هموروئید یا بواسیر چیست؟
به زبان ساده واریس سیاهرگ‌های مقعد را بواسیر یا هموروئید می‌گویند. منظور از واریس، گشاد شدن و پیچ در پیچ شدن سیاهرگ‌ها در بدن است. همچنین بواسیر به شرایطی گفته می‌شود که سیاهرگ‌های اطراف و داخل راست روده و مقعد برجسته و متورم شوند.
هموروئید بالشتک های عروقی طبیعی در کانال مقعد است که به کنترل دفع کمک می کنند. هموروئیدها وقتی ورم می کنند یا ملتهب می شوند غیرطبیعی می شوند. بیماری هموروئید یا بواسیر رگ متورم و ملتهب در رکتوم مقعد است که منجر به ناراحتی در این ناحیه می گردد. بواسیر یا همان هموروئید معمولا از زور زدن در هنگام دفع مدفوع , چاقی و یا بارداری ایجاد می شود. احساس ناراحتی در ناحیه مقعد علامت شایع این بیماری است سایر علایم شامل خارش و خونریزی است. شیوع هموروئید در ایران در بین زنان بیشتر است. همچنین شیوع این بیماری در بین افراد چاق بیشتر از افراد دیگر است.
بواسیر می‌تواند هم در داخل مقعد ایجاد شود که به آن بواسیر یا هموروئید داخلی گفته می‌شود و هم در خارج و پوست اطراف مقعد ایجاد شود که به آن بواسیر خارجی می‌گویند.
علت بیماری بواسیر
شایعترین علت بواسیر یبوست طولانی مدت و زور زدن در موقع دفع مدفوع است. هر دو مورد گفته شده سبب افزایش فشار داخل شکم و مانع بازگشت خون وریدی در مخرج می‌شوند. هر مانع بازگشت خون ورید می‌تواند سبب ایجاد هموروئید شود.
رگ‌ها در اطراف مقعد تمایل به کشش تحت فشار دارند و ممکن است برآمدگی و یا تورم داشته باشند. تورم رگ‌های اطراف مقعد می‌تواند در نتیجه افزایش فشار به آن‌ها باشد از جمله مواردی که باعث افزایش فشار به رگ‌های مقعد می‌شوند:
- چاقی (حجم فراوان چربی‌های داخل شکم سبب افزایش فشار داخل شکم می‌شود)
- - نشستن به مدت طولانی
- نداشتن تحرک روزانه کافی و عدم ورزش روزانه
- حاملگی
- بلند کردن اجسام سنگین
- ژنتیک
- سیروز کبد (در راه بازگشت خون وریدی مخرج مانع ایجاد می‌کند و سبب بواسیر می‌شود)
- شقاق (از طریق ایجاد یبوست و بالا بردن فشار داخل کانال مخرج سبب بواسیر می‌شود)
- تنش در طی حرکات روده
- برای مدت زمان طولانی در توالت نشستن
- اسهال مزمن یا یبوست
- رژیم کم فیبر
- افزایش سن
- مقاربت مقعدی
بواسیر چه علائمی دارد؟
علائم هموروئید اغلب عبارتند از:
خونریزی: اولین و شایعترین علامت هموروئید خون ریزی بدون درد است. این نوع خون ریزی از علایم هموروئید داخلی است. خون ممکن است به صورت رگه هایی در اجابت مزاج دیده شود یا بعد از اجابت مزاج به مقدار کم چکه کند. بیماری که با خونریزی مراجعه می کند خصوصا بیماری که ذکر می کند خون با مدفوع مخلوط است باید از نظر تمام علت های خونریزی مقعد بررسی شود.
توده: دومین علامت هموروئید بیرون زدن بالشتک های هموروئیدی از مقعد است.
درد: سومین علامت هموروئید درد مقعد است. درد در هموروئید درجه ۳و۴ داخلی ترومبوزه و نکروزه و هموروئید خارجی ترومبوزه دیده می شود.
علائم دیگر شامل ترشح مخاطی - احساس دفع ناکامل - بی اختیاری مدفوع - التهاب و تورم مقعد و خارش مقعد است.
برای جلوگیری از بروز بواسیر چه کار‌هایی باید انجام داد؟
بهترین راه برای جلوگیری از بواسیر نرم نگه داشتن مدفوع است، بنابراین آن‌ها به راحتی عبور می‌کنند. برای جلوگیری از بواسیر و کاهش علائم بواسیر، این نکات را به‌یاد داشته باشید:
به مقدار زیاد مایعات بنوشید: هر روز شش تا هشت لیوان آب و مایعات دیگر (نه الکل) بنوشید تا به نرم شدن مدفوع کمک کند.
غذا‌های پر فیبر بخورید: بیشتر میوه، سبزیجات و غلات کامل بخورید. انجام این کار مدفوع را نرم می‌کند و میزان آن را افزایش می‌دهد، این به شما کمک می‌کند تا از فشار که می‌تواند باعث بواسیر شود جلوگیری کنید. فیبر را به آرامی به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا از بروز مشکل گاز معده جلوگیری کنید.
مکمل‌های فیبر را در نظر بگیرید: بیشتر افراد به مقدار کافی فیبر مصرف نمی‌کنند - ۲۰ تا ۳۰ گرم در روز - در رژیم غذایی خود. مطالعات نشان داده اند که مکمل‌های بدون نسخه فیبر، مانند psyllium (Metamucil) یا methylcellulose (Citrucel)، علائم کلی و خونریزی بواسیر را بهبود می‌بخشند.
اگر از مکمل‌های فیبر استفاده می‌کنید، حتماً روزانه حداقل هشت لیوان آب یا مایعات دیگر بنوشید. در غیر این صورت، مکمل‌ها می‌توانند باعث یبوست شوند یا بدتر شوند.
به محض احساس نیاز بروید: اگر منتظر هستید که یک حرکت روده بگذرد و نیاز شما از بین برود، مدفوع شما خشک می‌شود و عبور از آن سخت‌تر می‌شود.
زور نزنید: فشار و نگه داشتن نفس در هنگام تلاش برای مدفوع فشار بیشتری را در رگ‌های رکتوم تحتانی ایجاد می‌کند.
از نشستن طولانی مدت خودداری کنید: نشستن بیش از حد طولانی، به خصوص روی توالت، می‌تواند باعث افزایش فشار روی رگ‌های داخل مقعد شود.
ورزش: برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار روی رگ‌ها، که می‌تواند در طولانی مدت ایستادن یا نشستن رخ دهد، فعال شوید. ورزش همچنین می‌تواند به شما در کاهش وزن اضافی که یکی از علل بواسیر است، کمک کند.
روشهای خانگی برای درمان هموروئید
در اکثر موارد، اقدامات ساده باعث کاهش علائم می‌شود، در حالی که هموروئید بدون درمان بهبود می‌یابد. با این حال، ممکن است بعضی داروها و حتی عمل جراحی مورد نیاز باشد. با استفاده از اقدامات زیر می‌توانید علائم را برطرف کنید، هرچند که هموروئید را از بین نمی‌برند.
کرم و پماد‌های موضعی: کرم‌ها و شیاف‌های حاوی هیدروکورتیزون را می‌توانید بدون نسخه تهیه نمایید. همچنین می‌توانید از پد‌های حاوی نارون کوهی یا مواد بی حسی بر روی پوست خود استفاده کنید.
استفاده از حمام نشیمن (سیتز) آب گرم: حمام نشیمن یا لگن بهداشتی بر روی توالت فرنگی قرار میگیرد، که باعث از بین رفتن علائم سوختگی و خارش می‌شود. می‌توانید آن‌ها را از داروخانه تهیه نمایید.
استفاده از کمپرسور آب سرد یا آیس‌پک‌ها: استفاده از آن‌ها در ناحیه‌ی آسیب دیده به کاهش تورم کمک کند.
استفاده از دارو‌های مسکن و ضد درد: دارو‌های ضد درد مانند آسپرین، ایبوبروفن و استامینوفن ممکن است باعث کاهش درد و ناراحتی شوند.
استفاده از دستمال توالت مرطوب: دستمال توالت خشک می‌تواند مشکل را تشدید کند.
داروها: اکثر دارو‌های مصرفی در هموروئید را می‌توان بدون نسخه تهیه کرد، که شامل پماد، پد و شیاف است. مواد فعال مانند هیدروکورتیزون و نارون کوهی جهت برطرف کردن خارش و درد شناخته شده هستند. در صورت بهبود نیافتن پس از یک هفته بعد از استفاده از داروها به پزشک خود مراجعه نمایید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
خونریزی در زمان دفع مدفوع شایعترین علامت بواسیر است و پزشک شما با انجام معاینات بالینی و برخی آزمایشات می‌تواند بواسیر را تشخیص دهد و وجود سایر بیماری‌های مهم و جدی را رد کند، همچنین اگر مبتلا به بواسیر دردناک با خونریزی زیاد و شدید هستید که با درمان‌های خانگی بهبود نمی‌یابد، به دکتر داخلی مراجعه کنید.
اگر بیش از ۴۰ سال سن دارید، ممکن است خونریزی‌ها به دلیل بواسیر نباشد، زیرا خونریزی از مقعد در بیماری‌هایی همچون سرطان روده‌ی بزرگ و سرطان ناحیه‌ی مقعد رخ می‌دهد، بنابراین اگر خونریزی همراه با تغییر در اجابت مزاج و یا تغییر در رنگ و قوام مدفوع باشد، حتما به پزشک خود مراجعه فرمایید. در صورت خونریزی بیش از حد، سبک سری، سرگیجه و یا ضعف، فورا به اورژانس مراجعه فرمایید.
