در لغت‌نامه جمعیت‌شناسی نیز در تعریف خانوار آمده است: "خانوار یک واحد اقتصادی اجتماعی است که افراد آن با هم زندگی می‌کنند".
خانوار عمدتاً در مطالعات آماری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ یک نفر به‌تنهایی می‌تواند یک خانوار باشد اما اطلاق خانواده بر او مقدور نیست همچنین در آمارگیری‌ها و سرشماری‌های عمومی، مستخدمین را جزو خانوار به شمار می‌آورند؛ در صورتی که در مطالعه خانواده و خویشاوندی، مستخدم جایی ندارد.
خانواده زن و شوهری یا مستقل، نوعی از خانواده است که از زن و شوهر و فرزندان یا زن و شوهر بدون فرزند تشکیل میشود و اصطلاحاً خانواده هسته‌ای نیز نامیده میشود؛ خانواده هسته‌ای اساساً، بنیان جوامع صنعتی کنونی را تشکیل داده و در ارتباط با گسترش شهرنشینی و توسعه صنعت در شهرها شکل گرفته است.
از خصوصیات دیگر این نوع خانواده آن است که کارکردهای دیرین آن به عهده موسساتی خارج محیط خانوادگی قرار گرفته است و دیگر آن که خانواده هسته‌ای هیچگاه گسترش نمی‌یابد و به مجرد رسیدن فرزندان خانواده به سن قانونی و ورود در اجتماع به عنوان عضوی فعال از خانواده دوری می‌گزینند و خود مستقلاً خانواده جدیدی به وجود می آورند بنابراین خانواده زن و شوهری یا هسته‌ای با پراکنده شدن اعضاء آن و سپس با فوت پدر و مادر یا در صورت جدایی آنها از یکدیگر، متلاشی میشود!
اما خانواده گسترده خانواده‌ای است که فرزندان خود را پس از ازدواج در خود جای می‌دهند و گسترش آن نیز به همین لحاظ است؛ به این ترتیب ممکن است چند نسل زیر یک سقف و در یک خانه مشترک زندگی کنند؛ در این شکل از خانواده پدر و مادر اصلی مرکز ثقل خانواده را تشکیل می‌دهند.
براساس آمار آخرین سرشماری نفوس و مسکن در ایران، تقسیم‌بندی درصدی انواع خانوار ایرانی به ترتیب زیر است:
خانوار هسته‌ای 63.32 درصد
خانوار زوجی 16.29 درصد
خانوار تک نفره 8.48
خانوار تک والد 7.27
خانوار گسترده 2.96
و خانوارهای فرزند سرپرست 0.33 درصد از خانوارهای ایرانی را تشکیل می‌دهند.
براساس مطالعات انجام شده در مورد خانوار و ترکیب آن در ایران در 5 سال اخیر بر درصد خانوارهای یک نفره، دو نفره، سه نفره و چهار نفره افزوده شده و از درصد خانوارهای پنج نفره و بیشتر کاسته شده است این در حالی است که در سه دهه اخیر نرخ باروری جمعیت کشور به سرعت کاهش یافته و در حال حاضر به حدود 1.7 فرزند تنزل پیدا کرده است!
با ادامه این روند در آینده نزدیک کشور از جانشینی جمعیت خود ناتوان شده و روند کاهش و سالمندی جمعیت آغاز خواهد شد!
