در منابع مکتوب تاریخی آمده که نخستین حمام تهران در محله اودلاجان ساخته شده اما بیشتر آنها از گزند تخریب ها در امان نماندند و در سکوت خبری به ساختمان های مسکونی و تجاری تبدیل شدند. حمام نواب جزء معدود حمام‌های تاریخی این محله است که بعد از اکران فیلم سینمایی قیصر به اوج شهرت رسید و شاید همین شهرت روزافزون مانع از تخریب آن شد.
نام حمام نواب از وقتی سر زبان‌ها افتاد که فیلم سینمایی قیصر در تهران اکران شد و دست بر قضا اتفاقاتی که در این حمام تاریخی رخ داد، بستر اصلی فیلم را تشکیل داد. به همین دلیل با گذشت ۵۵ سال از اکران این فیلم هنوز از حمام نواب به عنوان یکی از خاص ترین حمام‌های تهران نام می برند و بیشتر تهران‌نشین‌ها می دانند که این حمام قاجاری لوکیشن یکی از به یادماندنی ترین سکانس های تاریخ سینمای ایران بوده است؛ جایی که قیصر نقش اول فیلم به خونخواهی خواهر و برادرش، یکی از برادران آب‌منگل را به قتل می رساند و تماشاگر را با خودش همراه می کند.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، معتقد است حمام نواب را باید به عنوان یکی از خاص ترین حمام های تاریخی تهران معرفی کرد: «از سال ۱۳۴۸ که فیلم قیصر اکران شد تا کنون بارها این پرسش مطرح شده که چرا مسعود کیمیایی حمام نواب را برای یکی از جنجالی ترین سکانس های این فیلم انتخاب کرد. مسعود کیمیایی بچه محله اودلاجان بود و به احتمال قریب به یقین در این محله و همین حمام شاهد ماجراهای بسیار بوده که با نگاهی هنرمندانه در فیلم قیصر به تصویر کشیده شده.»
حمام نواب که در گذر امامزاده یحیی(ع) واقع شده در دوره قاجار و توسط دو دختر قاجاری ساخته شد و معماری چشمنوازی دارد، اما وجه تاریخی این حمام بعد از اکران فیلم قیصر به سایه رفته و کمتر مورد توجه قرار گرفته است. قدیمی ها روایت می کنند که حمام نواب را پایین تر از سطح زمین ساختند و آب حمام از قنات حاج علی رضا که یکی از نخستین قنات های اودلاجان در دوره قاجار به شمار می رفت تامین می شد.
حدادی درباره ویژگی های این حمام قاجاری می گوید: «حمام نواب دست‌کم ۱۵۰ سال قدمت دارد. این حمام، سر بینه، هشتی، رختکن، استخر و خزینه داشته و معماری سقف آن به گونه ای است که از نور طبیعی بهره می برد. حمام دوقلوی اودلاجان هم نخستین حمام تهران بود که دو بخش مردانه و زنانه مجزا داشت و می توان آن را جز< حمام های خاص تاریخی تهران نام برد اما معماری قابل اعتنایی نداشت و هرگز لوکیشن یکی از مشهورترین فیلم های تاریخ سینمای ایران نبود.»
حمام نواب بعد از ترمیم و بازسازی برای مدتی سفره‌خانه بود و بعدها به موزه تبدیل شد اما هم اکنون درهای آن به روی عموم بسته است.
منبع: همشهری
منبع: faradeed-223390
