احمد مازنی در یادداشتی با عنوان «اهداف انقلاب از نگاه بنیانگذار» در روزنامه اعتماد نوشت: گفته شد که هدف غایی انقلاب اسلامی از دیدگاه بنیانگذار «اعتلای معنوی انسان‌ها» است و سایر اهداف، از جمله هدف‌های اقتصادی مقدمه این هدف هستند. اما در عین حال در سلسله مراتب اهداف انقلاب اسلامی، اقتصاد از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است و صاحب‌نظران در این زمینه پژوهش‌های قابل توجهی انجام داده‌اند. یکی از پژوهشگران (آژینی، محسن، ۱۳۷۳) اهداف نظام اقتصادی اسلام از دیدگاه امام را چنین طبقه‌بندی کرده است:
«۱- هدایت مردم به سمت اخلاق کریمه و ارزش‌های معنوی.
۲- استقرار عدالت اجتماعی و اقتصادی در جامعه.
۳- رشد استعدادها و شکوفایی قدرت ابتکار و خلاقیت انسان‌ها.
۴- ریشه‌کن کردن فقر در جامعه.
۵ - اولویت دادن به منافع و مصالح مستضعفان و محرومان و رسیدگی خاص به آنها.
۶- برآوردن نیازهای اقتصادی مشروع و معقول مردم.
۷- رشد و شکوفایی اقتصادی و بارور کردن تجارت، صنعت و کشاورزی و...
۸ - ایجاد رفاه، آسایش و امنیت اقتصادی برای عموم افراد جامعه.
۹- پرهیز از وابستگی اقتصادی به بیگانه و نفی سلطه اجانب بر اقتصاد کشور.
۱۰- گسترش مشارکت عمومی مردم به ویژه مستضعفان و محرومان در اقتصاد.»
محقق محترم در ادامه می‌گوید: «از نظر امام اقتصاد اصولا در اسلام هدف نیست، بلکه وسیله و ابزاری برای تکامل معنوی جامعه است.» در پژوهشی دیگر (میر معزی، هادوی‌نیا، علی‌اصغر، ۱۳۹۷) ضمن تاکید بر اعتلای معنوی به عنوان هدف اقتصاد، یکی از رویکردهای نظام اقتصادی مورد نظر بنیانگذار را نیل به استقلال اقتصادی و نفی وابستگی به بیگانگان می‌داند و می‌گوید: «بی‌تردید لازمه استقلال اقتصادی به این معنا، دستیابی به قدرت اقتصادی به مقدار بیش از رقیب خود و
خودکفایی در کالاهای ضروری و استراتژیک است.» اما در عین حال بر اهمیت اقتصاد از دیدگاه امام تاکید می‌کند و می‌گوید: «از دیدگاه امام وابستگی اقتصادی منشا همه وابستگی‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی به شمار می‌رود.» همچنین از دیدگاه ایشان، دستیابی به استقلال بدون خودکفایی در کالاهای ضروری و ارزاق عمومی ممکن نیست. در این گزارش پژوهشی، ریشه‌کن کردن فقر در جامعه و ایجاد رفاه عمومی یکی دیگر از رویکردهای اقتصاد مورد نظر امام است: «به نظر حضرت امام(ره) اقتصاد اسلام به حمایت از فقرا و پابرهنگان تمایل دارد. خدای متعال به اداره امور فقرا دستور داده است و می‌خواهند که مستمندان مرفه باشند.»
در تبیین دیدگاه اقتصادی امام ادامه می‌دهد که «از کلمات ایشان استفاده می‌شود که محرومیت‌زدایی به معنای ایجاد رفاه عمومی است و رفاه عمومی همواره مورد توجه اسلام بوده است. به عقیده ایشان، اگر به احکام اسلام عمل شود، رفاه برای همه حتی اقلیت‌های مذهبی تحقق خواهد یافت.» در گزارش پژوهشی مذکور، عدالت اجتماعی و در نتیجه تعدیل ثروت یکی دیگر از رویکردهای اقتصادی امام تلقی شده و چنین گفته شد که «حضرت امام (ره) معتقد است که عدالت اجتماعی با همه ابعاد آن از مهم‌ترین اهداف نظام اسلامی و بعثت انبیاست؛ زیرا تحقق عدالت وسیله‌ای برای توسعه معرفت‌الله و انسان‌سازی است. به نظر ایشان، شناخت اسلام و عمل به احکام آن موجب بسط عدالت اجتماعی و از جمله تعدیل ثروت در جامعه می‌شود. اسلام به دنبال تعدیل است، نه جلو سرمایه را می‌گیرد و نه می‌گذارد که سرمایه در دست عده‌ای محدود جمع شود. برنامه‌های اسلام تفاوت فاحش درآمدی بین مردم را کاهش می‌دهد و بنابراین اگر در جامعه اسلامی اختلاف طبقاتی شدید وجود داشته باشد، آن جامعه فقط صورت اسلامی دارد و از محتوای اسلام بی‌بهره است.»
در پژوهش فوق جهت‌گیری‌های کلی در برنامه توسعه و نوسازی کشور از دیدگاه امام چنین ذکر شده:
«۱- تاکید بر حفظ ارزش‌ها و شوون اخلاقی و اجتماعی و نیز سالم‌سازی اجتماعات .
۲- اولویت و تقدم خودکفایی کشاورزی بر بازسازی مراکز صنعتی .
۳- توسعه مراکز علمی و تحقیقاتی به عنوان مهم‌ترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی.
۴- دوری از تکیه بر صادرات نفت.
۵- تشویق به تولیدات داخلی و برنامه‌ریزی برای توسعه صادرات.
۶- تقویت بنیه دفاعی و نظامی کشور و توسعه صنایع تسلیحا تی.
۷ـ جلوگیری از انحصار تجارت داخلی و خارجی به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به توده‌های مردم و جامعه.
۸- برنامه‌ریزی به منظور رفاه متناسب با وضع عامه مردم، توأم با حفظ شعائر و ارزش‌های کامل اسلامی.
۹- مبارزه با فرهنگ مصرفی.
۱۰- آزادی واردات و صادرات و به طور کلی تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت.
۱۱- اولویت رسیدگی به خانواد معظم شهدا، جانبازان، اسرا و مفقودان .[ایثارگران]
۱۲- رعایت اصول ایمنی و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاه‌های جمعی برای مردم .
۱۳- استفاده از نیروهای عظیم مردمی در بازسازی و سازندگی .»
منبع: etemadonline-702107
