حامد عنقا نویسنده و تهیه‌کننده سریال «آقازاده» در گفت‌وگوی رادیویی با برنامه «صحنه» در رادیو تهران برای اولین بار از زمان پخش سریال به سؤالات حاشیه‌ای و مختلفی درباره این سریال پاسخ داد. او درباره اینکه چرا کمتر از چیزی که انتظار می رفته درباره «آقازاده»ها در سریال می‌بینیم گفت : واقعیت این است که آقازاده یک پلاک به گردن این سریال است؛ چون این روزها اسم نشان‌داری است و مردم به جهت رسانه‌ای سریع‌تر با این کلمه ارتباط می‌گیرند. وگرنه پایه سریال بر نگاه فسادستیزی و جریان‌هایی است که در این یکی دو سال اخیر در کف جامعه بوده و آحاد جامعه با گوشت و خونشان آن را لمس کرده‌اند. بنابراین این سریال صرفاً روی کلمه آقازاده متمرکز نیست.
وی درباره اینکه چرا به سراغ چنین داستانی رفته گفت: چند سالی بود که دوست داشتیم کاری در این فضا بسازیم. اول از همه مایل بودیم سریال «جالوت» را با نگاهی به جریان فساد و حواشی صنعت خودرو و قطعه‌سازی، در صداوسیما بسازیم. شرایط جور نشد و بعد از مدتی رسیدیم به ایده «آقازاده» که به جز بحث فسادستیزی برایمان مفهومی داشت که آن را در آثار قبلی ام هم دنبال کرده‌ام و آن بحث حیا است. در «پدر» و «تنهایی لیلا» هم این نگاه وجود داشت و در سریال جدیدمان نگاه وسیع‌تری به آن داشته‌ایم. به این معنی که اگر در سریال‌های قبلی بحث حیا را در نگاه حلال و حرام روابط انسانی می‌دیدیم، اینجا بحث حق‌الناس، بیت‌المال، زد و بندها و لابی‌های سیاسی مطرح است؛ مسائلی که روزگاری درباره آنها کمتر حرف زده می‌شد اما حالا به لطف رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی روزی نیست که مردم کشورمان درباره این موضوعات حرف نزنند و خبری نشنوند. خبر دادگاه‌های چند هزار میلیاردی و امثال آنها. فکر می‌کردیم یک بار باید گفته شود پشت این قضیه چه اتفاقاتی رخ می‌دهد. خواستیم بگوییم اگر امروز دادگاه یک متهم اختلاس چند هزار میلیارد تومان یا دلاری را می‌بینید با اتفاق یک شبه‌ای روبرو نیستید و ریشه‌های چند ساله‌ای دارند. تلاش‌مان در «آقازاده» این بود به این فضا نزدیک شویم. پس از قسمت هفتم تازه داریم از مقدمه رها می‌شویم و در قسمتهای آینده وارد ماجراهای اصلی سریال می‌شویم.
ریتم داستانی جنایی با ریتم عشق و خیانت فرق می‌کند!
عنقا درباره کم شدن اتفاقات قصه و ریتم به اعتقاد برخی کند قصه در یکی دو قسمت اخیر هم اینگونه توضیح داد که: در فیلم و سریال ریتم تند و کند وجود ندارد، ریتم مناسب وجود دارد. ریتم اثر باید در خدمت محتوا و مفهومی که می خواهیم به مخاطب ارائه بدهیم، باشد. فضای ملتهبِ پر زد و خوردی که ممکن است به جنایت معطوف باشد ریتم خاصی را می طلبد، اما زمانی که می خواهم درون آدم ها و رابطه حسی شان مثل خیانت، عشق، بازگشت و توبه را نشان بدهم باید سرعتم را کم کنم.
وی ادامه داد: ممکن است فکر کنید اگر چند دقیقه کار را نبینید چیزی از دست نمی‌دهید اما اگر آن چند دقیقه را نبینید شاید به آن حالی که باید، نرسید. در یک سریال باید به ابعاد مختلف آن نگاه کنیم. ریتم و فرم هم از این قاعده پیروی می‌کنند. البته این حرف به معنای بی اشکال ما بودن نیست. به خیلی چیزها فکر می‌شود و روی کاغذ درست است اما شرایطی در اجرا به وجود می‌آید یا بعد از آن پشت میز تدوین احساس می‌کنی که کار خوب درنیامده یا احیاناً مسائلی خارج از اراده تو ممکن است اتفاق بیفتد که به قسمتی که می‌بینیم تبدیل می‌شود.
ماجرای سانسور آقازاده چیست؟
تهیه کننده «آقازاده» ابتدا از پاسخ به سؤالی درباره سانسور سریال «آقازاده» پرهیز کرد اما در مقابل اصرار مجری این پاسخ نسبتا کوتاه را داد: بخشی از این اتفاق حاصل سوءتفاهماتی بین وزارت ارشاد و ما بود که خیلی زود برطرف شد. بخشی از آن هم شاید تقصیر ما بود که باید بعضی چیزها را زودتر توضیح می‌دادیم. امروز از این زاویه مشکلی نیست و باید بگویم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این بخش تا جایی که امکانش بوده و توانش را داشته از همکاری و همراهی کم نگذاشته است اما بالاخره اختلاف سلیقه وجود دارد.
او در پاسخ به اینکه چرا دیالوگ‌های سکانس‌های دیده نشده را منتشر کردید، گفت: واقعاً حیف نبود دیالوگی درباره حضور یک بانوی مسیحی در حرم آقا امام رضا (ع) و بیان اینکه حرم ملجا و پناهگاه هر کسی فارغ از هر دین و آیین و مذهب و گرایش فکری است از مخاطب دریغ شود؟ این کار ریسک داشت و می توانست باعث سوءتفاهم بیشتری بین ما و شورای پروانه نمایش شود اما هرچقدر فکر کردیم دیدیم در ایامی که به حضرات آل الله متعلق بود، نباید تماشاگر را از این موضوع محروم کرد. همچنین ذهنیتی هم درباره بحث ممیزی وجود دارد که همه فکر می‌کنند مربوط به حجاب و لباس است اما برخی وقت‌ها هم موضوعات عقیدتی پیش می‌آید که سوءتفاهم ایجاد می کند. شاید اگر 5، 6 قسمت دیگر با هم حرف بزنیم نظرم عوض شده باشد اما درباره موضوع سانسور حداقل تا اینجای کار تحت فشار عجیب و غریبی قرار نگرفته‌ایم.
از روز اول می‌دانستیم چه شرایط سختی خواهیم داشت
نویسنده «آقازاده» در پاسخ به سؤالی درباره شباهت برخی شخصیت‌های این سریال به افراد حقیقی گفت: مثل اینکه باید از این قسمت حتما توضیح بگذاریم که هرگونه شباهت با افراد تصادفی است.
او درباره اینکه آیا از سوی این شخصیت‌ها برای حذف و تعدیل سریال مورد فشار قرار نگرفته‌اند هم چنین توضیح داد: امیدوارم از حرفی که می‌زنم سوءبرداشت نشود اما واقعاً از اولین روز پیش تولید این سریال، می‌دانستیم در چه شرایط سختی قرار خواهیم گرفت، قبل از کلید زدن کار پیش بینی می‌کردیم از کجاها به ما زنگ می‌زنند و چه کسانی حساسیت نشان خواهند داد. می‌دانستیم در فضای مجازی چه کسانی ممکن است حرف‌هایی بزنند و کارهایی کنند. بنابراین آگاهانه وارد این کار شدیم. تا به حال هم این موضوعات هیچ‌کدام باعث نشده در راهی که بنده و به خصوص بهرنگ توفیقی که به عنوان کارگردان کار امضای او پای اثر قرار دارد، پیش می‌رویم خللی ایجاد شود.
عنقا در پاسخ به اینکه اگر باز هم موارد ممیزی پیش بیاید چه می کنید گفت: تردید نکنید هر اتفاقی بیفتد مثل ماجرای قسمت 6 رسانه‌ای خواهد شد. چون ما داریم درباره فسادستیزی صحبت می‌کنیم و خودمان را مقید کرده‌ایم هرچیزی در بطن سریال اتفاق می‌افتد با مردم به اشتراک بگذاریم و شفاف باشیم. علی الخصوص مستندی به نام «بوی خون» هم ساخته‌ایم که در آن به همه حواشی سریال پرداخته می‌شود.
ماجرای پول‌های آلوده و پولشویی با فیلم و سریال‌سازی
عنقا در پاسخ به اینکه نظرش درباره وجود پول‌های آلوده شبکه نمایش خانگی چیست گفت: مثل این می‌ماند که بگویید درباره غرب یا شرق نظر بده، اینها یک کل مطلق که نیستند و اجزای مختلفی دارند. در شبکه نمایش خانگی کارهای بسیار خوب و ارزنده‌ای ساخته شده و ان‌شاءالله ساخته خواهد شد و کارهایی هم ساخته شده که کمتر دوستشان داشته‌ایم. هیچ تردیدی نیست که موضوع شبکه نمایش‌خانگی، پول و سرمایه است. شما می دانید که یک سریال امروز حداقل با چه هزینه‌ای ساخته می‌شود و وقتی فضای سالمی برای جذب سرمایه‌های مشخص به وجود نیاید ممکن است خیلی‌ها با اهداف مختلف، مال نامشروع‌شان را به این حوزه تزریق کنند.
افراد بیشتر از پولشویی به دنبال اعتبارسازی برای خودشان هستند
وی اذعان کرد: این روزها اسم پولشویی در سینما و سریال‌سازی زیاد شنیده می‌شود که من شخصاً اعتقاد محکمی به آن ندارم چون برای شستن یک پول چند صدهزار میلیاردی ساختن یک سریال چندمیلیاردی فایده‌ای ندارد. قانونی کردن منشأ یک پول نامشروع فرایند سخت‌تری است. من معتقدم بیشتر کسانی که با پول آلوده وارد این فضا شده‌اند بیشتر دنبال اعتبار و برندسازی برای خودشان بوده‌اند و تجارت‌های اصلی‌شان در حوزه‌های مختلف است و این موضوع در دادگاه‌هایشان هم گفته شده است. متأسفانه با این کار در حق فرهنگ و هنر این مملکت و چهره‌هایی که عمری برای اعتبارشان عرق ریختند خیانت کردند تا برای خودشان اعتبار کاذب بسازند. این موضوع نه تنها در شبکه نمایش خانگی که در سینما و موسیقی و... نیز وجود دارد.
یک آدم سودجو را نقد کردم نه کل حراج تهران را!
تهیه کننده سریال »آقازاده» در پاسخ به اینکه برخی می گویند او خودش جزو مجموعه داران آٍثار هنری و حتی شرکت کنندگان در حراج های هنری است اما در سریالش به این مراسم انتقاد کرده، توضیح داد: بله. خیلی از آدمهای کشور سوار پراید می شوند و دارند به پراید و ایران خودرو نقد می کنند، اشکالی ندارد. علاقه من به هنرهای تجسمی یک میراث خانوادگی است که در چهار نسل سابقه دارد. من به هنرهای تجسمی علاقه زیادی دارم و تا جایی که در توانم باشد پیگیر و علاقمندم. شما هم ممکن است سریال ما را دوست داشته باشید اما به این معنا نیست که نقدی به آن ندارید. از طرف دیگر ما درباره حراج صحبت نکردیم بلکه درباره حاشیه ای حرف زدیم که نه تنها در ایران بلکه در همه جای دنیا امثال آن رخ می‌دهد. صرف اینکه در یک مراسم آدمی سودجو حاشیه‌ای را رقم بزند به معنای زیر سؤال بردن آن مراسم نیست.
حامد تهرانی سورپرایزتان می‌کند
نویسنده «آقازاده» درباره تمجید مجری از کشف استعدادی چون پردیس پورعابدینی و انتقاد به بازی سینا مهراد هم توضیح داد: مشکل از من است ربطی به سینا مهراد ندارد. فکر می‌کنم برای اینکه درباره بازی سینا قضاوت کنیم هنوز زمان بسیار زیادی داریم. سر «قلب یخی» هم اگر خاطرتان باشد در قسمتهای ابتدایی درباره حمید فرخ‌نژاد عزیز این حرف را می زدند اما از آنجایی که روند قصه ناگهان تغییر کرد شما با کاراکتر دیگری از او روبرو شدید. مطمئن باشید من و آقای توفیقی هم از روز اول به حضور سینا مهراد دوباره در نقشی با همان اسم و تیپ حامد فکر کرده‌ایم و از سر ناآگاهی نبوده است. اگر چند قسمت دیگر صبر کنید شاید سورپرایز شوید.
رابطه‌مان با بازیگران و عوامل فراتر از قرارداد بود
وی درباره شایعه قهر برخی بازیگران در ماه‌های پایانی ساخت سریال از جمله امین حیایی گفت: اصلاً! این سوءتفاهم از جایی شروع شد که بازی نیکی کریمی، امین حیایی و امیر آقایی در یک روز به پایان رسید، دوستان روابط عمومی هم خبری تنظیم کردند که معنای آن پایان کار این سه دوست بازیگر بود، برخی از رسانه‌ها هم احتمالاً نه با قصد شیطنت، تیتر زدند خداحافظی امین حیایی، نیکی کریمی و امیر آقایی از آقازاده. با این تیتر تصور اشتباهی پیش آمد. اتفاقاً وقتی کار آقای امین حیایی تمام شد و می‌خواست سر فیلم دیگری برود، ما یک سکانس جا مانده‌ای داشتیم که ایشان آمدند و ضبط کردیم و اصلاً چنین چیزی نبود.
او همچنین اضافه کرد: قراردادهای هیچ کدام هم به جز دو سه ماهی که به خاطر کرونا تعطیل بودیم طولانی‌تر نشد. منهای اینکه رابطه من و بهرنگ توفیقی با دوستان بازیگر و بچه‌های پشت صحنه، فراتر از قرارداد و این حرف‌ها است. تاریخ قرارداد دو بازیگر ما آقای مهدی سلطانی و سرکار خانم لعیا زنگنه در دی ماه به پایان رسید اما بدون اینکه مسئله‌ای پیش بیاید تا آخرین روز تصویربرداری مان هم آقای سلطانی و هم خانم زنگنه کار را ادامه دادند چون رابطه ما بازیگر و تهیه کننده و بازیگر و کارگردان نیست. یکسری رفیقیم که همدیگر را دوست داریم، دور هم جمع می‌شویم و کاری را که دوست داریم انجام می‌دهیم.
وی ادامه داد: مثلاً اگر می‌بینید در سکانس سینا مهراد و خانم پورعابدینی در حرم امام رضا(ع) حال خوبی به تماشاگر منتقل می‌شود مطمئن باشید این حال خوب در پشت صحنه و بین کل بچه‌ها بوده است. فکر می‌کنم بعدها که فیلم‌های پشت صحنه‌مان منتشر شود متوجه تفاوت سازوکار ما می‌شوید. اصلاً شرایط اینطور نیست که کسی فیلمنامه‌ای نوشته، قراردادی بسته و بازیگری جلوی دوربین می‌رود بلکه کار خیلی بیشتر از این حرف‌ها است و در این کار تک‌تک عوامل نقش اصلی و اساسی دارند.
ماجرای احسان علیخانی و امیر آقایی چه بود؟
تهیه کننده «آقازاده» درباره اینکه آیا از حضور امیر آقایی به جای احسان علیخانی در سریال راضی‌اید، گفت: این ماجرا هم یک سوءتفاهم است. قبل از آقای علیخانی، با امیر آقایی عزیز برای این نقش صحبت کردیم اما او عازم سفر خارج از کشور بود و فکر نمی‌کردیم برنامه‌اش طوری باشد که بتواند برگردد. چون می‌خواست فیلمی را در خارج از کشور با تهیه کننده‌ای در ترکیه کارگردانی کند. امین حیایی عزیز احسان علیخانی را پیشنهاد داد. می‌دانید که احسان از دوستان قدیمی من است و با هم کار کرده‌ایم و در فیلم «بدون تاریخ بدون امضا» به عنوان سرمایه‌گذار حضور داشتیم. ایام محرم بود، چند جلسه‌ای با هم مفصل صحبت کردیم و دوست داشتیم کار کنیم، احسان هم مسئله «عصر جدید» را داشت و هم دچار تردید جدی بود که به عنوان یک مجری طراز اول وارد نقشی شود که علی‌الظاهر منفی است. گفت‌وگو با احسان در همان دو سه جلسه به انتها رسید. امیر آقایی هم به صورت تصادفی هفته بعد به ایران برگشت و دوباره حرف زدیم. این موضوع از هیچ‌کدام از طرفین پنهان نبود. جالب اینکه احسان علیخانی که قصه را خواند پیشنهاد خون برای این نقش امیر آقایی بود.
چرا همه هستند اما ریحانه پارسا نه؟!
عنقا درباره حضور بازیگران «پدر» از جمله مهدی سلطانی، لعیا زنگنه و سینا مهراد و غیبت ریحانه پارسا گفت: ما نقشی نداشتیم که او بازی کند. نقش راضیه هم عین نقش لیلا در «پدر» بازیگری می‌خواست که مردم پیش زمینه ذهنی از او نداشته باشند اما ریحانه پارسای عزیز آنقدر در سریال «پدر» دیده شد که اگر نقش راضیه را ایفا می‌کرد مردم نسبت به او پیش زمینه داشتند. اما درباره سینا ما به این پیش زمینه احتیاج داشتیم برای همین اسم او را هم عوض نکردیم.
وی در این خصوص که بعد از حواشی ریحانه پارسا گفته بوده دیگر با او کار نمی‌کند نیز تأکید کرد: من به این وضوح چنین چیزی نگفته بودم. حالا که از آن اتفاق گذشته و بی‌طرفانه به آن نگاه می‌کنیم می بینیم هزار اتفاق بدتر از آن تا به حال افتاده که چنین حاشیه‌ای نداشته است. من آن زمان در مصاحبه‌ای گفتم که خانم پارسا بچگی کرد و تا جایی به خاطر سن کم و شهرت ناگهانی که به دست آورد به او حق می‌دهم. خانم پارسا همکار خوب ما در پدر بوده و همچنان برای او آرزوی موفقیت دارم. همین دو ماه پیش با آقای کوشکی یک شب سر صحنه آمده بود و او را دیدم. امیدوارم زندگی و کار و حرفه موفق‌تری داشته باشد و اگر هنوز حق پدری نسبت به او داشته باشم و بخواهم به او چیزی بگویم این است که با این همه هوش و استعدادی که دارد اگر تمرکزش را روی استعداد خودش بگذارد و حواسش را پرت چیزهای دیگر نکند مطمئنا آینده بسیار بسیار درخشانی خواهد داشت.
می‌دانستم پراید بیشتر از فراری در ذهن آدمها می‌ماند
نویسنده «آقازاده» در پاسخ به یکی از مهم ترین انتقادهای سریال درباره استفاده از ماشین پراید برای شخصیت اصلی داستانش این توضیح را ارائه کرد : من 20 نفر را به شما نشان می دهم که در این کارند و سوار پراید می‌شوند! ضمن اینکه بچه‌های ما سه روز با تیبا فیلمبرداری را انجام دادند اما من مخصوصاً گفتم تیبا را برداریم و از پراید استفاده کنیم. آقای توفیقی مخالف بود، خود سینا هم همینطور. اما من گفتم از آنجایی که مردم عادت ندارند در سریال‌های شبکه نمایش‌خانگی زیر پورشه و بی‌ام دبلیو ماشینی ببینند و همه چیز باید لاکچری باشد، باور کنید که این پراید بیشتر از ماشین فراری در ذهن آدمها می‌ماند. نتیجه‌اش همین سوالی است که شما می پرسید. پراید حامد را دیده‌ای اما آلفا رمئوی نیما را ندیده‌ای!
خانه حاج رضا 20 میلیارد می‌ارزد اما ساده‌زیست است
عنقا درباره تناقض بین خانه قدیمی حاج رضا که حداقل 10 میلیارد می‌ارزد با پراید سوار شدن پسرش، گفت: ما هیچ‌جا نگفته‌ایم حاج رضا آدم فقیر و تنگدستی است. ساده‌زیستی هیچ ربطی به ثروت داشتن ندارد. (با خنده) جهت اطلاع آن خانه حداقل 20 میلیارد می‌ارزد و توی سر مال نزنید! اتفاقا ارزش است که در خانه 20 میلیاردی زندگی کنی اما ساده‌زیست باشی تا اینکه در یک خانه 100 متری زندگی کنی اما اهل تجمل و تبرج باشی. این نشان‌دهنده چشم و دل سیری است و نشان می‌دهد حاج رضا از دوران پول و ثروت گذر کرده است و به چیز دیگری فکر می‌کند. بنابراین می‌تواند در یک خانه بزرگ درندشت زندگی کند اما ساده زندگی کند. از این آدمها در این شهر نداریم!؟
فصل 2 و 3 ؟ دعا کنید همین را سلامت پخش کنیم
وی در پاسخ به اینکه آیا «آقازاده» فصل دو و سه هم دارد، گفت: خیر. من دعا می‌کنم ان‌شاءالله بتوانیم فصل 1 را به سلامت به انتها برسانیم! شما هم دعا کنید همین یک فصلی را که ساخته ایم طیب و طاهر و سلامت در اختیار مخاطبان قرار بدهیم. فصل دو و سه پیشکشمان. قصه در یک فصل نوشته شده است و ممکن است کار در 27 یا 28 قسمت تمام شود. اگر دقت کرده باشید تایمی که قسمتهای ما دارد از زمان دیگر سریال‌های شبکه نمایش خانگی بیشتر است و اگر همه سریال‌ها 45 تا 50 دقیقه‌اند سریال ما 55 تا 70 دقیقه است.
تهیه‌کننده «آقازاده» درباره جریان‌سازی سریال که به تعبیر مجری به هوش رسانه‌ای او برمی‌گردد، تاکید کرد: این ربطی به هوش رسانه‌ای من و تیمم ندارد و اگر اتفاقی فراتر از سریال می‌افتد به نیت کارگردان و عوامل آن برمی‌گردد و لطفی است که خدا می‌کند. وگرنه ما همان‌هایی هستیم که همیشه کار می‌سازیم و یک بار خوب می‌شود، یک بار هم متوسط یک بار هم بد.
عنقا در پایان در پاسخ به سؤال پیامکی یکی از مخاطبان در این باره که چرا همیشه در فیلمنامه‌هایش نقش اول می‌میرد، توضیح داد: همیشه هم اینطور نبوده است. مثلا در «تنهایی لیلا» درست است کاراکتر محمد مُرد اما نقش اصلی لیلا بود. درباره «آقازاده» هم در دل قصه که برویم شاید نقش‌های اصلی‌تری هم باشند.
