احکام عزاداری محرم و صفر در ایام کرونا

نظر مراجع تقلید در مورد شرکت در مراسم عزاداری در ایام کرونایی:

امروزه در شرایطی که ویروس همه گیر کرونا (کووید ۱۹) همه جای دنیا را دربرگرفته است و تغییرات شگرف و گسترده ای را در عرصه زندگی، جامعه، روابط بین الملل، تجارت، سیاست، سبک زندگی من جمله « مناسك، عبادات و اعمال مذهبی» باعث شده و ناخواسته بسياري از محدودیت ها را در مورد «نیایش و اجرای اعمال مذهبی» برای تمامی موحدان و مذاهب جهان ایجاد نموده است. باتوجه به وجود کرونا (corona) و شیوع گسترده آن که بسياري از استان ها و شهرهای کشور را در «شرایط قرمز و اخطار» قرار داده است، اختلاف نظر و دیدگاه های مختلف و بعضاً متضاد در بین نخبگان، دسته ها، تشکل ها و هیأت های دینی و مذهبی وجود داشت. در این مقاله نظر مراجع تقلید در خصوص احکام مراسم عزاداری در ایام کرونا را آورده شده است.
 

سوال و جواب هایی درباره احکام عزاداری در ایام کرونا:

1- آیا ستاد ملی مبارزه با کرونا (corona) بخاطر عدم مراعات موارد بهداشتی اعلام شده از جانب چند هیئت محدود، میتواند اقدام به تعطیلی کلیه هیئت ها و مراسم های دینی کند؟
آیت الله مکارم شیرازی:
درصورتی که بتواند آن هیئت ها را وادار به رعایت موازین بهداشتی کند حق ندارد هیچ هیئتی را تعطیل کند.
 
آیت الله صانعی:
حفظ جان انسانها و حقوق آن ها یکی از اصول اولیه عقلی و شرعی و پیام همه انبیای عظام و ائمه اطهار میباشد و چگونه چنين نباشد در صورتی که امام حسین (ع) در شرایطی که مبنای اسلام در خطر از بین رفتن بود و همه هستی خویش را جهت حفظ دین اسلام برای مبارزه با ظلم فراهم نموده بود و حتی ایشان شخصا از افرادی برای یاری اسلام دعوت می نمودند و در روز عاشورا به یکی از اشخاص خود فرمودند: اعلام نما که: « کسی که بدهکاری دارد همراه من در جنگ وارد نشود» و باید در این کلام توجه نمود آیا چنانچه شرکت در سوگواری ابی عبدالله و ائمه معصومین موجبات گسترش بیماری یا خطرات جانی برای خود فرد یا دیگر اشخاص و یا ایجاد ضرر و مشقت برای کادر درمان گردد آیا این چنین مراسمات تعظیم شعائر حسینی و مرضی امام حسین( ع) می باشد؟
 
به نظر اینجانب رعایت هر چه که باعث پیشگیری از بیماری ذکر شده گردد ضروری و الزامی است و بر فرض عدم رعایت، اگر فرد ناقل باعث بیمار شدن سایرین گردد ضامن تمام خسارت های وارده میباشد و ناگفته نماند که میتوان با استفاده از فضاهای غیرحضوری و تحقق هر خانه یک حسینیه ضمن عرض ارادت و اخلاص به سرور و سالار شهیدان و اصحاب باوفایش بالاخص علمدار کربلا حضرت ابوالفضل العباس (ع) در زنده نگهداشتن اهداف والای آن امام همام انجام وظیفه نمود.
 
۲ـ در صورت امکان برگزاری مراسم های سوگواری حسینی در محیط های باز( غیر سرپوشیده)، آیا میتوان از برگزاری مراسم های همراه با مراعات موارد بهداشتی اعلام شده در اماکن سرپوشیده جلوگیری کرد؟
آیت الله مکارم شیرازی:
در صورتی که رعایت شود، نباید تعطیل شود.
 
3- آیا فردی که اکنون کرونا (corona) دارد یا مشکوک به کرونا است مجاز است در مراسم سوگواری شرکت کند؟
آیت الله مکارم شیرازی:
جایز نیست.
 
4- آیا عمل به دستورات ابلاغی (مانند ماسک زدن، رعایت فاصله های اجتماعی و...) ستاد مبارزه با کرونا در مجالس امام حسین (ع) لازم است؟
آیت الله مکارم شیرازی:
بله، همه جا الزامی است.
 
5- کسی که نذر به اطعام عزاداران در محل عزاداری نموده است ، باتوجه به ممنوعیت اطعام در محل عزاداری، میتواند غذاها را به گونه بسته بندی شده پخش کنند؟
آیت الله مکارم شیرازی:
مانعی ندارد.
نذوراتی که مقید به شروط و قیود خاصی است به عنوان مثال در شب عاشورا و یا فلان غذا و فلان حسینیه است، تغيير این نوع نذورات مشکل است و باید به شکلی مناسب و با رعایت جهات بهداشتی انجام پذیرد، ولی نذوراتی که مقید نیست را میتوان تغيير داد.
 
آیت الله سیستانی:
در زمینه خوراکی های مرسوم به این مناسبت، ضرورت دارد که شرایط بهداشتی لازم در ساخت و توزیع آن ها مد نظر قرار گیرد؛ هر چند رعایت این مسایل باعث گردد که برای جلوگیری از شلوغی در زمان توزیع، تنها به تهیه غذای خشک و رساندن آن به خانه های مؤمنان بسنده شود.
 
احکام عزاداری در ایام کرونا
 
6- با توجه به گسترش ویروس منحوس کرونا وظیفه ما در ایام محرم الحرام نسبت به اقامه عزاء حضرت سیدالشهداء (ع) چیست؟
آیت الله علوی گرگانی:
اقامه عزای سید الشهداء (ع) در ماه محرم من جمله مهم ترین شعائر دینی است که هیچوقت نباید فراموش شود و در وضعیت فعلی که ویروس کرونا گسترش یافته است، الزامی است با سیاه پوشی و نصب پرچمهای عزاداری و مراقبت نفس، مجالس سوگواری به روشهای سنتی با رعایت نکات بهداشتی یا به روش جدید و ابتکاری انجام شود.
 
آیت الله وحید خراسانی:
شعائر اهل بیت (ع) و بالاخص اقامه عزای حضرت سید الشهداء (ع) ، نباید تعطیل شود، اما با رعایت جهات بهداشتی و آنچه که متخصصین امر توصیه می کنند.
 
آیت الله سیستانی:
افزایش قابل توجه در پخش مستقیم مجالس حضرت ابا عبد الله( (ع) ) از طریق شبکه های تلویزیونی و فضاهای اینترنتی؛ برای این منظور شایسته است که مراکز و مؤسسات دینی و فرهنگی، با خطیبان برجسته و مدّاحان توانا هماهنگی به عمل آورند، و هم مؤمنان را تشویق کنند تا در خانه های خود و مکانهایی مثل آن، به برنامه های سخنرانی و مداحي گوش فرا داده و از آن ها استفاده کنند.

 
برگزاری مجالس خانگی در ساعت های معینی از شب یا روز؛ بگونه ای که تنها افراد خانواده و افردی که با ایشان رفت وآمد دارند در آن حضور یابند و به بعضی از برنامه های سوگواری، هر چند مجالسی که به صورت مستقیم از شبکه های ماهواره ای یا در فضاهای اینترنتی پخش می شود، گوش بسپارند.
 
ولی در مجالس عمومی، باید تمامی مقررات بهداشتی با دقت تمام رعایت گردد؛ به این معنی که فاصله گذاری اجتماعی بین حضار منظور شود و ماسک های بهداشتی و ديگر وسایل بازدارنده از توسعه و گسترش ویروس کرونا مورد استفاده قرار گیرد.
 
در این مورد همچنين الزامی است به تعداد مجاز حاضران برابر با ضوابطی که مقامات ذی ربط تعيين می کنند، اکتفا شود، که البته این مسئله باتوجه به برگزاری مراسم در فضاهای سرپوشیده یا باز، و بسته به ميزان گسترش ویروس در شهرهای مختلف، تفاوت دارد.
 
آیت الله سبحانی:
ایام ماه محرم و صفر، ایام سوگواری است و حسینیان که قلوب آنان لبریز از مهر سالار شهیدان است این دو ماه را نمی توانند بدون عزاداری سپری کنند، خصوصا بفرموده حضرت امام( ره): « ما هر چه داریم از محرم و صفر داریم» و در عین حال سلامت شخص و جامعه هم یکی از فرائض است که حفظ آن الزامی است.
 مسوولان سلامت جامعه باید برنامه ریزی کنند که سوگواری انجام بگیرد و سلامت جامعه هم محفوظ بماند. خداوند متعال این بلا را از سر بشریت رفع فرماید.
 
آیت الله نوری همدانی:
همانطورکه امام( ره) فرمود:« ماهرچه داریم ازمحرم وصفراست»، ما عزاداری را در چارچوب اجرای دستورات مسوولان متدین و متعهد ستاد کرونا اقامه می کنیم و رعایت مسایل بهداشتی مانند فاصله گذاری و زدن ماسک و غیره با سوگواری قابل جمع است و متدینین باید برای حفظ سلامتی خود و سایرین به توصیه های متخصصان بهداشت و درمان ملزم باشند و انتشار و فعالیت در فضای مجازی هم برای زنده نگه داشتن ایام عاشورا مؤثر خواهد بود.
 
آیت الله سید محمدتقی مدرسی:
اهمیت احیای شهادت حضرت اباعبد الله الحسین( ع) و اهل بیت و اصحاب ایشان بر مؤمنین پنهان نیست، هم چنان نباید از لزوم اهتمام به رعایت دستورالعمل ها و حفظ سلامت فردی و عمومی غافل شد. بر این اساس ما سفارش می کنیم که هر دو باشد، امّا باید وضعیت هر منطقه را در نظر گرفت، به اینصورت که در منطقه های وضعیت سفید، مؤمنین میتوانند مراسم سوگواری را به گونه عادی و با رعایت دستورالعمل های پیشگیرانه و احتیاطی که از طرف مسئولین ذیربط سفارش شده، برپا کنند تا شیوع ویروس کرونا (corona) اوج نگیرد.
 
امّا در مناطقی که هم چنان درگیر شیوع ویروس کرونا هستند و کارشناسان به لزوم دوری از تجمع توصیه می کنند، باید براساس اقتضای مصلحت عمومی باشد و مراسم سوگواری به صورت مجازی و از شبکه های اجتماعی برپا شود و از این ابزار برای گسترش فرهنگ رسالت در جامعه و ارشاد مردم بسوی قرآن کریم و سنت نبی اکرم ( صلی الله و علیه و آله وسلم) و اهل بیت اطهار( علیهم السلام) و احیای عاشورای امام حسین( ع) نهایت استفاده به عمل آید.
 
از طرف ديگر، هنگامی که مؤمنین باید از تجمعات بزرگ و خلاف پيش‌گيري از ویروس کرونا جلوگیری کنند، ما سفارش می کنیم مجالس سوگواری کوچک و خانوادگی در هر خانه یا در محل کار و امثال آنکه خلاف دستورالعمل های پیشگیرانه و احتیاطی نباشد، برگزار شود و درصورتی که حضور سخنران ممکن نباشد، از طريق اینترنت منبر حسینی را برگزار کند.
 
به حکومت ها و دولت ها توصیه می کنیم که وسایل پيش‌گيري از ویروس کرونا را به اندازه لازم مهیا و تلاش کنند که زمینه برای برگزاری این مراسم مهم سالیانه مطابق وضعیت هر منطقه فراهم شود.