سید عماد حسینی- عراق پس از تغییرات سیاسی اخیر در سوریه با چالش‌های متعددی روبه‌روست. این چالش‌ها ابعاد امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را در بر می‌گیرد.
ابعاد امنیتی
نفوذ نیروهای قسد: وزارت کشور عراق اعلام کرده است که با نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) که وارد خاک عراق شده بودند، درگیر شده و آنها را از این منطقه خارج کرده است. این امر نشان‌دهنده ناپایداری مرزها و احتمال نفوذ گروه‌های مسلح به داخل عراق است.
فرار فرماندهان ارتش سوریه: فرار برخی از فرماندهان ارتش سوریه تحت فرماندهی ماهر الاسد به عراق، نگرانی‌هایی را در مورد ورود عناصر نامطلوب و بی‌ثباتی بیشتر ایجاد کرده است.
احیای احتمالی داعش: قدرت گرفتن مجدد داعش پس از سقوط بشار اسد و خروج نیروهای متحدش از سوریه، تهدیدی جدی برای عراق محسوب می‌شود. کارشناسان معتقدند تحولات سریع سوریه، پیامدهای بلندمدتی برای عراق خواهد داشت و این کشور خواسته یا ناخواسته تحت تاثیر این تحولات قرار خواهد گرفت. خطر بازگشت تروریست‌ها و عقب‌گرد عراق به شرایط ناامنی بسیار زیاد است. نه تنها عبور تروریست‌های داعش از مرز طولانی بین دو کشور تهدید محسوب می‌شود، بلکه هسته‌های خاموش زیادی از داعش در مناطق سنی‌نشین عراق منتظر فرصت برای آغاز مجدد عملیات هستند و سقوط دمشق انگیزه آنها را برای تکرار این سناریو در عراق افزایش داده است.
تداوم الگوی شکل‌گیری داعش: نباید فراموش کرد که داعش ابتدا در سوریه شکل گرفت و سپس به عراق گسترش یافت. اکنون نیز، با وجود تغییر شکل ظاهری گروه هیات تحریر الشام، الگوی شکل‌گیری و گسترش گروه‌های افراطی در سوریه و تاثیر آن بر عراق همچنان وجود دارد. آنچه ابوبکر البغدادی در سوریه ناتمام گذاشت، توسط ابومحمد الجولانی به شکلی دیگر در حال پیگیری است.
گسترش سلاح و افزایش جرم و جنایت: شرایط نابسامان امنیتی و جابه‌جایی قدرت در سوریه منجر به انتشار گسترده سلاح شده است. احتمال انتقال بخشی از این سلاح‌ها به عراق و افزایش جرم و جنایت در این کشور وجود دارد.
اردوگاه الهول: اردوگاه الهول در سوریه، که محل نگهداری بقایای داعش و خانواده‌های آنهاست، همچنان یک تهدید بالقوه محسوب می‌شود و می‌تواند منبع اصلی تغذیه تروریسم جدید داعش و صدور آن به عراق باشد.
ابعاد سیاسی
تاثیر ترکیه: ترکیه، به عنوان همسایه مشترک عراق و سوریه، با دخالت مستقیم خود در سوریه، معادلات قدرت در منطقه را تغییر داده و روابط مثلث ترکیه، عراق و سوریه را تحت تاثیر قرار داده است.
بی‌اعتمادی متقابل بین دمشق و بغداد: با وجود اظهار نظرهای رسانه‌ای مبنی بر روابط حسن همجواری، رفتارهای متشنج رهبران و محافظان هیات تحریر الشام و سابقه اقدامات تروریستی آنها در عراق، نشان‌دهنده اوج بی‌اعتمادی بین دولت عراق و ساختار حاکم جدید در سوریه است.
تاثیر جریان‌های سلفی: ساختار سلفی حاکم بر سوریه می‌تواند باعث افزایش نفوذ جریان‌های سلفی در عراق و ایجاد چالش‌هایی برای دولت این کشور شود.
ابعاد اقتصادی و اجتماعی
سرازیر شدن پناهجویان: احتمال سرازیر شدن شمار زیادی از پناهجویان سوری، به ویژه شیعیان، به عراق، چالش‌های اقتصادی و اجتماعی جدیدی را برای این کشور به وجود خواهد آورد.
در مجموع، تحولات سوریه چالش‌های پیچیده‌ای را برای عراق ایجاد می‌کند که نیازمند توجه و تدبیر ویژه از سوی دولت عراق و جامعه بین‌المللی است.
منبع: etemadonline-695229
