اسکاری بی‌سابقه برای سینمای ایران

در زمینه بهترین انیمیشن کوتاه، جایزه به فیلم «در سایه سرو »ساخته حسین ملایمی و شیرین سوهانی تعلق گرفت و این امری کاملا بی سابقه بود، چرا که همواره فیلم‌هایی که مورد حمایت کمپانی های  بزرگ هستند  و برای جلب نظر منتقدین و رای دهندگان بودجه هنگفتی را تخصیص. میدهند،  برنده ین بخش می‌شدند.

من با  هر کدام از رای دهندگان آکادمی اسکار که  صحبت می‌کردم ،  اذعان داشتند که «در سایه سرو »محتوایی عمیق دارد و فرمی تازه و ابداعی دارد.فیلم‌های دیگری که در این بخش نامزد جایزه بودند حداقل این امکان را داشتند که کارگردانانشان در هالیوود و در دوران قبل از برگزاری مراسم اسکار حضور داشته باشند و به تبلیغ فیلم شأن بپردازند.

 اما حسین ملایمی و شیرین سوهانی روزهای زیادی را اجبارا در مسقط منتظر دریافت ویزای خود بودند و تنها به کمک یک تهیه کننده باعث شد که در یک روز تعطیل آن هم روزی که فردایش مراسم اسکار بود این دو هنرمند ویزای خود را بگیرند و با خستگی سفری طولانی تنها ۳ ساعت مانده به مراسم اسکار به فرودگاه لس آنجلس برسند و بعد از گذشتن از هفت خان بخش گذرنامه و گمرک این فرودگاه با کمتر از یک ساعت و نیم مانده به شروع مراسم و درست زمانی که همه درهای سالن محل برگزاری  برنامه بسته شده بود خود را به آنجا رساندند.

 این دو هنرمند هیچ امیدی نداشتند که اسکار را ببرند، چون از قدرت رقبانشان در بهره‌برداری از تبلیغ در میان رای دهندگان و صرف هزینه‌های کلان، اطلاع داشتند. اما این فیلم چنان برتر از کارهای دیگر بود که رای دهندگان در مقابل زیبایی اش خلع سلاح شده بودند و اینگونه  سومین اسکار تاریخ سینمای ایران بدست آمد. Flow  فیلم دیگری که اسکار را در زمینه بهترین فیلم انیمیشن بلند سینمایی  به دست آورد فیلم جریان ""این فیلم تماشاگران را به دنیای داستانی پر از احساسات و ماجراجویی می‌برد. به دنیای پس ازنابودی بشریت.  دنیایی که  گربه‌ای در آن به جستجو می‌رود تا زندگی از دست رفته  سیاره‌اش را بازسازی کند. این فیلم با کارگردانی خلاقانه و انیمیشنی درخشان، توانسته است توجه بسیاری را به خود جلب کند و در گلدن گلوب برنده جایزه بهترین انیمیشن طولانی بشود. داستان جذاب و پرمحتوا به همراه جلوه‌های بصری خیره‌کننده، تجربه‌ای بی‌نظیر را برای مخاطبان فراهم می‌کند. 

 اما بردن جایزه اسکار بهترین فیلم بلند انیمیشن  از شگفتی های دیگر اسکار امسال بود. فیلم جریان از کشور لیتوانی رقبایی سرسخت  چون ربات وحشی و  فیلم خاطرات یک حلزون داشت  و  هر رای دهنده‌ای که می‌پرسیدی می‌گفت فیلم «جریان» بسیار زیباست ولی خیلی بعید است که اسکار را ببرد چون  نامزدهای دیگر این بخش همگی محصول کمپانی‌های بزرگ هالیوود اند  که قدرت و پول زیادی پشت سر تبلیغ هر کدامشان وجود دارد، در حالی که فیلم «جریان» فیلم مستقلی از شرکتی کوچک،  در سرزمینی کوچک که شاید بودجه کل  کشورش کمتر از بودجه‌ای باشد که هالیوود خرج فیلم‌هایش می‌کند.

اما در بخش بهترین فیلم جهانی نیز شگفتی جالبی رخ داد و در حالی که یش بینی‌ها بر این بود که فیلم امیلیا پرز و یا فیلم با تم سیاسی دانه انجیر معابد این جایزه را از آن خود خواهند کرد، شایسته‌ترین فیلم این گروه  «من هنوز اینجا هستم» از برزیل برنده این جایزه شد .فیلمی تلخ که نگاهی می‌اندازد به دوران سیاه دیکتاتوری در برزیل،  فیلمی ساده ولی تکان دهنده و از یاد نرفتنی.

«من هنوز اینجا هستم» به کارگردانی والتر سالس، داستانی واقعی و دراماتیک از دوران حکومت نظامی برزیل در دهه ۱۹۷۰ را روایت می‌کند. این فیلم بر اساس کتاب خاطرات مارسلو روبنز پایوا ساخته شده و به زندگی خانواده پاوا، به‌ویژه مادر خانواده، یونیسه، می‌پردازد. این خانواده که در شرایطی آرام و شاد زندگی می‌کنند، ناگهان با ربوده شدن پدر خانواده، روبنز، توسط نیروهای نظامی مواجه می‌شوند. پس از ناپدید شدن او، یونیسه به جستجو برای یافتن حقیقت و همچنین ادامه زندگی برای نگهداری از فرزندانش می‌پردازد، در حالی که با ترس از سرنوشت خود و خانواده‌اش دست و پنجه نرم می‌کند.

فیلم «من هنوز اینجا هستم»با درخشش فوق‌العاده فرناندا تورس در نقش یونیسه، به عمق احساسات پیچیده این زن پرداخته و سیر تحول شخصیت او را از مادر دلسوز به یک فعال سیاسی نشان می‌دهد.

کارگردانی سالس با توجه به جزئیات و دقت در بازسازی دوران آن زمان، فضایی احساسی و تاثیرگذار خلق کرده که مخاطب را با خود به دنیای سرکوب و ترس آن دوران می‌برد.

فیلم دیگری که به حق به جایزه اسکار رسید فیلم “فقط همین سرزمین” بود که برنده بهترین فیلم بلند مستند شد.

 فیلم مستند "فقط همین سرزمین" (No Other Land)، به کارگردانی باسل عدرا، یووال آبراهام، حمدان بالال و راشل زور، نگاهی موشکافانه  به زندگی مردم در جامعه ماسافر یاتا در کرانه غربی اشغالی دارد. این مستند که با استقبال بی‌نظیر از سوی منتقدان مواجه شده داستانی پر از درد و رنج است که از دل اتحاد غیرمنتظره یک فیلم‌ساز فلسطینی و یک خبرنگار اسرائیلی بوجود آمده، خبر نگاری که به ظلمی که به فلسطینیان میشود اذعان دارد

این مستند به طور خاص به چالش‌های روزمره زندگی فلسطینی‌ها در سرزمین‌های اشغالی می‌پردازد، جایی که زندگی در مرز خشونت‌های مداوم و بی‌عدالتی‌های گسترده است. دوربین‌های مستند این تیم جمعی، با دقت و حساسیت خاصی به ثبت تصاویری می‌پردازند که رنج و امید را در کنار هم به نمایش می‌گذارند. شخصیت‌پردازی‌ها عمیق و پیچیده هستند و در عین حال، فیلم‌سازان توانسته‌اند با انتخاب درست روایت، به موضوعات حساس سیاسی و اجتماعی به شکلی انسان‌دوستانه و تاثیرگذار بپردازند.

در نهایت، "فقط همین سرزمین" نه تنها یک مستند درباره زندگی فلسطینی‌هاست، بلکه یک فراخوان به همدلی و آگاهی جهانی است. این فیلم توانسته است در جوایز مختلف، از جمله جوایز جشنواره برلین و جوایز اروپایی، به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد. بی‌شک، این اثر یک نقطه عطف در تاریخ مستندهای اجتماعی است که با شیوه‌ای نوین و جسورانه، تماشاگران را وادار به تفکر در مورد مسائل جهانی می‌کند.

فیلم آنورا به کارگردانی شان بیکر که در اسکار امسال موفق به دریافت پنج اسکار شد،  از آن دسته فیلم‌هایی است که  به خاطر بی پروایی اش در نمایش برخی صحنه‌ها که  به آن رنگ و لعاب روشنفکرانه داده بود از سوی منتقدان غربی مورد استقبال فراوان قرار گرفت.  شکی درقدرت کارگردانی و نوآوری‌های روایی فیلم نیست، اما افراط به تصویر کشیدن برنی تصاویر باعث می‌شود که فیلم نتواند پیام اصلی خود را مطرح کند .شخصیت پردازی‌های فیلم به جایی نمی‌رسد و شخصیت‌ها عمق لازم را پیدا نمی‌کنند.

فیلم در تلاش است تا دنیای پیچیده و بحران‌های درونی شخصیت‌ها را به تصویر بکشد، اما استفاده بیش از حد از برخی صحنه ها، خصوصاً در بخش‌هایی که هیچ ارتباط معنایی با پیشرفت داستان ندارند، می‌تواند احساس بی‌محتوایی و سطحی بودن ایجاد کند. به جای اینکه فیلم روی عمق احساسات شخصیت‌ها و مسائل پیچیده اجتماعی و انسانی تمرکز کند، به نظر می‌رسد که به طور ناخودآگاه در دام جذب توجه از طریق صحنه‌های تحریک‌آمیز افتاده است.

این تصمیم به جای اینکه به رشد شخصیت‌ها کمک کند، به نوعی از ماهیت اصلی داستان می‌کاهد. در نتیجه، برخی تماشاگران ممکن است احساس کنند که فیلم بیشتر به دنبال جلب توجه از طریق  برخی صحنه‌ها است تا اینکه به آنها محتوای واقعی و معنای عمیق‌تری ارائه دهد

 اما این سابقه در اسکار همیشه وجود دارد که ناگهان نام یک فیلم دهان به دهان در میان رای دهندگان کادمی می‌چرخد و آن فیلم برنده جوایز متعددی می شود.