غذاهای سنتی عید قربان در شهرهای مختلف ایران

یکی از غذاهایی که روز عید قربان در کرمانشاه تهیه و بین مردم خیرات می‌شود «نُواله» نام دارد که طرز تهیه آن به روش زیر است: گوشت قربانی را پس از شستن با آب می‌پختند و به آن «شوروا» می‌گفتند. معمولاً بر این گوشت دعا خوانده می‌شد. پس از پخت کامل، استخوان‌ها را از گوشت جدا می‌کردند و گوشت بدون استخوان را در ظرف دیگری قرار می‌دادند. سپس گوشت را داخل نان می‌گذاشتند و بـیـن مـردم تقسیم می‌کردند. آب گوشت را هم در ظرف‌هایی جداگانه می‌ریختند و بـیـن اقوام، دوستان، آشنایان و همسایگان خیرات می‌کردند. 

در قصرشیرین، با روغن حیوانی، آرد گندم و خرمای هسته گرفته، حلوایی به نام عرفات درست می‌کنند و مقداری از آن را داخل قرص‌های نان لواش قرار می‌دهند و به صورت لوله می‌پیچند و بین دوستان و اقوام تقسیم می‌کنند. در حین طبخ حلوا نیز مرتب دعا می‌خوانند. 

«چکدرمه» غذایی است که ترکمن‌ها برای مهمانان خود در روز عید تدارک می‌بینند. این غذا از برنج گوشت قربانی و گوجه فرنگی تهیه می‌شود.

در اشنویه (آذربایجان غربی) دو نوع آش به نام‌های آش نخود از ترکیب آب، نخود، برنج، گرده، سبزی‌هایی همچون ترخان، تره، جعفری، گشنیز، اسفناج، روغن، پیاز و نمک و آش دوینه با ترکیبی از دوغ، سبزی‌های محلی مانند برگ سوسن، ترشوک پونه و برنج تهیه و در روز عید بین دوستان و اقوام تقسیم می‌کنند. 

«آش شِنگی» غذایی است که در روز عید قربان در امامشهر سمنان پخته می‌شود. این آش را از برنج، روغن، گوشت، سیب‌زمینی و «شِنگ» به معنی نوعی سبزی محلی تهیه می‌کنند. 

«دیگ جوشک» نیز نوعی آش است که بـه نیت خوشبختی دختران و پسران جوان سیستانی در شب عید قربان تهیه می‌شود. مـواد تشکیل دهنده آن عدس، گندم، برنج و ماش است.

در شهرو از توابع شهرستان بندرعباس نیز دو نوع حلیم به نام‌های حلیم گندم از ترکیب آرد گندم، نخود، لوبیا، فلفل و زنجبیل و حلیم خرما از ترکیب شیره خرما، آرد گندم، روغن و دارچین تهیه و بین اهالی تقسیم می‌شود.

در هشتجین خلخال، نانی به نام سوتی فطیر یا همان نان شیری که نام دیگرش نَزیک یا نان روغنی است، پخته می‌شود. این نان را از ترکیب آرد گندم، شیر، روغن، تخم مرغ و زردچوبه تهیه و بین اقوام، دوستان و همسایگان تقسیم می‌کنند.

در یازتپه سرخس، دو نوع نان به نام‌های «نان چِلیک» که با خمیر گندمی که از ترکیب آرد گندم و آب آماده می‌شود و آن را به صورت چانه‌های کوچکی در می‌آورند و پس از پهن کردن، در داخل روغن سرخ می‌کنند و «نان قَتلِمه» که با خمیر آرد گندم که به چانه‌های کوچک تقسیم و در روغن سرخ می‌کنند و سپس موقع خوردن روی آن شکر می‌پاشند طبخ و بین اقوام و دوستان تقسیم می‌کنند.

در شوشتر از دل و جگر گوسفند یا گاو قربانی قورمه درست می‌کنند و به نیت ثواب، برای روح اموات فاتحه‌ای می‌خوانند و آن را بین همسایگان و نیازمندان خیرات می‌کنند.

پی‌نوشت: در این گزارش از اطلاعات مقاله «جلوه‌های آیینی عید قربان در فرهنگ مردم» نوشته شهرزاد دوستی منتشر شده در فصلنامه فرهنگ مردم ایران استفاده شده است.