8اکتبر برابر با 16مهر مصادف با روز جهانی کودک است. روزی که امروز خاصه در ایران بیش از آنکه یادآور سرخوشی کودکانه کودکان این خاک باشد، یادآور حقوق فراموش شده آنان است. فقدان قوانین متناسب و پیشگیرانه برای حمایت از کودکان، نبود حمایت‌های اقتصادی و اجتماعی برای کاهش آسیب‌های وارده بر کودکان و فقدان زمینه‌های آموزشی مناسب از جمله مسائلی است که آینده بخش مهمی از جامعه ایران را تهدید می‌کند. گرچه مسئولان در ادوار مختلف زمانی با وضع بعضی از قوانین یا پذیرش کنوانسیون حقوق‌کودک یا اين اواخر تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان تلاش کرده‌اند که زمینه‌های حمایتی لازم را ایجاد کنند اما به نظر می‌رسد که در مقام عمل زمینه‌های مورد نیاز مهیا نشده است و همچنان پدیده‌هایی مانند کودکان مهاجر و پناهنده، نبود آموزش متناسب، خشونت جنسی و جسمی علیه کودکان، فروش کودکان، ازدواج کودکان، کودكان مطلقه و کودکان کار همچنان وجود دارد. دولت جمهوری اسلامی ایران در اسفند سال۷۲ با «قانون اجازه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حقوق کودک» و با تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان کنوانسیون حقوق کودک را پذیرفت؛ البته مشروط بر آن که مفاد آن در هر مورد و زمان در تعارض با قوانین داخلی و موازین اسلامی باشد یا قرار گیرد از طرف دولت جمهوری‌اسلامی ایران لازم‌الاجرا نباشد و از سال۷۲ تا۸۸ وزارت امور خارجه به نمایندگی از دولت امور مربوط به اجرای مفاد کنوانسیون و وظیفه نظارت و تنظیم و ارسال گزارش ادواری آن را بر عهده داشت و از دی۱۳۸۸ با مصوبه دولت، مسئولیت این کنوانسیون به وزارت دادگستری واگذار شد. این مهم در حالی است که در طول این‌سال‌ها برخلاف نص صریح کنوانسیون اخیر ازدواج کودکان در ایران وجود داشته است و هنوز تعریف دقیقی از سن کودک در ایران وجود ندارد. البته به تازگی برخی از نمایندگان مجلس بر آن شدند تا سن ازدواج را افزایش دهند که این اقدام با توجه به مقتضیات موجود در خور ستایش است. با تمام این‌ها نهادهای مردمی یا خصوصی تا حدی به جبران کاستی‌های مسئولان دست زده و سعی کرده‌اند که حقوق فراموش شده کودکان را احیا کنند. یکی از آن نهادهای مردمی، انجمن حمایت از حقوق کودکان است که در روز گذشته به مناسبت روز جهانی کودک به بازخوانی بحران‌های پیش روی کودکان ایران و راهکارهایش پرداخت.
غفلت بزرگ از کودکان
فرشید یزدانی، مدیر عامل انجمن حمایت از حقوق کودکان در نشست این انجمن در روز یک‌شنبه15مهر97 که به مناسبت روز جهانی کودک برگزار شد، گفت: «بیش از 25درصد جمعیت کشور ایران را کودکان تشکیل می‌دهند اما هم وزن این درصد چشم‌گیر نه در عرصه سیاست‌های اجتماعی و نه در زمینه سیاست‌های اقتصادی به کودکان پرداخته نمی‌شود. باوجود آسیب‌هایی مانند کودکان کار، کودکان بازمانده از تحصیل، کودکان ازدواج‌کرده و مطلقه، خشونت‌های جنسی و جسمی علیه کودکان و بسیاری مسائل دیگر، حمایت‌های لازم از کودکان صورت نمی‌گیرد و در این حوزه غفلت بزرگی صورت گرفته است.انجمن حمایت از حقوق کودکان برنامه‌هایی دارد که به وضعیت کودکان زباله‌گرد رسیدگی شود و در صورت امکان این زباله‌گردی کودکان متوقف شود یا آنکه در مواجهه با پدیده‌های شوم خشونت جنسی و جسمی کودکان سعی کرده‌ایم که نوعی خودمراقبتی آموزش داده شود.
آموزش یکی از مهم‌ترین حقوق اساسی کودکان
مینو اعرابی، عضو هیات مدیره و مسئول کمیته آموزش انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز با بیان اینکه آموزش یکی از مهم‌ترین حقوق اساسی کودکان است، گفت: «روز کودک را به تمام کودکان تبریك می‌گویم و امیدوارم فرصت‌های رشد کودکان به قدری فراهم شود که بتوانند تمام استعدادهای خود را به ثمر بنشانند. توسعه فرصت‌های کودکان و بارور کردن استعدادهای آن‌ها باعث ریشه‌کن‌شدن فقر و ایجاد توسعه پایدار می‌شود؛ به نحوی که در آینده جامعه‌ای رشدیافته با بهره‌وری بالا خواهیم داشت. یکی از مولفه‌های مهم در این زمینه آموزش کودکان است. با توجه به سرعت تغییر و تحول جامعه اگر به کودکان آموزش درستی داده نشود، نمی‌توان انتظار جامعه‌ای توسعه‌یافته را داشت. به قطعیت می‌گویم که تحصیل یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید در حق کودکان رعایت شود؛ البته در نوع آموزش نیز ضرورت دارد که به کیفیت توجه ویژه‌ای شود. در کشور ایران کودکان بسیاری بازمانده از تحصیل هستندکه متاسفانه در مقطع نخست تحصیلی در مناطق روستایی تعداد دختران بازمانده از تحصیل بالاتر از پسران است و در مقطع دوم در مناطق شهری تعداد پسران بالاتر از دختران است که هر دوی این پدیده‌ها ناشی از فقر خانواده‌هاست. اگر این موضوع برطرف نشود، چرخه فقر ادامه می‌یابد و بازتولید می‌شود. بنابراین علاوه بر آنکه کودکان حق دارند که بیاموزند، توسعه جامعه نیز در گرو تحصیل کودکان است و آموزش می‌تواند زندگی بهتری را برای کودکان رقم بزند اما پرسش این است که آیا ما توانسته‌ایم امکانات لازم برای آموزش کودکان را فراهم کنیم و به آن‌ها مهارت‌های زندگی را بیاموزیم؟ به نظر می‌رسد که این مهم محقق نشده است و اگر بعد از این نیز رفع نشود در آینده با مردمی آسیب‌پذیر مواجه خواهیم بود. معلمان نقش بسیار مهمی در آموزش کودکان بر عهده دارند و میزان کیفیت بالا در تحصیل می‌تواند کودکانی شایسته را تربیت کند».
در پایان باید گفت که در کنار سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌ها و تشکلات مردمی که حامی حقوق کودکان هستند، مسئولان اجرایی و نمایندگان مجلس نیز به عنوان مجریان قانون و قانون‌گذاران وظیفه دارند که به حقوق بخش مهمی از جامعه توجه ویژه مبذول دارند. گرچه لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان اين اواخر در مجلس به تصویب رسید و امید آن است که به مرحله اجرا درآید اما همین لایحه نیز پس از سال‌ها انتظار بررسی و در نهایت تصویب شد. شاید اگر این لایحه یا اقدامات مشابه دیگر زودتر صورت می‌گرفت یا هم‌اکنون نیز مسئولان حقوق کودکان ارج بنهند، شاهد کاهش آسیب‌های جبران ناپذیر در خصوص کودکان باشیم.
