زایش تروریسم از دل بحران

این روزها بیش از هر روز دیگری اخبار بیشتری در رابطه با تروریسم و حملات آنها می‌شنویم. چند روز پس از حادثه تروریستی اهواز و شهید شدن چند نفر از هم‌وطنانمان، روز گذشته با خبر شدیم که یک تیم تروریستی دیگر در منطقه مرزی سراوان توسط سپاه منهدم شد.
روابط عمومی قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه در اطلاعیه‌ای از انهدام یک تیم تروریستی وابسته به استکبار جهانی در منطقه مرزی سراوان و هلاکت و زخمی شدن ۶ تروریست خبر داد. در بخشی از این اطلاعیه آمده است: طی درگیری و آتش سنگین نیروهای خودی، با انهدام این تیم، تعداد ۴ تن از تروریست‌ها به هلاکت رسیدند و ۲ تن نیز زخمی شدند و مابقی تروریست‌ها به عمق کشور همجوار گریختند. طی این عملیات هیچگونه تلفاتی به نیروهای خودی وارد نشده و سلاح، مهمات و تجهیزات تروریست ها به دست رزمندگان اسلام افتاده است. تروریسم ناشی از چه عواملی است؟ آیا تروریست‌ها جنایت کارانی فطری هستند که به آسانی ابزار زورپرستان می‌شوند یا نه آنها دیندارانی هستند که به حکم دستورات دینی دست به زورگویی و یا جنایت می‌زنند. دنیای آنها چگونه است. چگونه باید با تروریسم و پیدایش آن مبارزه کرد؟
تعریف تروریسم
در فرهنگ سیاسی، ترور از ریشه لاتین terror به معنای ترس و وحشت گرفته شده و به رفتار و اعمال فرد یا گروهی اطلاق می‌‎شود که از راه ایجاد ترس، وحشت و استفاده از زور می‌خواهد به هدف سیاسی خود برسد. در زبان فارسی هم ترور به معنای ترس زیاد، بیم و هراس و خوف و وحشت است و تروریست به عامل ترور، طرفدار ترور، آدم‌کش یا کسی که برای رسیدن به هدف خود کسی را به طور غافلگیرانه بکشد یا ایجاد وحشت و هراس کند، گفته می‌شود. مجموعه‌ای از عوامل موجب پیدایش و پراکنش تروریسم می‌شود. از مهمترین عوامل داخلی می‌توان به اوضاع بد اقتصادی، عملکرد نامناسب دولت‌ها اشاره کرد. کشورهای که بیشترین حوادث تروریستی در آن رخ می‌دهد با مشکلات داخلی عمده‌ای چون: بیکاری، فقر گسترده، اقتصادهای ویران و بیمار، وجود خاندان‌های سلطنتی فاسد، تمامیت‌خواهی سیاستمداران، نبود یک چشم‌انداز روشن برای آینده، شکاف میان حکومت و مردم و اختلاف‌های قومی و مذهبی، روبه‌رو هستند. هر نابرابری در ذات خود خشونت آفرین است و به ویژه وقتی با نابرابری‌هایی روبه‌رو هستیم که آشکارا تجاوز به حوزه انسانیت است. بحران‌ها و خشونت‌ها وقتی به لایه‌های پایین جامعه‌ها انتقال می‌یابد، به دلیل فقدان آگاهی‌های ناشی از عقلانیت ابزاری و حسابگری‌هایی که سود و زیان چیزها را سنجش قرار می‌دهد، غیرقابل کنترل خواهند شد. تروریسم از همین جا به وجود می‌آید. همچنین اختلاف‌های قومی و مذهبی نیز به آتش تروریسم دامن می‌زند. در چنین فضایی، زمینه و بستر برای پاگرفتن و رشد گروه‌های تروریستی و تندرو فراهم است. می‌توان گفت بخشی از جوانان به خاطر همین مشکلات مستعد جذب به گروه‌های تروریستی و تندرو هستند. در واقع گروه‌های تروریستی با ارائه برداشتی نادرست از اسلام به جوانان، تحریک شور و شوق مذهبی و بهره‌برداری از شرایط بد زندگی آن‌ها، از جوانان به مثابه پله‌ای برای رسیدن به اهداف و مقاصد خود و قبضه قدرت، استفاده می‌کنند. درواقع افرادی که به گروه‌های تروریستی ملحق می‌شوند را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: افرادی که با انگیزه‌های ایدئولوژیک به این گروه می‌پیوندند و گروهی که از وضعیت دولت و کشور خود ناراضی هستند. نباید فراموش کرد که توسعه اقتصادی می‌تواند امنیت کشور را ارتقا دهد. عدم توجه به معیشت و اشتغال در مراکز کشور شاید بعد از مدتی تبدیل به معضل اجتماعی شود ولی در نقاط مرزی این مشکلات باعث بروز تهدیدات امنیتی خواهد شد و جوانان مرزنشین را با مشکل مواجه خواهد ساخت.
جمهوری اسلامی ایران برای مبارزه با تروریسم طی چند سال گذشته رایزنی‌هایی بین کشورهای همسایه انجام داده است و حتی در همین رابطه بودجه مرزها را افزایش داده تا بتواند کنترل‌های بهتر و دقیق‌تری برای برقراری امنیت مرزها داشته باشد.
مبارزه اصولی با تروریسم از نگاه رئیس‌جمهوری
افراطی‌گری یک مسئله منطقه‌ای نیست که فقط ملت‌های منطقه ما با آن درگیر باشند. افراطی‌گری مسئله‌ای جهانی است. برخی از کشورها در پیدایش آن موثر بوده و در مبارزه با آن ناکام و اکنون ملت‌های ما، تاوان آن را پس می‌دهند. این سخنان رئیس‌جمهوری در مجمع عمومی سازمان ملل در رابطه مبارزه با تروریسم بود.
حسن روحانی با بیان اینکه مقابله اصولی با تروریسم و خشکاندن چشمه‌های آن را مستلزم شناسایی ریشه‌های تروریسم است، گفت: تروریسم در بستر فقر، بیکاری، تبعیض، تحقیر و بی‌عدالتی می‌روید و با فرهنگ خشونت رشد می‌کند.
روحانی در ادامه «گستراندن عدالت و توسعه» و «جلوگیری از تحریف ادیان الهی برای توجیه قساوت و بی‌رحمی» را لازمه ریشه‌کن کردن تروریسم دانست و گفت: درد بزرگتر آن است که این تروریست‌ها به نام دین، خون می‌ریزند و به نام اسلام سر می‌بُرند. می‌خواهند این حقیقت مسلّم تاریخ را پوشیده نگه دارند که بر اساس آموزه همه پیامبران الهی از ابراهیم (ع) و موسی (ع) تا عیسی (ع) و محمد (ص)، کشتن یک انسان بی‌گناه همانند کشتار همه بشریت است.
بدیهی است که کشورهای منطقه که درد را بهتر می‌شناسند، بهتر هم، می‌توانند با همفکری و ائتلاف، مسئولیت مبارزه را پذیرفته و رهبری آن را بر دوش گیرند. و اگر دیگر کشورها می‌خواهند علیه تروریسم، گامی بردارند، باید به حمایت آنان برخیزند. من اعلام می‌‌کنم، اگر امروز همه توان خود را علیه افراط و خشونت، به ‌کار نگیریم، ‌و کار را به کاردان نسپریم، فردا جهان برای هیچ‌کس، جای امنی نخواهد بود.
رئیس‌جمهوری همچنین در دیدار با روسای کشورهای منطقه از جمله روسیه و ترکیه با اشاره به اینکه امروز همگان باید در برابر تروریسم مواضع قاطع و یکسانی در راستای مبارزه جدی با تروریسم داشته باشند بر همکاری مشترک آنها برای مبارزه با تروریسم تاکید کرده است.