آرش مانی لزوم توجه به پویش ملی "نه به تصادف" افزود: تصادفات رانندگی نه‌تنها از نظر جسمانی بلکه از نظر روانی نیز می‌توانند تأثیرات عمیقی بر افراد بگذارد، این تأثیرات بسته به شدت حادثه، شخصیت فرد، میزان حمایت اجتماعی و تجربیات قبلی او متفاوت خواهند بود.
او با اشاره به اینکه اختلال استرس پس از سانحه یا "PSD" از شایع‌ترین پیامدهای روانی تصادفات شدید است، افزود: این اختلال همراه با کابوس‌های مکرر، یادآوری‌های ناخواسته از حادثه، اضطراب شدید هنگام مواجهه با محرک‌های مرتبط و اجتناب از رانندگی یا حتی سوار شدن به خودرو در فرد بروز می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به آسیب های روانشناختی که تصادفات بر فرد و جامعه می‌گذارد، پرداخت و افزود: اضطراب و ترس از مهمترین واکنش‌های روانی است که بسیاری از افراد پس از سوانح رانندگی تجربه می‌کنند؛ این علائم ممکن است به صورت ترس از رانندگی «vehophobia» یا اجتناب از محل حادثه نمایان شود، افسردگی نیز به‌ویژه در افرادی که آسیب‌های جسمی جدی دیده‌اند، شایع است و می‌تواند با کاهش انگیزه، احساس ناامیدی و حتی افکار خودکشی همراه باشد.
مانی افزود: علاوه بر این، احساس گناه در افرادی که احساس می‌کنند می‌توانستند از حادثه جلوگیری کنند، یکی از اثرات روانی رایج است؛ نشخوارهای فکری و سرزنش خود نیز در این حالت شدت می‌گیرد، برخی دیگر از افراد، خشم و پرخاشگری را تجربه می‌کنند که ممکن است به خود، دیگران یا سیستم حمل‌ونقل و قوانین راهنمایی و رانندگی معطوف شود.
حمایت اجتماعی از مهمترین عوامل در کاهش اثرات منفی روانی پس از تصادف است
این روانشناس با اشاره به اینکه حمایت اجتماعی یکی از مهمترین عوامل در کاهش اثرات منفی روانی پس از تصادف است، افزود: داشتن خانواده، دوستان، همکاران، یا گروه‌های حمایتی که فرد را درک کنند و او را تنها نگذارند، می‌تواند تأثیر زیادی در روند بهبودی داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز ادامه داد: حضور خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی می‌تواند به کاهش اضطراب و ترس، پیشگیری از افسردگی، افزایش تاب‌آوری و تشویق افراد آسیب‌دیده به دریافت کمک تخصصی روانشناختی کمک کند.
مانی افزود: برای تقویت حمایت اجتماعی راهکارهایی مانند آموزش خانواده‌ها، ایجاد گروه‌های حمایتی، استفاده از تکنولوژی برای خدمات آنلاین و حمایت روانشناختی در محیط کار پیشنهاد می‌شود؛ این اقدامات نقش مهمی در بهبود وضعیت روانی آسیب‌دیدگان و بازگشت آنها به زندگی عادی دارند.
پویش «نه به تصادف» و میزان تأثیرگذاری آن چگونه باید باشد؟
او با اشاره به اینکه پویش‌هایی مانند «نه به تصادف» می‌توانند نقش مؤثری در کاهش تصادفات و پیامدهای روانی آن داشته باشد، اضافه کرد: این تأثیرگذاری وابسته به نحوه طراحی و اجرای کمپین است؛ تنها هشدار دادن درباره خطرات رانندگی کافی نیست، بلکه باید سازوکاری علمی و روانشناختی برای تغییر رفتار افراد در نظر گرفته شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: برای اینکه پویش«نه به تصادف» تأثیر واقعی داشته باشد، باید به‌جای یک کمپین هشداردهنده، به یک برنامه جامع تبدیل شود که همزمان قشر فرونتال «منطق و برنامه‌ریزی» و آمیگدال «هیجان و ترس» را درگیر کند؛ این کار از طریق استفاده از داستان‌های واقعی، محتواهای چندرسانه‌ای تأثیرگذار، شبیه‌سازی‌های تعاملی و راهکارهای تدریجی برای تغییر رفتار امکان‌پذیر است.
به گفته این متخصص روانشناسی یک پویش موفق زمانی به نتیجه می‌رسد که مردم نه‌تنها از خطرات آگاه شوند، بلکه به دلایلی منطقی و احساسی به تغییر رفتار خود متعهد بمانند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: تحقیقات روانشناختی نشان داده‌اند که افراد بیشتر تحت تأثیر داستان‌ها و تجربیات فردی قرار می‌گیرند تا داده‌های آماری بنابراین، پویش «نه به تصادف» باید از روایت‌های واقعی قربانیان تصادفات یا خانواده‌های آنها استفاده کند، این رویکرد نه‌تنها بر آمیگدال تأثیر می‌گذارد، بلکه باعث همدلی بیشتر در مخاطبان می‌شود و آنها را به تغییر رفتار ترغیب می‌کند.
مانی افزود: تغییر نگرش به زمان نیاز دارد،پویش‌های موفق نباید فقط بر ترساندن مردم تمرکز کنند، بلکه باید راهکارهای جایگزین نیز ارائه دهند به صورت مثال به‌جای تأکید بر خطرات رانندگی سریع، مزایای رانندگی ایمن مانند کاهش استرس، کاهش هزینه‌های تعمیر خودرو و حفظ آرامش روانی باید مطرح شود.
به گفته وی استفاده از تکنیک‌های ترغیب رفتاری (Behavioral Nudging)مانند ارسال پیام‌های یادآوری قبل از رانندگی، تغییر طراحی تابلوهای هشداردهنده به شیوه‌های خلاقانه، و استفاده از اپلیکیشن‌های نظارت بر سرعت رانندگی می‌تواند اثرگذاری بیشتری داشته باشد.
مانی بر تداوم و پیگیری تأثیر کمپین تاکید کرد و افزود: یکی از دلایل شکست بسیاری از پویش‌های اجتماعی این است که پس از مدتی فراموش می‌شوند، برای آنکه «نه به تصادف» تأثیر پایداری داشته باشد، باید ارزیابی‌های مداوم از تأثیر آن انجام شود، کمپین در طول سال، در قالب‌های مختلف برای نمونه در مدارس، رسانه‌ها، پلتفرم‌های اجتماعی اجرا شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: هچنین مردم در اجرای آن مثلاً از طریق چالش‌های آنلاین یا جوایز برای رفتارهای ایمن مشارکت داشته باشند.
راهکارهای پیشگیری از بروز مشکلات روانی بعد از تصادف بر مبنای تاب‌آوری و مدیریت استرس
مانی اضافه کرد: برای پیشگیری از مشکلات روانی پس از تصادف، باید هم تاب‌آوری افراد تقویت شود و هم استرس آنها مدیریت شود، تاب‌آوری را می‌توان از طریق ایجاد حس کنترل، تقویت شبکه اجتماعی، معنا دادن به تجربه و بازسازی ذهنیت فرد افزایش داد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز خاطرنشان کرد: مدیریت استرس از طریق تکنیک‌های آرام‌سازی، مواجهه تدریجی، بازسازی شناختی، ورزش و داشتن روال منظم می‌تواند از تبدیل استرس به مشکلات جدی روانی جلوگیری کند.
انتهای پیام
