پيش فروش‌هاي پر حرف و حدیث
نيمه شهريور ماه بود كه پيش فروش سايپا آغاز شد، اين پيش فروش حاشيه‌هاي زيادي به همراه داشت. به دليل هجوم بسيار زياد مردم براي ثبت‌نام در سايت سايپا، خيلي از متقاضيان نتوانستند خودرو مورد نياز خود را در پيش فروش اين شركت ثبت نام كنند. بعد از پیش‌فروش سایپا، نوبت به پیش فروش شرکت ایران خودرو رسید، اين پيش فروش خودرو هم با اما و اگرهاي فراواني صورت گرفت و هم داد بسياري از مردم را درآورد، اين فرياد‌ها در فضاي مجازي بيشتر به گوش مي‌رسيد. بعد از پیش‌فروش سایپا، نوبت به پیش فروش شرکت ایران بنا بود سه‌شنبه هفته‌ای که گذشت آغاز شود اما به هفته آینده موکول شد. نکته مهم در پیش فروش ایران خودرو اين بود كه در اين پيش فروش تنها چند قيمت به چشم مي‌خورد و خبري از مدل خودروها نبود. بنابراين مدل و نام خودرو و همچنين قیمت‌ها مبهم و نامشخص بود. به طوري كه چندي پيش ريیس انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف کنندگان در نامه‌ای به مدیر عامل ایران خودرو، شرایط پیش فروش مشارکت در تولید شهریور این خودروساز را دارای ابهام دانست و اصلاح یا ابطال بخشنامه این پیش فروش را خواستار شد.
اتفاق عجیب در پیش فروش ایران خودرو
به گفته يكي از كارشناسان خودرو در حال حاضر با توجه به اينكه هنوز خودروهايي كه در گذشته ثبت‌نام شده، به مردم تحويل داده نشده است، ضمانتی برای تحویل خودروهای پیش فروش شده وجود ندارد. فربد زاوه، کارشناس خودرو معتقد است: با این شرایط کسی از پیش‌فروش ایران خودرو استقبال کند، تحویل خودرو در سال 98 نیز از دیگر ابعاد منفی این موضوع است. این نوع پیش فروش به دلیل نامشخص بودن نوع خودرو و تقریبی بودن قیمت، با آیین‌نامه دولت مطابقت ندارد. مبلغ مشخص شده برای پیش‌فروش این منظور را می‌رساند که سبد محصول ایران‌خودرو در سال آینده بالای50 میلیون تومان است.کسانی که خودرو ثبت‌نام می‌کنند به دنبال کسب سود هستند، بنابراین مجهول بودن ضوابط و شرایط پیش‌فروش، کار را برای ایران‌خودرو دشوار خواهد کرد.
افت توليد ايران خودرو
زاوه با تاکید بر این که با چنین ترفند‌هایی بازار خودرو آرام نخواهد شد، گفت: کسی که الان خودرو خریده مگر دو سال آینده با همین قیمت می‌فروشد؟ چه کسی مسئول نظارت در این رانت است؟ طبق آمار اعلام شده وضعيت توليد ايران خودرو در سال جاری شرکت خودروسازی سایپا حدود 15هزار خودرو بیش از سال قبل تولید کرده، اما ایران خودرو با افت تولید مواجه شده، بنابراین با این وضعیت ضمانتی برای تحویل خودروهای پیش‌فروش شده وجود ندارد.
تصميم‌گيري‌هاي فعلي فقط آسپرين است
كاظم محمدي نيكخواه يكي از كارشناسان حوزه خودرو در گفت و گو با «قانون» در خصوص وضعيت پيش فروش خودرو مي‌گويد: پيش فروشي كه هفته گذشته اعلام شد، پيش فروش نبود، مشاركت در توليد بود. پيش پرداختي بايد داده مي‌شد تا در پايان سال 98 كه قيمت براي محصولات قابل عرضه اعلام مي شد. در اين بخشنامه اين مطلب آمده كه مشاركت در توليد با بهره مشخص است. بنابراين پيش فروش نبوده است و خودرويي در كار نيست. مشاركتي بوده كه در سال آينده موعد تحويل آن مشخص شده است. اگر بخشنامه را بطور كامل بخوانيد نوشته شده كه مشاركت در توليد.
دلال واقعي در بازار نيست، همه مردم عادي هستند
او در پاسخ به اين پرسش كه مردم براي پيش فروش وارد سايت شدند نه مشاركت در توليد، چرا در اين زمينه اطلاع رساني نشده است، گفت: عدم آگاهي از جرم نمي‌كاهد. اطلاع رساني همان بخشنامه بوده و مردم بايد آن را مطالعه مي‌كردند. تا هزار خودرو كه قرار است در اين هفته پيش فروش شود. در اين زمينه شرط و شروط‌هايي مطرح كردند تا به گفته خودشان از ورود سودجويان به اين بازار جلوگيري كنند. از جمله اين شرط و شروط اين بود؛ كساني كه در پيش فروش سايپا ثبت نام كردند ديگر نمي‌توانند در پيش فروش ايران خودرو شركت كنند. يا اينكه تا يك‌سال اجازه فروش خودرو را ندارند. در گذشته ورود خودرو به ايران ممنوع بود. برخي با عنوان دانشجو يا ديپلمات مي‌توانستند خودرو وارد كنند. آن‌ها بايد به گمرك تعهد مي‌دادند كه اين خودرو را يك تا پنج سال نفروشند. اين موضوع در زمانهاي مختلف شرايط متفاوتي داشت. آن زمان خودرو را به صورت وكالتي واگذار مي‌كردند. بنابراين اگر سودجويان يا دلالان بخواهند خريداري كنند روزنه و راهكاري براي فروش آن پيدا خواهند كرد. اما اكنون دلالي نيست، اين‌ها مردم عادي هستند. دلال واقعي در اين شرايط وارد نمي‌شود و دلار 14يا 15 هزار تومان بخرد و ريسك كند.
مشكل نقدينگي سرگردان است
اين كارشناس خودرو ادامه مي‌دهد: زماني‌كه نقدينگي در كشور افزايش پيدا مي‌كند قطعا فرصت طلبي‌ها هم افزايش مي‌يابد. تمام تصميم‌گيري‌هاي فعلي مانند آسپرين عمل مي‌كند. مشكل ما نقدينگي سرگردان است. كساني كه 30 ميليون پول داشتند، ارزش ريالي آن يك سوم شده است، يعني 30 ميليون آن‌ها 10 ميليون ارزش دارد. بنابراين اين مردم عادي هستند كه در اين شرايط به هر سمت و سويي(بازارهاي مختلف) چنگ مي‌زنند تا متحمل ضرر و زيان بيشتري نشوند. زماني كه دولتمردان سود بانك‌ها را كاهش دادند فكر نمي‌كردند نقدينگي دست مردم افزايش مي‌يابد و پول بي‌صاحاب وارد بازار مي‌شود و فاجعه‌اي را به بار مي‌آورد.
مردم براي جلوگيري از بي ارزشي پول‌شان به هر بازاري پناه مي‌برند
كاظمي نيكخواه در پاسخ به اين پرسش كه با اين شرايط پيش فروش كمكي به بازار نخواهد كرد، خاطر نشان مي‌كند: پيش فروشي كه با اين شرايط باشد و مطمئن، مشخص و قطعي صورت نگيرد، فايده‌اي ندارد. اكنون 20 روز است كه اعلام مي‌كنند پيش‌فروش مي‌شود، بعد تمديد مي‌كنند يا به تاخير مي‌اندازند. از طرفي شرط و شروط متفاوتي مي‌گذارند. زماني كه لبنيات 30 درصد گران مي‌شود، بايد انتظار داشته باشيم خودرو 25 درصد افزايش قيمت داشته باشد، اما بايد جلوي افزايش قيمت كالاهايي كه نياز مردم است را بگيرند. سالانه با يك ميليون توليد داخلي نبايد اين اتفاقات صورت بگيرد و افكار مردم را به سمت و سويي ببرند كه احساس نگراني در آن‌ها شدت بگيرد و موجب خريد مازاد بر نياز آن‌ها شود. وحشت عمومي ايجاد شده و مردم براي جلوگيري از بي ارزشي پول‌شان به هر بازاري پناه مي‌برند.
وضعيت پيش فروش آتي ايران‌خودرو
او تصريح كرد: قرار است اين هفته پيش فروش ايران خودرو اعلام شود البته به شرط اينكه ضابط سايپا ايران خودرو چك كند كه هر فرد يك خودرو پيش فروش كند. مردم هم ثبت نام مي كند و ايران خودرو اعلام مي كند به كدام نمايندگي مراجعه كنند. بنابراين نمايندگي را هم حذف كردند و شركت خودروساز نمايندگي را انتخاب مي‌كند. اين وضعيت و شرايط مختلف وحشت عمومي را شدت مي‌بخشد.
تحويل خودروهاي پيش فروش در پايان 98
اين كارشناس خودرو معتقد است كه مردم خيلي اميدوار نباشند خودروي پيش فروش خود را به زودي تحويل بگيرند. در قراردادهاي پيش فروش بندي وجود دارد با عنوان Force Majeure به معناي حوادث غير مترقبه وجود دارد. كه هر اتفاقي صورت بگيرد مي‌تواند بهانه‌اي باشد براي خودروسازان كه خودروها را در زمان مقرر به مردم تحويل ندهند. از طرفي خودروسازان ما دولتي هستند و زور مردم به دولت نمي‌رسد. به اين ترتيب مردم به چه كسي شكايت كنند؟ جايي شكايت مي‌كنند كه قاضي، شكي و متهم يك نفر است!
تقاضاهاي فعلي كاذب است
او در پاسخ به اين پرسش كه خودروها كف كارخانه‌ها مانده يا احتكار شده، گفت: برخي قطعات وارداتي است و در گمرك مانده به همين خاطر بخشي از خودروها بدون قطعه مانده است. هر چه در كف كارخانه‌ها وجود دارد، تعهدهاي سال گذشته است كه بايد به مردم تحويل داده شود. برخي بهمن پيش فروش كردند بايد شهريور ماه آن را تحويل مي‌گرفتند و هنوز تحويل نگرفتند. به همين خاطر مردم نبايد به اميد تحويل آني خودروهايي كه اكنون پيش فروش كردند باشند. اين خودروها احتمال دارد تا پايان سال 98 و شايد بيشتر تحويل داده شود. وضعيت بازار خودرو اكنون به شكلي است كه تقاضا فراوان و عرضه به شدت كاهش يافته است. قيمت خودرو به شكل وحشتناكي افزايش داشته است. تقاضاهاي فعلي هم تقاضاهاي كاذب است.
