پاتک گردشگری ایران به ترامپ

در این نامه درخواست شده که «پاسپورت گردشگران خارجی ورودی به ایران مهر نشود»، تا بدین‌ترتیب سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و وزارت صنعت، معدن و تجارت بتوانند پاتک اقتصادی ایران را به ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا تحمیل کنند.
این نامه پس از آن به معاون اول رئیس‌جمهوری ارسال شده است که چندماه از تصمیم ترامپ برای محدود‌کردن سفر گردشگران خارجی به ایران می‌گذرد. دولت آمریکا در تصمیم جدید مهاجرتی خود اعلام کرد افرادی که پیش و پس از تصویب قانون محدودیت سفر به ایران سفر کرده‌اند، برای ورود مجدد به خاک آمریکا نیازمند بررسی دوباره و دریافت ویزای ورود به خاک آن کشور هستند.
اما پاتک جدید اقتصادی ایران در حوزه گردشگری چه اندازه در ورود گردشگران خارجی به کشور تأثیر دارد؟ آیا گردشگران خارجی یا حتی شرکت‌های معتبر بین‌المللی با آغاز دور جدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران و آغاز جنگ اقتصادی ترامپ علیه کشورمان علاقه‌ای به تصمیم ایران برای سفر با پاسپورت بدون ویزا و مهر نشان می‌دهند؟ این تصمیم با چه هدفی گرفته شد و تأثیر آن بر صنعت گردشگری ایران چیست؟
گردشگران ارزآور به ایران سفر نمی‌کنند
غلام‌حیدر ابراهیم ‌بای سلامی، عضو شورای‌عالی میراث‌فرهنگی و گردشگری، استاد دانشگاه تهران و رئیس بنیاد توسعه گردشگری پایدار ایران در گفت‌وگو با همشهری در خصوص تأثیر تصمیم رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بر جذب گردشگران ورودی به ایران می‌گوید: «پس از برجام و انتخاب آقای روحانی به ریاست‌جمهوری، تعداد زیادی از شرکت‌های آمریکایی و اروپایی با هدف سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای آینده شرکت‌هایشان به ایران سفر کردند. اما متأسفانه برخی تحرکات و رفتارهایی که در داخل و خارج از کشور صورت گرفت باعث شد دولت جدید آمریکا طرح دریافت ویزای مجدد برای سفر به آمریکا در صورت سفر به ایران را مطرح کند.»
رئیس بنیاد توسعه گردشگری پایدار ایران می‌گوید که تصمیم جدید در ورود بدون ویزا و مهر به ایران تأثیری در جذب گردشگران ارزآور به کشور ندارد. به گفته ابراهیم بای سلامی، «مشکل این است که بیشتر شرکت‌های بزرگ گردشگری و اقتصادی و مدیران رده‌بالای آنها پس از تصمیم آمریکا از سفر به ایران منصرف شده‌اند.»
عضو شورای‌عالی میراث‌فرهنگی و گردشگری ایران معتقد است: «سفر به ایران به‌نوعی تحت نظارت سیستم امنیتی آمریکا قرار دارد و همین موضوع نیز موجب شده است بسیاری از مقامات و شرکت‌های اروپایی که دارای شرکت‌های اقتصادی بزرگ و بین‌المللی در جهان هستند از سفر به ایران خودداری کنند.»
به‌گفته این استاد دانشگاه، «در طرح دریافت ویزای مجدد ورود به آمریکا در صورت سفر به ایران ذکر شده بود که هر کس به ایران سفر کند برای ورود به آمریکا نیاز به ارزیابی مجدد و گرفتن ویزا طبق روال عادی و بر اساس نوبت‌های طولانی دارد. همین امر باعث شد بسیاری از مقاماتی که در صنعت گردشگری و پتروشیمی و نفت به ایران سفر کرده بودند از سفر مجدد به ایران خودداری کنند.»
رئیس بنیاد توسعه گردشگری پایدار تأکید می‌کند: «گردشگران ارزآور هم سفر به ایران را لغو کرده‌اند که متأسفانه توریسم ارزآور ایران به همین دلیل به‌شدت متضرر شده است. گردشگران ارزآور عازم ایران اعلام کرده‌اند در صورت سفر به کشورمان تحت‌تأثیر سیاست دریافت ویزای مجدد قرار می‌گیرند.»
ایران مقصد گردشگران خارجی نیست
ابراهیم‌بای سلامی معتقد است: «در چنین شرایطی حتی اگر گردشگران ورودی ارزآور به ایران نیاز به دریافت ویزا نداشته باشند و حتی پاسپورت آنها نیز مهر ورود به ایران نخورد و امکان سفر به ایران با یک برگه مجزا هم فراهم شود، باز هم این تلاش تأثیر زیادی بر جذب گردشگر به ایران ندارد و ممکن است تنها برای اتباع کشورهای عراق، افغانستان و آذربایجان کاربرد داشته باشد.» به گفته او، سیستم حمل‌ونقل بین‌المللی به‌صورت عمده توسط 3 یا 4شرکت بزرگ انجام می‌شود که معمولا آمریکایی هستند و بنابراین امکان پنهان کردن سفر برای افرادی که از سیستم بین‌المللی سفر استفاده می‌کنند وجود ندارد.
علاوه بر این، ایران حتی از سال1393 تاکنون که به‌اصطلاح با رشد سفر گردشگران خارجی مواجه شده است، در بین 10کشور عمده جهان برای سفر نیز قرار ندارد و در ردیف کشورهای ورودی اول هیچ کشور اروپایی یا ثروتمند جای نگرفته است. معمولا اتباع کشورهای فقیر همسایه مانند عراق، آذربایجان، افغانستان و ترکیه در ردیف بیشترین گردشگران ورودی به کشور قرار دارند و گردشگران ارزآور به ایران سفر نمی‌کنند. ابراهیم‌بای سلامی تأکید می‌کند: «از حدود 5میلیون گردشگر ورودی که به‌اصطلاح به ایران سفر کرده‌اند، کمتر از 300هزار گردشگر ارزآور هستند و مابقی آنها چون از کشورهای فقیر بودند حتی هزینه به گردشگری کشور تحمیل کرده‌اند که باید برنامه ویژه‌ای برای ساماندهی این وضعیت وجود داشته باشد.»
این استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که هنوز مقصد ایران در هیچ‌یک از آژانس‌های بین‌المللی و مسافرتی «بوک» نمی‌شود و حتی بازاریابی بین‌المللی از طریق شرکت‌های عمده منطقه‌ای و بین‌المللی در کشورهایی همچون ترکیه، مالزی و امارات انجام نمی‌شود، گفت: ایران هنوز در صنعت گردشگری جهان تأثیر ندارد و به‌عنوان یک مقصد عمده جاری جهان محسوب نمی‌شود. ضمن آنکه نه فضای اقامتی به اندازه کافی برای گردشگران وجود دارد و نه دارای حمل‌ونقل مناسب هستیم و نه اکنون نگرش مثبت برای سفر به ایران وجود‌دارد.»
 ضرورت اصلاح تصویر منفی ایجاد شده از ایران در خارج
دکتر اسماعیل قادری، رئیس مرکز مطالعات گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با همشهری تأثیر مهر نکردن پاسپورت گردشگران ورودی به ایران برای جذب گردشگر بیشتر به کشور را چندان در رونق گردشگری ورودی بااهمیت نمی‌داند. دکتر قادری می‌گوید: «وقتی از این موضوع صحبت می‌کنیم که چرا توریست‌های خارجی به ایران سفر نمی‌کنند باید بدانیم که دلیل اصلی آن تصویر ذهنی آنها از ایران است که متأسفانه در شرایط جدید تحت‌تأثیر القائات غلط از سوی آمریکا منفی شده است.»  
رئیس مرکز مطالعات گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی تأکید می‌کند: «در این شرایط حتی اگر پاسپورت گردشگران ورودی به ایران مهر هم نخورد تا زمانی که تصویر منفی ایجاد شده از ایران در خارج از کشور را اصلاح نکنیم، هیچ اتفاقی در گردشگری ورودی به کشور رخ نمی‌دهد. او با اشاره به تلاش آمریکا برای ایجاد دوباره تصویر ذهنی منفی از ایران در افکارعمومی جهان با طرح مداوم موضوع جنگ و تروریسم و... علیه کشورمان تأکید کرد: «نزدن مهر ورود به ایران در پاسپورت گردشگران خارجی هیچ تأثیر مثبتی در گردشگری ورودی به ایران نخواهد داشت.» قادری تصریح کرد: «مگر چند درصد گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند، می‌خواهند به آمریکا سفر کنند؟ پیش‌تر که قانون محدودیت سفر به ایران در آمریکا وجود نداشت، وضعیت ورود گردشگر به ایران چگونه بود؟» اسماعیل قادری تنها راه‌حل ترغیب گردشگران خارجی برای ورود به ایران را تغییر ذهنیت نسبت به ایران و معرفی کشور در سطح جهان به‌عنوان کشوری امن و آرام و زیبا می‌داند و می‌گوید: «متأسفانه هیچ‌کس تاکنون به این موضوع توجه نکرده و کاری برای معرفی ایران به‌عنوان کشوری امن، زیبا و آرام در جهان انجام نشده است.»