خیمه‌شب‌بازی جمهوری‌خواهان با سناریوی ایران‌هراسی

مالک مصدق: نشست سالانه «سی‌پک» به عنوان گردهمایی مهم جمهوری‌خواهان آمریکا از پنجشنبه گذشته و با تمرکز ویژه بر ایران برگزار شد. این نشست، میزبان بلندپایه‌ترین چهره‌های دولت فعلی آمریکا از جمله دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری، جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهوری، مایک والتز، مشاور عالی امنیت ملی کاخ سفید، سناتورهای ارشد و دیگر مقامات بود. اگرچه تا لحظه تنظیم این گزارش هنوز دونالد ترامپ در نشست مذکور حضور پیدا نکرد و خبری هم از سخنانش منتشر نشده است، اما مایک والتز، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا، روز جمعه سوم اسفند ادعا کرد که «ایالات متحده در چارچوب سیاست فشار حداکثری پای خود را بر گلوی اقتصاد ایران فشار می‌دهد».

والتز که در روز دوم همایش بزرگ جمهوری‌خواهان آمریکا در نشست «سی‌پک» سخن می‌گفت، طی سخنانی مدعی شد که «در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، اقتصاد حکومت ایران در نتیجه سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ در حال فروپاشی بود». مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا در ارتباط با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، بار دیگر سیاست رسمی ایالات متحده را تکرار و با ادبیاتی زیاده‌خواهانه ادعا کرد که «جمهوری اسلامی ایران هرگز نباید به جنگ‌افزار هسته‌ای دست یابد».

این در حالی است که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا نیز  با همان ادبیات ضدایرانی اعلام کرد «تهران هرگز نمی‌تواند سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشد». مسئول سیاست خارجی آمریکا در گفت‌وگویی که متن آن روز پنجشنبه دوم اسفند در سایت وزارت امور خارجه ایالات متحده منتشر شد، با تأکید بر این موضوع که سیاست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، واضح و آشکار است، با جملات تکراری عنوان کرد «در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ایران، کشور هسته‌ای نخواهد بود». وی با اشاره به این موضوع که ایالات متحده چگونه از یک ایران هسته‌ای جلوگیری می‌کند، مدعی آن بود که «من درمورد گزینه‌هایی که در اختیار ما یا هرکس دیگری است، صحبت نمی‌کنم».

گفتنی است که دونالد ترامپ چهارشنبه‌شب به وقت محلی و قبل از حضور در گردهمایی سی‌پک در نشست «ابتکارات سرمایه‌گذاری‌ آینده» در شهر میامی در ایالت فلوریدا حضور یافت و مدعی شد باید در خاورمیانه ثبات و آرامش برقرار باشد و به همین دلیل سیاست فشار حداکثری علیه ایران را برای برقراری صلح از سر گرفته و «حوثی‌ها» (انصارالله یمن) را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده است. رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرد که «ما دوباره سیاست فشار حداکثری علیه ایران را با هدف برقراری صلح اعمال کردیم. ما نمی‌توانیم به کشورها از جمله ایران اجازه بدهیم تسلیحات هسته‌ای داشته باشند».

به موازات طرح اتهامات مقامات دولت ترامپ در نشست سی‌پک، در این گردهمایی همچنین شاهد رونمایی از یک پهپاد تهاجمی بودیم؛ پهپادی که ادعا شد از پهپادهای شاهد ۱۳۶ ایرانی است. به دنبال این رونمایی، ادعاهای واهی هم درباره نقش ایران در جنگ‌های منطقه‌ای و نیز جنگ اوکراین مطرح شد. در همین باره روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال خبر داد که این پهپاد که توسط ارتش اوکراین سرنگون شده بود، با همکاری اوکراین و لهستان و سازمان غیردولتی آمریکایی «متحد علیه ایران هسته‌ای» (UANI) به آمریکا منتقل شد.

پاسخ  تهران

نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل درخصوص به نمایش گذاشتن پهپاد ایرانی در نشست سی‌پک واکنش نشان داد و اعلام کرد «هیچ منعی برای فروش پهپاد شاهد وجود ندارد». نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد روز جمعه به وقت محلی افزود «پهپاد شاهد یکی از بهترین انواع پهپادها در سطح جهان است؛ قابلیت شناسایی، تجسس و عملیاتی فوق‌العاده‌ای دارد و قیمت بسیار مناسب و ارزانی هم دارد». نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل ادامه داد که «هیچ منع قانونی برای فروش آن وجود ندارد. هر کشوری که متعهد شود از آن در تجاوز به کشور دیگری استفاده نکند، می‌تواند متقاضی خرید آن باشد».

چند نکته درباره نشست سی‌پک و  رویکرد جمهوری‌خواهان در قبال ایران

همایش سالانه سی‌پک (Conservative Political Action Conference) که به‌ویژه به‌عنوان گردهمایی جمهوری‌خواهان شناخته می‌شود، در سال جاری میلادی، تمرکز ویژه‌ای بر ایران داشت. این اقدام نشان‌دهنده استراتژی جمهوری‌خواهان به‌ویژه در دوره ترامپ برای تشدید فشارهای بین‌المللی علیه ایران و برجسته‌سازی تهدیدات آن در سطح جهانی است. البته طیفی بر این باورند که ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید با چالش‌های متعددی مواجه شده است. از یک‌ سو سیاست‌های مهاجرتی او و از سوی دیگر ناکامی‌های اولیه در سیاست‌های اقتصادی و تجاری از جمله در حوزه تعرفه‌ها، موقعیت او را در داخل آمریکا متزلزل کرده است.

در این شرایط، تمرکز بر تهدیدات خارجی به‌ویژه ایران می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای منحرف‌کردن افکار عمومی و ایجاد انسجام در میان هواداران جمهوری‌خواه مورد استفاده قرار گیرد. تجربه تاریخی نشان داده است که رؤسای جمهور آمریکا در مواقع بحرانی داخلی، به سیاست‌های خارجی و نمایش قدرت نظامی متوسل می‌شوند تا توجهات را از مشکلات داخلی منحرف کنند. بنابراین در سایه آنچه گفته شد، ذکر چند نکته اهمیت پیدا می‌کند:

• رونمایی از پهپاد شاهد ۱۳۶: رونمایی از پهپاد شاهد ۱۳۶ ایرانی با یک مانور توخالی سیاسی- رسانه‌ای در سی‌پک، تلاشی برای بزرگ‌نمایی ادعاها مبنی بر تهدیدات نظامی ایران به‌ویژه در زمینه فناوری‌های پهپادی است. به هر حال طبق واکنش نمایندگی ایران در سازمان ملل، این پهپادها به دلیل ارزان‌بودن و کارایی بالا در حملات به هدف‌های استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. لذا پهپادهای ایرانی می‌توانند برای آمریکا و متحدانش تهدیدی جدی به‌شمار ‌آیند. جمهوری‌خواهان، به‌ویژه در دوران ترامپ، به‌طور مستمر ایران را به‌عنوان یک تهدید بزرگ برای امنیت جهانی معرفی کرده‌اند و این رونمایی می‌تواند بخشی از تلاش‌های آنها برای تقویت سیاست‌های فشار حداکثری علیه ایران باشد.

• گسترش سیاست‌های ترامپ علیه ایران: سیاست خارجی ترامپ نسبت به ایران در دوره ریاست‌جمهوری دوم وی و با توجه به مسیر طی‌شده در یک ماه اخیر به‌طور مشخص متمرکز بر فشار حداکثری و تضعیف اقتصاد ایران از طریق تحریم‌هاست. در سی‌پک، با تأکید بر تهدید تهران، ذیل سخنان تند و ضدایرانی مایک والتز و مارکو روبیو با ادبیاتی زیاده‌خواهانه و مانور روی مباحثی چون استفاده از پهپادها، جمهوری‌خواهان می‌خواهند یک بار دیگر این پیام را منتقل کنند که ایران باید تحت فشار قرار گیرد و نگرانی‌های امنیتی جهانی در برابر برنامه هسته‌ای و فعالیت‌های نظامی آن برطرف شود.

• رویکرد در داخل آمریکا: قبل‌تر عنوان شد که معمولا سی‌پک بیشتر به مسائل داخلی و برنامه‌های حزبی جمهوری‌خواهان مربوط است. اما در این دوره، تمرکز ویژه بر ایران نشان‌دهنده تحولی است که جمهوری‌خواهان به‌ویژه تحت تأثیر ایدئولوژی ترامپ می‌خواهند به سیاست خارجی آمریکا تزریق کنند. این می‌تواند برای تقویت مواضع جمهوری‌خواهان در برابر رقبای دموکرات‌شان که معمولا رویکردی ملایم‌تر نسبت به ایران دارند، باشد.

• تداوم حمایت از اسرائیل: سیاست‌های ترامپ در راستای منافع اسرائیل، همراه با ترویج ایران‌هراسی، نه تنها در جهت تقویت روابط دو کشور و تأمین منافع اسرائیل در برابر تهدیدات منطقه‌ای عمل می‌کند، بلکه به ترامپ این امکان را می‌دهد که بحران‌های داخلی خود را مدیریت کرده و حمایت‌های لابی‌های طرفدار اسرائیل را حفظ کند. این سیاست‌ها باعث افزایش تنش‌ها در منطقه خاورمیانه، به‌ویژه در ارتباط با ایران و گروه‌های مقاومت در منطقه می‌شود و می‌تواند به تحولات جدی‌تری در آینده منجر شود.

• مهار نقش منطقه‌ای ایران: سیاست‌های ضدایرانی آمریکا که در راستای محدود‌کردن نقش ایران در منطقه و تضعیف محور مقاومت قرار دارند، در شرایطی اتخاذ می‌شود که ایران همچنان یکی از بازیگران کلیدی در معادلات منطقه‌ای است. نمایش‌های تبلیغاتی مانند آنچه در سی‌پک انجام شد، می‌تواند زمینه‌ساز اقدامات بعدی از جمله فشارهای دیپلماتیک، تحریم‌های جدید و حتی اقدامات نظامی محدود باشد. هم‌زمان، تلاش برای تضعیف محور مقاومت از طریق فشار بر لبنان، عراق و سوریه، نشان‌دهنده تلاش آمریکا برای بازگرداندن وضعیت به نفع خود و متحدانش در منطقه است.

• تبلیغ ایران‌هراسی: در شرایطی که به نظر می‌رسد آمریکا به‌ویژه در دوران ترامپ در پی افزایش تهدید ایران در منطقه است، برگزاری نشست‌هایی مانند سی‌پک و تأکید بر تهدیدات ایران می‌تواند ابزار مؤثری برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و سیاست‌های بین‌المللی باشد. در این نشست‌ها، ایران به‌عنوان تهدیدی برای ثبات منطقه‌ای معرفی می‌شود و در نتیجه، کشورهای دیگر در منطقه و همچنین قدرت‌های جهانی تحت فشار قرار می‌گیرند تا از اقدامات مشابه برای مقابله با ایران حمایت کنند.

• فشار دیپلماتیک و تحریم‌ها: این تبلیغات و نمایش‌ها مانند آنچه در نشست سی‌پک انجام شد، می‌تواند بسترساز تحریم‌های جدید و فشارهای دیپلماتیک بیشتر علیه ایران باشد. آمریکا ممکن است از این فضا برای اعمال تحریم‌های جدید استفاده کند و کشورهای دیگر را به اتخاذ سیاست‌های مشابه وادار کند.

• تلاش برای همسوکردن اروپا در جهت فعال‌کردن مکانیسم ماشه: سیاست‌های آمریکا در حال حاضر در راستای تشدید فشار بر ایران، با تأکید خاص بر جنبه‌های نظامی و هسته‌ای قرار دارد. حضور ترامپ و مقامات غربی در سی‌پک و رونمایی از پهپاد شاهد ۱۳۶ به‌عنوان یک ابزار رسانه‌ای و دیپلماتیک، هدفمند است تا ایران را به‌عنوان تهدیدی جهانی معرفی کند. این اقدامات می‌تواند ذیل تحریک مدعوین اروپایی نشست سی‌پک به فعال‌سازی مکانیسم ماشه و اعمال مجدد قطع‌نامه‌های شورای امنیت علیه ایران منجر شود، در حالی که ایران همچنان به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی مطرح است. همچنین، جلب حمایت اروپا در این زمینه، به‌ویژه در پی مناسبات تهران – مسکو در جنگ اوکراین، می‌تواند فشارها علیه ایران را شدت ببخشد و موجب تشدید بحران‌های دیپلماتیک و اقتصادی شود. از این منظر، این اقدامات، نه تنها به‌طور مستقیم بر وضعیت ایران تأثیرگذار است، بلکه می‌تواند به تغییرات مهمی در سیاست‌های بین‌المللی و امنیتی خاورمیانه و اروپا منجر شود.

گفتنی است که پیش از این، شماری از اعضای مجلس نمایندگان و سنای آمریکا با ارائه طرح‌هایی خواستار پیروی سه کشور اروپایی طرف برجام از سیاست فشار حداکثری علیه ایران و همچنین فعال‌کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن تمام تحریم‌ها علیه تهران شده‌اند. سناتور پیت ریکتس ارائه‌دهنده این طرح به سنا و کلودیا تِنی، طراح آن در مجلس نمایندگان آمریکا هستند. پیت ریکتس، ۲۵ بهمن بازگرداندن تمام تحریم‌ها علیه ایران (مکانیسم ماشه) را امری کلیدی در موفقیت سیاست فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ خواند و گفت که طرح او پیامی قدرتمند به متحدان اروپایی ایالات متحده می‌دهد.

این سناتور جمهوری‌خواه در پیامی ویدئویی گفت که دستیابی‌ ایران به سلاح هسته‌ای تهدیدی برای امنیت آمریکا و متحدانش خواهد بود. او با ادعای اینکه دونالد ترامپ در ماه اول ریاست‌جمهوری خود اقدامات قاطعی برای مقابله با شرارت‌های ایران انجام داد، گفت که سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان باید به سرعت دست‌به‌کار شوند و پیش از ماه اکتبر که فرصت چنین اقدامی از دست خواهد رفت، سازوکار ماشه را «برای محدودکردن جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران» فعال کنند. این طرح از سوی پیت ریکتس و با حمایت ۱۳ سناتور دیگر به مجلس سنای ایالات متحده ارائه شده است. کلودیا تِنی هم با اشاره به اینکه در حال ارائه این طرح به مجلس نمایندگان است، تصریح کرد که این طرح حاوی این پیام روشن به سه کشور اروپایی است که اکنون «زمان پا پیش گذاشتن» است.