نقد فیلم بروتالیست (The Brutalist): مهاجرت، هنر و بهای جاه‌طلبی

بردی کوربت با فیلم بروتالیست (The Brutalist) بار دیگر نشان می‌دهد که سینما برای او نه صرفاً ابزاری برای روایت داستان، بلکه راهی برای خلق یک تجربه‌ی عمیقاً تأمل‌برانگیز است. فیلم، با داستانی که در طول سه دهه گسترش می‌یابد، سرگذشت لاسلو توث، یک معمار مهاجر را به تصویر می‌کشد؛ مردی که با جاه‌طلبی هنری و سنگینی خاطرات گذشته‌ خود درگیر است و در دنیایی که از او انتظار دارد تسلیم قواعدش شود، تلاش می‌کند جایگاه خود را حفظ کند «بروتالیست» نه‌تنها اثری درباره‌ی معماری، بلکه تصویری از مبارزه‌ی هنرمند با جهان بیرونی، از دست دادن، و سازش‌هایی است که برای ادامه‌ی بقا باید انجام دهد. فیلم کوربت، با سبکی مینیمالیستی که سرشار از لایه‌های معنایی است، در بطن خود به پرسش‌هایی عمیق درباره‌ی هنر، قدرت، مهاجرت، هویت و رؤیای آمریکایی می‌پردازد.

«بروتالیست» از بعضی جهات شباهت زیادی با «سرچشمه»، فیلم قدر نادیده سال ۱۹۴۹ کینگ ویدور دارد. در آن فیلم هم با یک هنرمند کمال‌گرای وسواسی به نام هاوارد رورک طرف هستیم که به هیچ وجه حاضر نیست  از مرزهای رویایی که با ورود به این رشته برای خود تعیین کرده است، کوتاه بیاید، و کم‌کم مجبور می‌شود بین آرمان‌های خود و تلاش برای بقا در زندگی، یک مسیر را انتخاب کند. 

لاسلو توث: هنرمندی در تبعید

شخصیت لاسلو توث، با بازی فوق‌العاده آدرین برودی، تصویر هنرمندی است که به شکلی ناخواسته هم از سرزمین مادری خود، و هم از آرمان‌های خود جدا شده است. او در پی یک زندگی بهتر از اروپا به آمریکا می‌آید، اما دیری نمی‌پاید که درمی‌یابد این سرزمین اگرچه فرصت‌هایی برایش مهیا می‌کند، اما به همان اندازه او را به مصالحه‌هایی سخت وادار می‌سازد. لاسلو نماد بسیاری از مهاجران هنرمند است که میان حفظ اصالت خود و پذیرش خواسته‌های جهان جدید گرفتار می‌شوند.

از همان ابتدا، فیلم نشان می‌دهد که لاسلو چیزی بیش از یک معمار است؛ او یک ایدئولوژی را نمایندگی می‌کند، یک نگاه خاص به هنر دارد که در تضاد با فرهنگ مصرف‌گرای آمریکا است. اما پرسش اساسی فیلم این است: آیا ایده‌ها و ارزش‌های فردی در برابر نیروهای عظیم اقتصادی و اجتماعی تاب می‌آورند؟

معماری بروتالیسم و معنای آن در فیلم

عنوان فیلم، که از سبک معماری بروتالیسم گرفته شده، خود حامل مفهومی چندلایه است. بروتالیسم، با تأکید بر فرم‌های خام، مواد صنعتی، و کارکردگرایی، اغلب به‌عنوان سبکی سرد و بی‌روح شناخته می‌شود، اما در واقع، نمایانگر صداقت و خلوص در طراحی است. در اینجا، سبک معماری لاسلو همان چیزی است که او را از جهان پیرامونش جدا می‌کند؛ او باور دارد که بناهایش باید حقیقت را بازتاب دهند، اما جهان مدرن این صداقت را برنمی‌تابد. معماری او استعاره‌ای از شخصیت و باورهای اوست: سخت، مقاوم، اما در نهایت آسیب‌پذیر.

یکی از مهم‌ترین چالش‌های لاسلو، تعارض میان هنر و ملاحظات مالی است. او در دنیایی کار می‌کند که زیبایی‌شناسی و نوآوری، تنها در صورتی ارزشمند تلقی می‌شوند که سودآور باشند. سرمایه‌داران و کارفرمایانی مانند هریسون لی ون بورن، با بازی گای پیرس بیشتر به کاربرد و منفعت فکر می‌کنند تا به ارزش هنری. در این میان، لاسلو در نبردی مداوم برای حفظ استقلال هنری خود قرار دارد.

پرسش مهمی که فیلم مطرح می‌کند این است که آیا هنرمند می‌تواند بدون مصالحه، موفق شود؟ در نهایت، لاسلو متوجه می‌شود که هیچ راهی جز پذیرش واقعیت‌های تلخ جهان ندارد. او مجبور است بین رؤیاهایش و آنچه بازار طلب می‌کند، یکی را انتخاب کند، و این انتخاب، روح او را در هم می‌شکند.

در «بروتالیست»، قدرت در اشکال مختلف خود را نشان می‌دهد؛ از نفوذ ثروتمندان بر هنر گرفته تا سلطه‌ی گذشته بر ذهن شخصیت اصلی. لاسلو، اگرچه در تلاش است استقلال خود را حفظ کند، اما به‌تدریج درمی‌یابد که بدون سازش، نمی‌تواند پیش برود. رابطه‌ی او با هریسون لی ون بورن، نمادی از این کشمکش است؛ کارفرمایی که در ظاهر حامی است، اما در نهایت، قدرت او را در اختیار می‌گیرد.

فیلم نشان می‌دهد که جاه‌طلبی، هرچند که می‌تواند فرد را به موفقیت برساند، اما بهایی گزاف دارد. لاسلو در این مسیر، چیزهای زیادی را از دست می‌دهد؛ از روابط شخصی‌اش گرفته تا روحیه و باورهایش. در نهایت، او تبدیل به چیزی می‌شود که زمانی از آن بیزار بود؛ فردی که برای بقا، از آرمان‌هایش عبور کرده است.

مهاجرت و چالش‌های هویتی

فیلم با نگاهی عمیق به تجربه‌ی مهاجرت، تلاش می‌کند تناقض‌های رؤیای آمریکایی را افشا کند. مهاجرت، برای لاسلو، نه‌تنها یک تغییر جغرافیایی، بلکه سفری دردناک در مسیر از دست دادن هویت است. او، مانند بسیاری از مهاجران، بین دو جهان معلق است؛ از یک‌سو، گذشته‌ی خود را با همه‌ی خاطرات تلخ و باورهایش حمل می‌کند و از سوی دیگر، باید خود را با انتظارات یک فرهنگ جدید سازگار کند. فیلم با هوشمندی، این کشمکش را در سکانس‌های مختلف نشان می‌دهد؛ از لحظاتی که لاسلو تلاش می‌کند سبک خاص خود را حفظ کند، تا لحظاتی که با ناامیدی درمی‌یابد که برای بقا، باید اصولش را زیر پا بگذارد.

لاسلو، با وجود داشتن همسر، همکاران، و شاگردان، بیشتر اوقات تنهاست. او مردی است که افکار و ارزش‌هایش، او را از دیگران جدا می‌کند. این تنهایی، نه‌تنها در زندگی شخصی او، بلکه در سبک معماری‌اش نیز انعکاس دارد؛ سازه‌های بتنی عظیم و بی‌روحی که نماد انزوای درونی او هستند. این احساس انزوا در طول فیلم به‌تدریج عمیق‌تر می‌شود. لاسلو، حتی زمانی که به موفقیت دست می‌یابد، همچنان احساس بیگانگی دارد. او نه در وطن خود جای دارد، نه در آمریکا، و نه حتی در میان دستاوردهای خودش. این یکی از تلخ‌ترین واقعیت‌هایی است که فیلم به تصویر می‌کشد؛ این‌که موفقیت، همیشه با احساس رضایت همراه نیست.

در «بروتالیست»، قدرت در اشکال مختلف خود را نشان می‌دهد؛ از نفوذ ثروتمندان بر هنر گرفته تا سلطه‌ی گذشته بر ذهن شخصیت اصلی. لاسلو، اگرچه در تلاش است استقلال خود را حفظ کند، اما به‌تدریج درمی‌یابد که بدون سازش، نمی‌تواند پیش برود.

فیلم، در کنار تمام مضمون‌های دیگر، نقدی بر ایده‌ رؤیای آمریکایی نیز هست. لاسلو، مانند بسیاری از مهاجران، با این امید که در آمریکا آینده‌ی بهتری خواهد داشت، به این سرزمین می‌آید. اما آنچه او با آن مواجه می‌شود، فاصله‌ای عمیق بین وعده‌ها و واقعیت است. فیلم با نشان دادن این تناقض، تصویری تلخ اما واقع‌بینانه از آمریکای پس از جنگ جهانی دوم ارائه می‌دهد؛ سرزمینی که فرصت‌ها را در اختیار افراد قرار می‌دهد، اما در عین حال، بهای گزافی برای آن طلب می‌کند.

«بروتالیست» فیلمی است که لایه‌لایه باید آن را کشف کرد. اثری که نه‌تنها درباره‌ی معماری، بلکه درباره‌ی سرنوشت هنرمند در جهانی است که ارزش‌های او را نمی‌پذیرد. بردی کوربت، با دقتی مثال‌زدنی، داستانی را روایت می‌کند که در آن هنر، تجارت، مهاجرت و هویت به هم گره خورده‌اند. در پایان، فیلم تصویری از مردی را ارائه می‌دهد که اگرچه به موفقیت رسیده، اما چیزی از خود باقی نگذاشته است. لاسلو توث، در میان ساختمان‌های عظیم و خاموش خود، تنهاتر از همیشه است. شاید این، بزرگ‌ترین تناقض فیلم باشد؛ این‌که معماری بروتالیسم، اگرچه قصد دارد صراحت و صداقت را نشان دهد، اما در نهایت، چیزی جز سکوتی سرد و بی‌روح برجای نمی‌گذارد.