به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای البرز، وی با تأکید بر ضرورت مدیریت مصرف و اصلاح الگوهای آبیاری شهری، این تغییر را راهکاری راهبردی برای عبور از بحران پیش‌رو دانست و افزود: "تخصیص آب آشامیدنی برای آبیاری چمن و فضای سبز، در شرایط تنش آبی امروز کشور، نه تنها غیراقتصادی که تهدیدی برای امنیت آبی است."
بحران آب، دیگر یک مسئله منطقه‌ای یا فصلی نیست؛ تجربه جهانی نشان داده است که حتی شهرهای توسعه‌یافته و دارای زیرساخت‌های پیشرفته، در برابر چالش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آب، ناچار به بازنگری سیاست‌ها و روش‌های مصرف شده‌اند.
در این میان، حذف تدریجی آبیاری فضای سبز با آب شرب و جایگزینی آن با منابع جایگزین مانند پساب تصفیه‌شده، به عنوان یک رویکرد علمی و پایدار، در دستور کار بسیاری از شهرداری‌ها در جهان قرار گرفته است.
تجربه‌های بین‌المللی در مدیریت هوشمند منابع آبی
• ایالات متحده آمریکا؛ لس‌آنجلس، آستین، میامی: در بسیاری از شهرهای ایالات متحده، رویکرد Zero Potable Water for Landscaping (عدم استفاده از آب آشامیدنی برای آبیاری) به یک اصل تبدیل شده است. لس‌آنجلس طی دو دهه اخیر شبکه گسترده‌ای از لوله‌های بنفش‌رنگ مخصوص آب بازیافتی ایجاد کرده و اکنون بخش عمده پارک‌ها، زمین‌های ورزشی و حتی سیستم‌های خنک‌کننده برج‌های مرتفع از این آب استفاده می‌کنند. این تغییر نه تنها فشار بر منابع آب شرب را کاهش داده، بلکه هزینه‌های تصفیه و دفع فاضلاب را نیز به‌طور چشمگیری کم کرده است.
• نامیبیا؛ شهر وینهوک: وینهوک، پایتخت نامیبیا، پیشگام جهانی در استفاده از پساب تصفیه‌شده است. این شهر بیش از ۴۵ سال پیش سیستم پیشرفته‌ای را راه‌اندازی کرد که بخشی از پساب تصفیه‌شده را دوباره به چرخه آب شرب بازمی‌گرداند. امروز، حدود ۱۴ درصد از آب آشامیدنی شهر از پساب تصفیه‌شده تأمین می‌شود. این اقدام، نمونه‌ای بی‌بدیل از انطباق شهری با شرایط اقلیمی خشک و کم‌آب است.
• هند؛ دهلی نو: سازمان توسعه شهری دهلی، برنامه‌ای جامع برای آبیاری بیش از ۷۵۰ پارک شهری با پساب تصفیه‌شده تدوین کرده است. هدف این برنامه، کاهش برداشت از سفره‌های زیرزمینی و بهینه‌سازی مصرف آب در شهری با جمعیت چند ده میلیونی است. در این طرح، تصفیه‌خانه‌های محلی و خطوط انتقال اختصاصی برای هر منطقه پیش‌بینی شده تا آب بازیافتی مستقیماً به فضای سبز منتقل شود.
ضرورت تغییر الگو در ایران
با توجه به تأکید رئیس کمیسیون عمران و شرایط اقلیمی کشور، ادامه استفاده از آب شرب در فضای سبز شهری، رویکردی ناپایدار و پرهزینه است. در حالی که طبق آمار رسمی، بخش عمده منابع آبی کشور صرف کشاورزی می‌شود، آبیاری پارک‌ها، بلوارها و چمن‌های تزئینی با آب آشامیدنی، فشار مضاعفی بر ذخایر آبی وارد می‌کند.
به کارگیری الگوهای موفق جهانی در شهرهای ایران، نیازمند سه اقدام کلیدی است:
1. توسعه زیرساخت‌های تصفیه و بازچرخانی آب: احداث و ارتقای تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری و ایجاد شبکه اختصاصی انتقال پساب به نقاط مصرف.
2. تغییر سیاست‌های طراحی فضای سبز: جایگزینی گونه‌های گیاهی مقاوم به کم‌آبی به جای چمن‌های پرمصرف و استفاده از روش‌های نوین آبیاری مانند قطره‌ای و زیرسطحی.
3. سازوکارهای حمایتی و قانونی: تدوین آیین‌نامه‌های الزام‌آور برای حذف آب شرب از آبیاری فضای سبز، همراه با مشوق‌های مالی برای شهرداری‌ها و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حوزه بازچرخانی آب.
گام‌های پیشنهادی برای یک مدل بومی شامل ایجاد یک مدل ملی مدیریت پساب شهری بر اساس تجربه‌های موفق شهرهایی مانند لس‌آنجلس، وینهوک و دهلی نو و تطبیق آن با شرایط اقلیمی و اقتصادی ایران است.
در این چارچوب، بخشی از درآمد حاصل از تعرفه‌های پلکانی آب باید به توسعه زیرساخت‌های بازچرخانی اختصاص یابد. همچنین، اجرای برنامه‌های آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی برای جلب پذیرش و حمایت شهروندان از استفاده از آب بازیافتی در فضای سبز، به عنوان مکمل این طرح ضروری است.
در نهایت، این تغییر رویکرد نه تنها به مدیریت پایدار منابع آب کمک می‌کند، بلکه با کاهش وابستگی به منابع محدود آب شرب، امنیت آبی شهرها را در بلندمدت تضمین خواهد کرد. گزارش حاضر می‌تواند به عنوان یکی از مستندات پشتیبان در تدوین طرح جامع کمیسیون عمران برای ارائه به صحن علنی مجلس مورد استفاده قرار گیرد.
