منطقه حفاظت‌شده توران یکی از بهترین زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی است اما متأسفانه تاکنون 9 قلاده یوز ارزشمند این منطقه در اثر تصادف با خودرو تلف‌شده‌اند. بیش از یک سال بود که خوشبختانه از تصادف خودروهای عبوری در منطقه عباس‌آباد در محور شاهرود- سبزوار در استان سمنان در مسیر تهران- مشهد خبری مخابره نشده بود. آخرین مورد از تصادف و تلف شدن این تیزپای آسیایی در شرق استان سمنان، مربوط به آبان 1395 بود تا اینکه در اواسط مرداد امسال، خبر تصادف یک توله یوز یک و نیم ساله دوباره توجه همه را جلب کرد. این توله یوز که در اثر تصادف از مهره پنجم ستون فقرات قطع نخاع شده بود، باوجود تلاش کارشناسان کشور برای بهبود با انجام عمل جراحی، از دست رفت و دوباره این سؤال را در افکار عمومی مطرح کرد که چرا این‌گونه در معرض خطر انقراض حیات‌وحش باید به این راحتی تلف شود. عبور بخشی از جاده اصلی تهران- مشهد از مسیر اَلحاک در جاده میاندشت- عباس‌آباد، باعث ناامن شدن محل زندگی این‌گونه درخطر انقراض شده است و این یوزها گاهی هنگام عبور از جاده در اثر برخورد با خودرو تلف می‌شوند. بنا به اعلام اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان، امسال مشاهده پنج مورد یوزپلنگ آسیایی در منطقه توران استان توسط محیط بانان ثبت‌شده است و چهار مورد مشاهده مردمی غیر مستند نیز وجود دارد.
وجود 47 قلاده یوز در ایران اثبات‌شده است
معاون پروژه ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی سمنان گفت: بر اساس مطالعات مبتنی بر تصاویر دوربین‌های کارگذاری شده طی 16 سال وجود 47 قلاده یوز در ایران اثبات‌شده است.
رجبعلی کارگر با اشاره به اینکه یوزپلنگ‌ها در تصاویر دوربین‌ها بر اساس علم خال شناسی شمارش‌شده‌اند، افزود: خال‌های یوز آسیایی مانند اثرانگشت انسان، در هر قلاده منحصربه‌فرد است که به شمارش دقیق کمک می‌کند. او یادآور شد: بر این اساس می‌توانیم بگوییم به‌طورقطع 47 قلاده یوزپلنگ آسیایی در ایران داریم ولی از تعداد بیشتر آن‌ها اطلاعی در دست نیست. به گفته معاون پروژه ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، برآورد جمعیت گربه‌سانان به دلیل سبک زیستی آن‌ها مشکل است زیرا آن‌ها بیشتر در عرصه‌های میلیون هکتاری و کویری دورافتاده از دسترس انسان زندگی می‌کنند. او بیان کرد: در زیستگاه توران شاهرود در استان سمنان آنچه مشاهده‌شده سه قلاده یوز ماده به همراه توله‌هایش بوده و در ماه‌های اخیر نیز 2 قلاده یوز نر در تصاویر دیده‌شده ولی به‌طورقطع تعداد این‌گونه در توران بیشتر است. معاون پروژه ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با اشاره به اینکه مسیر عباس‌آباد در زیستگاه حساس یوزها قرار داد که منجر به از دست رفتن یوزها در تصادفات شده است، گفت: مشاور مطالعات پروژه ملی حفاظت از یوز دو سوی حدود 12 کیلومتر از جاده را منطقه حساس زیستی یوزها اعلام کرده است. رجبعلی کارگر اضافه کرد: 2 سال پیش مقرر شد با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت راه و شهرسازی این بخش به‌منظور ممانعت از ورود یوزها به جاده حصارکشی شود که از سوی پیمانکار وزارت راه این مسئله اجرایی نشده است.
تعلل پیمانکار با بهانه‌های مالی
مدیرکل راه و ترابری استان سمنان گفت: مناقصه اجرای حصارکشی حوالی جاده عباس‌آباد که زیستگاه اصلی یوزپلنگ آسیایی است آذر 96 برگزار و پیمانکار انتخاب شد. سید عبدالمجید نژاد صفوی با اشاره به تعلل پیمانکار در اجرای این طرح با بهانه‌های مختلف مالی، تأکید کرد: این پیمانکار به استانداری سمنان شکایت برده بود و در نشست‌های مشترک به‌منظور اجرای طرح، توافق شد سه میلیارد ریال از هشت میلیارد ریال اعتبار طرح حصارکشی به‌صورت نقد در اختیار پیمانکار قرار گیرد. مدیرکل راه و ترابری استان سمنان افزود: بااین‌وجود، همچنان پیمانکار طرح نسبت به محل تأمین اعتبار طرح حصارکشی مباحثی مطرح کرده و به این کار اقدام نکرده است. او با اشاره به اینکه مراتب این مسئله طی 6 نامه تاکنون به وزارت راه و شهرسازی ارسال‌شده تا این طرح هر چه سریع‌تر تعیین تکلیف شود، گفت: حصارکشی در قالب این طرح می‌بایست در 2 نقطه به طول 10 کیلومتر انجام شود. نژاد صفوی تأکید کرد: بهتر است درباره وضعیت پیمانکار در اجرای این طرح تصمیم‌گیری شود، یا باید پیمانکار طرح را اجرا کند و یا طبق قانون مراحل لازم درباره پیمانکار با ضبط ضمانت‌نامه اقدام شود. مدیرکل راه و ترابری استان سمنان یادآور شد: در سال گذشته سه دوره مناقصه برای انتخاب پیمانکار برگزارشده بود که شرکت‌کننده‌ای نداشت و در آخرین مناقصه، پیمانکار مذکور برنده مناقصه شد ولی تاکنون به اجرای حصارکشی اقدام نکرده است.
اعتبار 10 میلیارد ریالی برای حصارکشی هشت کیلومتر جاده عباس‌آباد
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با بیان اینکه در هفته‌های اخیر پیمانکار با استقرار تجهیزات خود حصارکشی هشت کیلومتر حساس منطقه عباس‌آباد را آغاز کرده است، گفت: این مرحله امن سازی اولیه برای کم کردن هجمه و خطر برای یوزها در داخل منطقه است. عباسعلی دامنگیر با اشاره به اینکه بیشترین عبور یوزپلنگ آسیایی در این منطقه ثبت‌شده است، افزود: تصادفات منجر به تلف شدن یوزها نیز در همین منطقه از جاده رخ‌داده است و انجام طرح حصارکشی نیز بر اساس همین مطالعات انجام می‌شود. او با اشاره به اعتبار 10 میلیارد ریالی برای حصارکشی هشت کیلومتر جاده عباس‌آباد در استان سمنان، اضافه کرد: با اجرای 2 مرحله مناقصه پیمانکار انتخاب شد و اعتبار مازاد بر این نیز از سوی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان درخواست شد که با آن موافقت شده است. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان افزود: حصارکشی از سوی پیمانکار دارای قرارداد با این اداره کل، در مسافت چهار کیلومتر رفت‌وبرگشت انجام می‌شود.
