اگرچه نواقص مربوط به شیوه اجرای نمایشگاه کتاب تهران به مسئله‌ای تکرارشونده بدل شده، اما با این حال سی و ششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران به شکلی آغاز شد که برخی از نواقص پرتکرار، پررنگ‌تر از پیش به چشم می‌آمدند. امسال نیز مصلی تهران میزبان نمایشگاه کتاب است. در سال‌های اخیر مسایل اقتصادی و سیاسی نمایشگاه کتاب را هم متاثر کرده اما با این حال نمایشگاه همچنان فرصتی در اختیار ناشران شرکت‌کننده قرار می‌دهد تا کتاب‌هایشان را به شکل مستقیم به مخاطبانی گسترده‌تر ارایه کنند. امسال ۲۳۶۳ ناشر در نمایشگاه ثبت‌نام کرده‌اند که ۱۳۲۶ ناشر در بخش حضوری هستند و مجموع این ناشران در بخش مجازی، کتاب عرضه می‌کنند. ناشران در فضایی به وسعت ۷۵ هزار مترمربع در فضای مصلی جانمایی شده‌اند. سی‌وششمین نمایشگاه کتاب تهران شامل بخش‌های کودک و نوجوان، ناشران عمومی، ناشران آموزشی، ناشران دانشگاهی، ناشران خارجی، ناشران دیجیتال و بخش بین‌الملل است. نمایشگاه کتاب امسال در روزی نسبتا خلوت افتتاح شد و می‌توان پیش‌بینی کرد که در روزهای پیش رو مخاطبان بیشتری از نمایشگاه بازدید کنند و برخی از نواقص آزاردهنده روز اول هم برطرف شوند.
مکان و مسئله اجرا
سال‌ها است که نمایشگاه کتاب تهران از مجموعه نمایشگاه بین‌المللی تهران به مصلی نقل مکان کرده است. البته در این بین شهر آفتاب هم به عنوان مکان برگزاری نمایشگاه کتاب مطرح شد اما مسایل متعدد شهر آفتاب موجب شد نمایشگاه کتاب دوباره به مصلی بازگردد. در اینجا هم مسایلی که کم‌وبیش هر سال در نحوه برگزاری نمایشگاه وجود داشته تکرار می‌شود و می‌توان گفت نواقص اجرایی به بخشی از ویژگی‌های نمایشگاه کتاب تهران تبدیل شده است.
سی و ششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران با مسئله‌ای آغاز شد که امروز بدل به بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما شده است: قطع مکرر برق. قطع چندباره برق شبستان در روز ابتدایی نمایشگاه هم ناشران و هم مخاطبان را سردرگم کرد و دلیلش هرچه بود نشانه‌ای واضح از آماده نبودن شرایط برگزاری نمایشگاه کتاب بود.
اما این همه مسئله نبود چرا که در ساعات ابتدایی نمایشگاه دستگاه‌های کارتخوان ناشران هم وصل نبود و این مسئله حتی از قطع برق هم آزاردهنده‌تر بود. علاوه بر این‌ها، برخی غرفه‌های خالی و خاموش بودن تابلوها راهنما هم به چشم بازدیدکنندگان می‌آمدند. همه این مسایل باعث عذرخواهی مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب شد و هجدهم اردیبهشت‌ماه سخنگوی نمایشگاه در نخستین نشست خبری‌اش گفت: «از بازدیدکنندگان و ناشران و عزیزان از اینکه نتوانستیم خدمات مطلوب را ارائه کنیم، معذرت‌خواهی می‌کنیم، سعی می‌کنیم امروز هر آنچه را در توان ماست به حد نسبی درست کنیم تا کمتر مشکل داشته باشیم». او البته به این نکته هم تاکید کرد که «بخش اجرایی نمایشگاه به تشکل و انجمن واگذار شده و نظارت و حمایت و هدایت حوزه‌های تخصصی در اختیار ماست و تلاش می‌کنیم به مسائل اجرایی وارد نشویم».
سخنگوی نمایشگاه در اولین نشست خبری‌اش درباره مسایل دیگری چون غرفه‌های خالی، دستگاه‌های کارتخوان، ناشران کتابساز و تابلوهای راهنما توضیح داد و باید دید در روزهای آینده چقدر مسایل اجرایی نمایشگاه حل می‌شوند.
نمایشگاه و مسئله کتابفروشان
در روزهای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، کمتر کسی برای خرید کتاب به سراغ کتابفروشی‌های سطح شهر می‌رود. این مسئله اگرچه در گذشته هم وجود داشت اما در سال‌های اخیر وضعیت اقتصادی کتابفروشی‌های کوچک وخیم شده و در روزهای برگزاری نمایشگاه وضعیت برای آنها دشوارتر هم می‌شود. بر این اساس در سال‌های اخیر برخی ناشران به دلیل حمایت از کتابفروشی‌ها در نمایشگاه کتاب شرکت نمی‌کنند. امسال هم ناشرانی چون مرکز، قطره و نی از جمله غایبان بزرگ نمایشگاه کتاب هستند.
نکته دیگر اینکه امسال برخلاف دوره قبلی کتابفروشان در نمایشگاه حضور ندارند، اما طبق اعلام سخنگوی نمایشگاه، امسال از روز ۲۸ اردیبهشت‌ماه به مدت پنج روز، امکان فروش به صورت جداگانه فقط برای کتابفروشان مهیا خواهد شد.
اقتصاد فرهنگ و بحران کتاب
در روز افتتاحیه نمایشگاه کتاب بخشی از صحبت‌های رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران مربوط به بحران نشر در ایران بود. او گفت که «رقبای قدری به میدان آمده‌اند و آنچنان فکر و ذکر مردم را مشغول کرده‌اند که نقش کتاب در جامعه ما کمرنگ‌تر از گذشته شده است. این رقبای قدر را در کنار مشکلات اقتصادی سال‌های اخیر و چندشغله شدن بسیاری از مردم که کمتر وقتی برای مطالعه برای کتاب می‌گذارد، بگذارید.» او همچنین به مسئله افت تیراژ کتاب هم اشاره کرد. تیراژ کتاب در یک دهه اخیر افتی قابل توجه داشته و دلایل متعددی می‌توان برای این مسئله برشمرد که یکی از آنها وضعیت اقتصادی کشور است. افزون بر مسئله اقتصادی رد موضوعات دیگری هم در افت تیراژ کتاب‌های وجود دارد که پرداختن به آنها نیازمند یک بررسی جداگانه است.
منبع: sharghdaily-1004673
