نان به نرخ جان

افرادی که برای معیشت خانواده‌هایشان و در نبود هیچ گزینه‌ای برای کار ناچارند تا بارهایی سنگین را از بیراهه‌ها حمل کنند و اگر پایشان روی مین نرود، گرفتار بهمن نشوند، مورد هدف تیر قرار نگیرند و از دره پرت نشوند و... شاید بتوانند در ازای نوع باری که می‌کشند بین 30تا 70هزار تومان درآمد داشته باشند. بیکاری و بسته بودن مرزها دلیل اصلی روی‌آوردن مرزنشینان به قاچاق است.
در آستانه روز کارگر سال 1395بود که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در دیدار هزاران کارگر با اشاره به اینکه قاچاق بلایی بزرگ و سم برای تولید داخلی است، گفتند:‌ «دولت باید ضمن تقویت دستگاه‌های ذیربط، با قدرت با قاچاق سازمان‌یافته مقابله و برخورد کند. البته منظور از مبارزه با قاچاق کالا، مقابله با کولبرهای ضعیفی که در برخی مناطق اجناس کوچک را وارد می‌کنند، نیست؛ بلکه منظور قاچاقچیان بزرگی است که با ده‌ها و صدها کانتینر، اجناس قاچاق، وارد کشور می‌کنند.»، با این حال هنوز هم خبرهایی از تیراندازی به کولبران در مناطق مرزی شنیده می‌شود، در این میان نابسامانی وضعیت اقتصادی و بالا رفتن قیمت دلار و بسته بودن مرزهای رسمی و بازارچه‌های مرزی و... باعث شده تا مرزنشینان بیش از گذشته در مضیقه قرار بگیرند.
چندی قبل بود که دولت به اسم ساماندهی وضعیت مرزنشینان و کولبران و معابر موقت دفترچه‌های کوله‌بری را حذف و به جای آن کارت‌های الکترونیکی (پیله‌وری) صادر کرد، با این حال هنوز هم تعداد زیادی از مرزنشینانی که در شعاع 20کیلومتری مرزها زندگی می‌کنند هنوز کارت‌های الکترونیکی دریافت نکرده‌اند. زمانی که قرار به صدور کارت‌های پیله‌وری شد قرار بود تا هر خانواده مرزنشین ماهانه 500هزار تومان امکان واردات کالا را از معابر مرزی داشته باشد و تجاری که در داخل کشور هستند به ازای هر کارت بازرگانی مبلغی را از محل تخفیف سود بازرگانی به پیله‌ور بدهند اما با بسته شدن مرزها و گرانی دلار و... و نبود این کارت‌ها تفاوت چندانی به حال کولبران نمی‌کند. همین تعطیلی مرزها و نا ایمن بودن مسیرهای کولبری باعث شده تا هم اقتصاد این شهرها فلج و هم تعداد افرادی که برای امرار معاش از این شهرها مهاجرت می‌کنند هر روز بیش از گذشته شود.
برای زنده ماندن، کولبری می‌کنیم
ظاهر عظیمی، پیله‌وری است که در بازارچه قاسم‌رش سردشت سال‌ها مشغول به‌کار بوده اما ماه‌هاست همانند دیگر پیله‌وران و کولبران شهرهای مرزی زندگی به آنها سخت گرفته است. او با انتقاد از وعده‌هایی که هیچ‌گاه عملی نشده است، به همشهری می‌گوید: تمام وعده و وعیدهایی که برای بهتر شدن اوضاع مرزنشینان و کولبران داده شده، دروغ بوده و هیچ تغییری در وضعیت کولبران و مرزنشینان به‌وجود نیامده است.
عظیمی با اشاره به کارت‌های الکترونیکی صادر شده برای مرزنشینان گفت:‌ این کارت‌ها برای برخی افراد صادر شده و برخی دیگر هنوز این کارت‌ها را دریافت نکرده‌اند اما با وجود بسته بودن مرزها، آنهایی هم که این کارت‌ها را دریافت کرده‌اند نمی‌توانند از آن استفاده‌ای کنند. مهاجرت جوانان و مردان شهرها و روستاهای مرزی یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که بعد از بیکاری گریبان‌گیر مرزنشینان شده است، عظیمی در این‌باره می‌گوید:‌ بعد از به هم خوردن وضعیت اقتصادی و بسته‌ماندن مرزها بسیاری از افراد مجبور شده‌اند برای کارگری در باغات و زمین‌های کشاورزی به شهرها و روستاهای اطراف بروند تا بتوانند درآمدی کسب کنند. برخی هم به‌صورت قاچاق از کشور خارج شدند تا شاید بتوانند در آن طرف مرزها برای خودشان کاری دست و پا کنند و درآمدشان را برای خانواده‌هایشان بفرستند. او ادامه داد: اگر مرزها باز و مجوز فعالیت برای کولبرها صادر شود، وضعیت ما خیلی بهتر از الان می‌شود چرا که اجناس در پشت مرزها دپو شده و درصورت باز شدن مرزها می‌توانیم اجناس را به کشور وارد کنیم.
مرزنشینان فراموش شده‌اند
«هیچ شخصی دوست ندارد قاچاقچی صدایش کنند؛ شما حاضرید یخچال، تلویزیون و... را روی کمرتان حمل کنید؟ گرگ و حیوانات دیگر بهتان حمله کنند؟ پایتان را روی مین بگذارید و از ترس مرزبان‌ها  از راه و بیراهه و شیب کوهستان حرکت کنید؟» عثمان سلیمانی، کولبر سردشتی با اشاره به این مطالب به همشهری می‌گوید: «وقتی راهی برای امرار معاش نباشد، کولبران ناچار راه قاچاق را برای به‌دست آوردن لقمه‌ای نان بر می‌گزینند.» او ادامه می‌دهد: «انگار هیچ‌کس ما را نمی‌بیند و ما فراموش شده‌ایم. اوضاع زندگی در مناطق مرزی خیلی اسفبار است و مردم با این گرانی و بیکاری مستاصل شده‌اند. کولبرانی که به ناچار قاچاق پارچه، لباس و... می‌کنند اگر از هزار مشکل جان سالم به در ببرند در انتهای این مسیر به‌دلیل حمل بار و هزار درد آن باید با معلولیت، دیسک کمر و... زندگی کنند.» سلیمانی می‌گوید:‌ «هر دفعه بار آوردن از آن طرف مرز به کشور در بهترین حالت در هفته و به‌صورت رسمی برایمان حداکثر 200هزار تومان درآمد خواهد داشت، با این حال باید انتظار انواع و اقسام بیماری‌ها را بعد از حمل بارهای سنگین داشته باشیم و برای سالم رسیدن به مقصد فقط خودمان را دست خدا می‌سپاریم.» او می‌گوید: «کاش نماینده‌ها و مسئولان دولتی که با رأی همین مرزنشینان به مجلس و دولت رفته‌اند کمی هم به فکر ما مردم باشند، اینجا زندگی خیلی سخت است.»

مهاجرت در شهرهای مرزی قوت گرفته است

نماینده مردم پیرانشهر در مجلس با بیان اینکه شورای امنیت ملی در سال89 مصوبه‌ای را در جهت حمایت از کولبران تصویب کرد، گفت: متأسفانه توجهی به این مصوبه نمی‌شود و اکنون بیش از 90درصد مرزنشینان با بسته شدن مرزها در خط فقر مطلق زندگی می‌کنند. رسول خضری به همشهری گفت: ادامه بسته بودن مرزها، تعیین تکلیف نشدن وضعیت کولبران و بیکاری مرزنشینان، مهاجرت به شهرهای اطراف و خارج از کشور می‌تواند باعث افزایش ناامنی در مرزها و تمایل به قاچاق کالا شود.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: الان میزان اشتغال در مرزها زیر 10درصد است و مابقی مرزنشینان بیکار و دچار مشکلات متعدد اقتصادی هستند. تا قبل از بسته شدن مرزها حدود 18 تا 20هزار پیر و جوان تحصیل‌کرده و بی‌سواد در پیرانشهر و سردشت به‌ کار کولبری اشتغال داشتند که با اعلام ممنوعیت واردات یک‌هزار و 339 نوع کالا به کشور و بسته‌شدن مرزها، کولبری در محاق مانده و مشکلات اقتصادی گریبانگیر مرزنشینان شده است.
رسول خضری گفت: در گذشته کولبران با همه کم‌وکاستی‌هایی که وجود داشت و با وجود مبالغی که هنگ مرزی از کولبران اخذ می‌کردند منبع درآمدی برای خود داشتند اما با اعلام بسته شدن مرزها این منبع درآمد نیز کور شد. این نماینده مجلس ادامه داد:‌ چنانچه درآمدهای ناشی از معابر کولبری که به تهران و استانداری واریز می‌شد در خود استان صرف می‌شد امروز شاهد این همه مشکلات در منطقه نبودیم. وی با اشاره به طرح 9ماده‌ای برای بهبود وضعیت معیشت مرزنشینان و کولبران گفت: براساس این طرح، عوایدی که هنگ مرزی از کولبران دریافت می‌کند به جای اینکه به تهران واریز شود در همان استان خرج شده و کم‌کم با این عواید زیرساخت‌ها تکمیل شده و میزان اشتغال‌زایی در منطقه بالا رفته و تقاضا برای کولبری کاهش پیدا می‌کند. به گفته او، هدفگذاری مجلس در این طرح به‌گونه‌ای است که هر سال و با راه‌اندازی صنایع تبدیلی و تکمیلی در منطقه و اشتغال افراد بومی در آن و بیمه کامل افراد شاغل هر سال 10درصد از میزان کولبری کاسته شده و طی 10سال می‌توانیم تعداد کولبران را به پایین‌ترین نرخ برسانیم. خضری تصریح کرد: براساس آخرین مصوبه شورای امنیت ملی 180قلم از یک هزار و 339 کالای ممنوعه اجازه ورود به کشور را پیدا کرده‌اند. اکنون کشور ما در شرایطی قرار دارد که می‌تواند با استفاده از معابر کولبری راهی برای دور زدن تحریم‌ها داشته باشد و به این وسیله می‌توانیم 30درصد از تحریم‌ها را دور بزنیم در عین حال با روش غلطی که در این خصوص در پیش گرفته‌اند شرایط را برای زندگی مردم سخت‌تر کرده‌اند.
نماینده مردم پیرانشهر در مجلس با بیان اینکه بیکاری در مناطق مرزی کشور بیداد می‌کند، گفت: امنیت پایدار و منافع ملی ما در گرو اقتصاد مرزنشینان است اما مصوبات دولت و نبود زیرساخت‌ها در گمرک برای راه‌اندازی کارت‌های الکترونیک و بسته شدن مرزها باعث شده تا مشکلات کولبران بیش از گذشته شود.
وی با اشاره به موضوع بیمه کولبران نیز گفت: دولت قول داده بود تا مرزنشینان و کولبران بیمه شوند، الان استاندار آذربایجان‌غربی به وعده خود که تحقق 50درصدی حق بیمه است عمل کرده اما وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی سهم 50 درصدی خود در بیمه مرزنشینان و کولبران را عملی نکرده و مسئله بیمه کولبران همچنان عملی نشده است.

خضری در پایان گفت: ما موافق برخورد با قاچاق هستیم اما روشی که با کولبران در پیش گرفته شده اصلا درست نیست و معتقدم سیاست‌های غلط کنونی باعث نابودی زندگی و درنتیجه مهاجرت مرزنشینان می‌شود.