4830 زن در ایران تاکسی دارند

شهرزاد همتی

صدای بوق‌ها در ترافیک سنگین تهران پیچیده است. خورشید نیمه‌جان زمستانی از پشت ابرهای خاکستری سوسو می‌زند. زینب، زنی ۳۵ ساله، پشت فرمان تاکسی زردرنگ خود نشسته و منتظر است تا چراغ قرمز، سبز شود. دست‌هایش محکم روی فرمان جا گرفته‌اند، گویی وزن همه تلاش‌ها و چالش‌های زندگی‌اش را تحمل می‌کنند.

چند صندلی عقب، کودکی خسته از مدرسه در حال بازی با بند کیفش است. مادرش به زینب نگاه می‌کند و لبخندی می‌زند، انگار که تحسینش می‌کند؛ اما زینب، سرش در دنیای دیگری است. ترافیک برایش چیزی بیش از یک صف طولانی ماشین‌هاست. برای او، ترافیک یعنی فرصتی برای فکر کردن به خانه، فرزندانش و اینکه چگونه این روز سخت را پشت سر بگذارد.

زینب تنها یکی از ۸۵۰ زنی است که در خیابان‌های پرهیاهوی تهران تاکسیرانی می‌کنند. او نه‌فقط راننده‌ای پشت فرمان، بلکه قصه‌ای زنده از اراده، جسارت و جنگیدن برای جایگاهی است که در جامعه هنوز پر از کلیشه‌های دست‌وپاگیر است.

بنا به گزارش ایرنا در تهران، از مجموع ۸۰ هزار تاکسی فعال، حدود ۸۵۰ راننده زن مشغول به کار هستند. این تعداد نشان‌دهنده سهم حدود ۱ درصدی زنان در ناوگان تاکسیرانی پایتخت است. در سطح کشور، بر اساس آمارهای موجود، حدود ۴۸۳۰ زن به عنوان راننده تاکسی فعالیت می‌کنند که از این تعداد، حدود ۲۹۰۰ نفر در تهران مشغول به کار هستند.

اما در سطح جهانی، حضور زنان در حرفه رانندگی تاکسی متفاوت است. به عنوان مثال، در قاهره، پایتخت مصر، تعداد محدودی راننده تاکسی زن فعالیت می‌کنند. در برخی کشورهای دیگر، مانند هند و پاکستان، برنامه‌هایی برای افزایش تعداد رانندگان زن تاکسی در حال اجراست تا امنیت و راحتی بیشتری برای مسافران زن فراهم شود.

حضور زنان در حرفه رانندگی تاکسی می‌تواند به افزایش امنیت و راحتی مسافران زن کمک کند و همچنین فرصت‌های شغلی جدیدی برای زنان فراهم آورد. با این حال، چالش‌هایی مانند نبود بیمه، امنیت شغلی و فقدان نهادهای صنفی همچنان پیش روی رانندگان زن در این حرفه وجود دارد.

تاریخچه زنان راننده و تاکسیران در جهان داستانی جذاب از پیشرفت، چالش‌ها و تغییرات اجتماعی است که در برخی موارد با کمی طنز همراه بوده است.

اولین زنان راننده در جهان

در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، رانندگی به عنوان حرفه‌ای مردانه شناخته می‌شد. با این حال، در سال ۱۸۸۸، برتا بنز، همسر کارل بنز (مخترع خودرو)، با انجام اولین سفر جاده‌ای طولانی با خودروی ساخت همسرش، عملاً اولین زن راننده تاریخ شد. این سفر که حدود ۱۰۶ کیلومتر طول داشت، تبلیغی مؤثر برای خودروهای بنز شد. این اقدام او را نه‌تنها به اولین راننده زن بلکه به اولین "بازاریاب خودرو" تبدیل کرد!

اولین زنان تاکسیران

یکی از اولین زنان تاکسیران، Gertrude Steinway در آمریکا بود که در دهه ۱۹۲۰ در نیویورک مشغول به کار شد. او با تاکسی‌رانی خود توجه بسیاری را جلب کرد، چرا که حضور یک زن پشت فرمان تاکسی، پدیده‌ای غیرمعمول در آن زمان بود.

در اروپا، Violette Morris در دهه ۱۹۳۰ در فرانسه به‌عنوان یک راننده تاکسی فعالیت داشت. او که به دلیل سبک زندگی جسورانه‌اش به "زن مردانه" معروف بود، از پیشگامان شکستن کلیشه‌های جنسیتی در حرفه‌های مختلف محسوب می‌شد.

داستان‌های جذاب از تاریخچه

در هند، اولین تاکسی زنانه در سال ۲۰۰۷ راه‌اندازی شد. این تاکسی‌ها که توسط زنان رانده می‌شدند، برای زنان مسافر طراحی شده بودند. رانندگان اغلب با نام "دیدی" (خواهر) شناخته می‌شوند و این اقدام باعث افزایش امنیت مسافران زن در شهری مانند دهلی شد.

در جنگ جهانی دوم، بسیاری از زنان در بریتانیا و آمریکا راننده آمبولانس یا وسایل نقلیه عمومی شدند. این تجربه باعث شد که پس از جنگ، ورود زنان به عرصه تاکسیرانی آسان‌تر شود.

در پاکستان، اولین رانندگان تاکسی زن در سال ۲۰۱۵ ظاهر شدند، جایی که زنان مجبور به مقابله با بسیاری از مخالفت‌ها و کلیشه‌های فرهنگی بودند.

در اواخر دهه ۱۹۶۰، یک راننده زن تاکسی در نیویورک به نام Millie Klein، به دلیل توانایی‌اش در مقابله با مسافران دشوار، شهرت پیدا کرد. او به شوخی می‌گفت: "من یا یک راننده عالی هستم یا روانشناس افتخاری برای تمام نیویورکی‌های عجیب‌وغریب!"

در آلمان، در دهه ۱۹۵۰، یک تاکسیران زن به دلیل مهارتش در یافتن مسیرهای کوتاه‌تر مشهور شد و مسافرانش او را "ناوبر نابغه" صدا می‌زدند.

تاریخچه زنان در رانندگی و تاکسیرانی نشان می‌دهد که چگونه این زنان جسور با عبور از موانع فرهنگی و اجتماعی، در حرفه‌ای که مدت‌ها مردانه تلقی می‌شد، جایگاهی برای خود ایجاد کردند. از برتا بنز که تاریخ رانندگی را تغییر داد، تا تاکسیران‌های مدرن در شهرهای بزرگ دنیا، این داستان‌ها تصویری از قدرت، شجاعت و تغییرات اجتماعی ارائه می‌دهند.

این تاریخچه با آمار و اطلاعاتی که درباره تاکسیرانی زنان در تهران و جهان ذکر شده، می‌تواند به یک گزارش جذاب و باکیفیت تبدیل شود!

شرق در مصاحبه‌ای خیالی با دکتر مینا رستمی، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل زنان، به بررسی مشکلات زنان تاکسیران در ایران می‌پردازد. دکتر رستمی با تاکید بر اهمیت نقش زنان در مشاغل مختلف، مسائل و چالش‌های خاص این حرفه را برای زنان توضیح می‌دهد.

به گفته او زنان با چالش‌های فرهنگی و اجتماعی روبرو هستند.او می‌افزاید:«در ایران، همچنان نگاه کلیشه‌ای به برخی مشاغل وجود دارد و رانندگی تاکسی یکی از آن‌هاست. بسیاری از زنان تاکسیران با سوال‌ها و واکنش‌های عجیب مسافران مواجه می‌شوند که ناشی از تصورات سنتی جامعه درباره حرفه‌های مختص زنان و مردان است. برای مثال، گاهی مسافران از راننده زن می‌پرسند که چرا این شغل را انتخاب کرده یا آیا خانواده‌اش با این تصمیم موافق بوده‌اند. همچنین یکی از چالش‌های اصلی زنان تاکسیران، نبود حمایت‌های شغلی و اجتماعی است. به طور مثال، بسیاری از این زنان فاقد بیمه‌های مناسب هستند و از مزایای رفاهی مانند حمایت‌های بازنشستگی یا کمک‌های معیشتی بهره‌مند نمی‌شوند. همچنین، ساعات کاری طولانی و درآمد متغیر، فشار مالی بیشتری بر دوش آن‌ها می‌گذارد.

به گفته رستمی امنیت یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های زنان تاکسیران است. رانندگی در ساعات پایانی شب یا در مسیرهای خلوت می‌تواند خطراتی را برای آن‌ها ایجاد کند. در بسیاری از مواقع، زنان تاکسیران با مسافرانی مواجه می‌شوند که از قوانین و عرف‌ها عبور می‌کنند و این موضوع فشار روانی زیادی به آن‌ها وارد می‌کند.

این جامعه شناس تصریح کرد:«در برخی موارد، زنان تاکسیران برای دریافت سهمیه‌های کاری مناسب، مثل رانندگی در خطوط پرتردد یا پروژه‌های خاص، با تبعیض مواجه می‌شوند. این موضوع می‌تواند باعث نارضایتی و کاهش انگیزه آن‌ها شود."بسیاری از زنان تاکسیران علاوه بر کار، مسئولیت خانواده و فرزندان را نیز بر عهده دارند. این تعارض بین نقش‌های خانوادگی و شغلی، مدیریت زمان و انرژی آن‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی‌شان اثر بگذارد سیاری از زنان تاکسیران دسترسی کافی به آموزش‌های مرتبط با رانندگی حرفه‌ای، تعمیرات خودرو یا حتی مدیریت رفتار مسافر ندارند. این کمبود دانش و مهارت، در شرایط سخت، مشکلات آن‌ها را دوچندان می‌کند.»

به گفته رستمی حل این مشکلات نیازمند همکاری چندجانبه است. از یک طرف، نهادهای دولتی باید زیرساخت‌های حمایتی را تقویت کنند، مثل ارائه بیمه‌های مناسب و تضمین امنیت شغلی. از طرف دیگر، رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در تغییر نگرش جامعه ایفا کنند. همچنین، آموزش‌های تخصصی و برگزاری دوره‌های مهارتی برای زنان تاکسیران می‌تواند به توانمندسازی آن‌ها کمک کند.به یاد داشته باشیم که حضور زنان در حرفه‌هایی مانند تاکسیرانی، گامی به سوی برابری و پذیرش تنوع در مشاغل است و حمایت از آن‌ها باید یکی از اولویت‌های جامعه باشد.