جنسی به اشیاء یا افرادی در خارج از تحریک تناسلی با شرکای جنسی بالغ راضی، اشاره دارد.
علائم اختلال فتیشیسم
معیار‌های تشخیصی برای اختلال فتیشیسم عبارتند از:
۱. برای دوره‌ی حداقل شش ماهه‌ای، فرد دارای خیالپردازی، میل یا رفتار‌های شدید و عودکننده جنسی است که شامل اشیای غیرزنده (مانند لباس‌های زیر زنانه و کفش) یا تمرکز بسیار ویژه بر قسمت‌های غیرجنسی بدن است.
۲. این خیالپردازیها، میل جنسی یا رفتار‌ها موجب ناراحتی شدید یا اخلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا شخصی فرد می‌شوند.
۳. اشیای یادگار، لباس‌های مورد استفاده در مبدل‌پوشی (مانند اختلال دگرپوشی) نیستند و مانند ویبراتور برای تحریک لمسی تناسلی طراحی نشده‌اند.
افراد مبتلا به اختلال فتیشیسم ممکن است به دنبال اشتغال یا کار داوطلبانه‌ای، برای مثال کار در کفش فروشی درمورد فتیش کفش، به منظور فراهم کردن امکان این رفتار خود باشند.
انواع رایج اختلال فتیشیسم
- فتیش نقص عضو
- فتیش سینه
- فتیش سینه‌بند (کمربند)
- فتیش پوشک بچه
- فتیش پا
- فتیش غذا
- فتیش خز/ تونوفیلیا
- فتیش دستکش
- فتیش چرم
- فتیش پزشکی
- فتیش بارداری
- فتیش لاستیک
- فتیش چکمه
- فتیش لباس شنا
- فتیش جوراب
- فتیش کلاه شنا
- فتیش ناف
دلایل بروز فتیشیسم
فتیشیسم معمولا در طی دوره بلوغ خود را نشان می‌دهد. تجربه همزمان لذت جنسی با یک شیء می‌تواند در آینده باعث این شود که آن شیء جنسی پنداشته شود. فتیشیسم را می‌توان مرتبط با تجارب دوران کودکی و نوجوانی نیز دانست. هنگامی که یک کودک قربانی یا مشاهده گر یک رفتار جنسی نامناسب است، یاد می‌گیرد تا از رفتار تقلید کند یا برای انجام آن تقویت می‌شود. مثلا فردی اظهار می‌گوید وقتی من سه یا چهار ساله بودم پای یکی از محارم اعضاء خانواده را می‌بوسیدم و از ناخن‌های لاک زده خوشم می‌آمد؛ و یا فرد دیگر می‌گوید وقتی اعضاء خانواده دور میز ناهار خوری برای صرف غذا می‌نشستند من در زیر میز به پای آن‌ها نگاه می‌کردم و گاهی نیز با آن‌ها ور می‌رفتم.
کودک آزاری یکی از علل بروز بسیاری از انحرافات و کژکاری‌های جنسی است. همچنین ممکن است فرد از میزان جذابیت، قوه و توانایی خود برای درگیر شدن در یک رابطه جنسی عادی مطمئن نباشد. در این شرایط فرد با تکیه بر اشیاء و میل به آن‌ها خود را ایمن می‌کند. برخی دانشمندان توانسته‌اند شواهدی از تغییرات مغزی برای توجیه فتیشیسم پیدا کنند. برای مثال آنچه درباره فتیش پا مشخص شده است، ناحیه‌ای که در مغز مسئول پردازش حس‌های مرتبط با پا است و در کنار ناحیه پردازش احساسات جنسی قرار دارد. احتمال می‌دهند فتیش پا به خاطر ارتباط و پیوند به وجود آمده بین این دو بخش، ایجاد شود.
درمان فتیشیسم
یکی از راهکار‌های مثبت درمان فتیشیزم، پیشگیری از آن به شمار می‌رود. در حالی که بسیاری از اشخاص در تلاش برای درمان فتیشیزم هستند، از نحوه پیشگیری آن مطلع نیستند. از آنجا که بیشتر اختلالات فتشیسم جنسی در دوران کودکی تا نوجوانی بروز پیدا می‌کند، والدین با کمی دقت و توجه قادرند از بروز و یا حتی توسعه و پیشرفت آن پیشگیری نمایند.
اگر فرد مبتلا به فتیشیزم در دوران کودکی و نوجوانی درمان نشود، باید پس از مراجعه به روانشناس یا روانپزشک به شیوه‌های گوناگون بنا به پیشرفت اختلال جنسی درمان شود. افراد مبتلا به فتیشیزم و سایر اختلالات جنسی که پیشینه و منشاء روانی دارند، قادرند با شناخت درمانی، رفتار درمانی، مشاوره روانشناسی، روان درمانی، هیپنوتیزم و یا هیپنوتراپی درمان شوند. طول درمان فتیشیسم بسته به نوع مداوا متفاوت می‌باشد، اما هرچه طول درمان فوت فتیش بیشتر باشد اثرات آن مثبت و پایدارتر است.
درمان فوت فتیش به طور معمول به دو صورت انجام می‌پذیرد:
انزجاری: درمانگر در درمان فوت فتیش انزجاری تلاش می‌کند تا به وسیله شیء محرک واقعی یا خیالی بیمار را در موقعیت تحریک‌کننده قرار دهد. پس از ایجاد بستری تحریک‌آمیز او را با شوک الکتریکی به انزجار می‌رساند و یا او را کتک می‌زنند.
عادت آموزی: بیمار در درمان فتیشیسم عادت آموزی، باید مدام با افکار و خیالات تحریک آمیز خود مواجه شود. این افکار و خیالات به شکل صحبت‌های خود بیمار بر روی نوار ضبط شده و توسط درمانگر مرور می‌شود. پس از مدتی مرور، این افکار و خیالپردازیها برای بیمار به منزله نوعی عادت می‌شود.
