در این گزارش، زلزله‌خیزترین مناطق تهران، خطرات مرتبط با زلزله در این مناطق، و تأثیرات احتمالی بر جان و مال شهروندان بررسی می‌شود.
گسل‌های فعال تهران
تهران بر روی شبکه‌ای از گسل‌های فعال قرار گرفته است که برخی از آن‌ها پتانسیل ایجاد زلزله‌های ویرانگر را دارند. مهم‌ترین گسل‌های زلزله‌خیز در تهران عبارت‌اند از:
گسل شمال تهران: این گسل از غرب به شرق تهران امتداد دارد و مناطق شمالی شهر، از جمله تجریش، الهیه، و نیاوران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گسل شمال تهران به عنوان یکی از خطرناک‌ترین گسل‌های این منطقه شناخته می‌شود و توان ایجاد زلزله‌هایی با شدت بالای ۷ ریشتر را دارد.
گسل ری: این گسل در جنوب تهران و در نزدیکی شهرری قرار دارد. گسل ری به دلیل تراکم جمعیتی بالا در مناطق جنوب تهران، مانند شوش، مولوی و شهرری، از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است.
گسل مشا: این گسل در شمال شرق تهران، از مناطق لواسانات و شمیرانات عبور می‌کند و می‌تواند زلزله‌هایی با شدت بالا ایجاد کند.
گسل شرق تهران: این گسل نواحی شرقی شهر، از جمله تهران‌پارس و نارمک را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
زلزله‌خیزترین مناطق تهران
با توجه به موقعیت گسل‌ها، مناطقی که در نزدیکی این گسل‌ها قرار دارند، به‌عنوان زلزله‌خیزترین مناطق تهران شناخته می‌شوند:
مناطق شمالی: محلاتی مانند نیاوران، زعفرانیه، الهیه، و تجریش به دلیل نزدیکی به گسل شمال تهران در معرض خطر بیشتری هستند.
مناطق جنوبی: شهرری و محلات اطراف آن، مانند دولت‌آباد و خانی‌آباد، به دلیل وجود گسل ری در معرض آسیب‌های جدی قرار دارند.
مناطق شرقی: تهران‌پارس، نارمک، و حکیمیه به دلیل قرارگیری در نزدیکی گسل شرق تهران
زلزله‌خیز محسوب می‌شوند.
مناطق غربی: محلاتی مانند کن و سولقان نیز در نزدیکی گسل‌های فرعی قرار دارند. پیامدهای احتمالی زلزله در تهران زلزله در تهران می‌تواند اثرات بسیار مخربی بر زندگی و زیرساخت‌های این شهر داشته باشد.
برخی از پیامدهای احتمالی عبارت‌اند از:
تلفات جانی گسترده: با توجه به تراکم جمعیتی بالا، به‌ویژه در مناطق مرکزی و جنوبی شهر، زلزله‌ای با شدت بالا می‌تواند باعث مرگ هزاران نفر شود. در مناطق جنوبی، بافت فرسوده و غیراستاندارد ساختمان‌ها خطر تلفات جانی را به‌شدت افزایش می‌دهد.
آسیب به زیرساخت‌ها: زلزله می‌تواند منجر به تخریب گسترده شبکه‌های برق، آب، گاز، و ارتباطات شود. این امر علاوه بر ایجاد مشکلات اساسی در مدیریت بحران، به طولانی‌تر شدن زمان بازسازی شهر منجر خواهد شد.
بافت فرسوده و آسیب‌پذیر: در مناطقی مانند شوش، مولوی، و جنوب تهران که بافت شهری قدیمی و فرسوده است، خطر ریزش ساختمان‌ها و به دام افتادن افراد در زیر آوار بسیار بالاست.
خطرات ثانویه: زلزله می‌تواند به ترکیدگی خطوط گاز و آتش‌سوزی‌های گسترده منجر شود.
همچنین، احتمال رانش زمین در مناطق کوهستانی مانند شمال تهران نیز وجود دارد.
فشار بر سیستم امدادرسانی: با وقوع زلزله، بیمارستان‌ها، ایستگاه‌های آتش‌نشانی و مراکز امداد. ممکن است آسیب ببینند یا ظرفیت کافی برای مدیریت تعداد زیاد مصدومان را نداشته باشند.
آیا تهران آماده است؟
تهران با وجود پیشرفت‌های قابل‌توجه در زمینه مقاوم‌سازی و برنامه‌ریزی شهری، همچنان در برابر زلزله‌های شدید آسیب‌پذیر است. بسیاری از مناطق این شهر دارای بافت فرسوده‌اند و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در آن‌ها به کندی پیش می‌رود. از سوی دیگر، ضعف در مدیریت بحران و کمبود امکانات امدادرسانی، از جمله چالش‌های بزرگ تهران در مواجهه با زلزله است.
چقدر مرگبار می‌تواند باشد؟
بر اساس سناریوهای مختلف زلزله‌شناسی:
زلزله‌ای با شدت ۷ ریشتر در گسل شمال تهران می‌تواند باعث مرگ ده‌ها هزار نفر در مناطق شمالی و مرکزی شود.
در مناطق جنوبی مانند شهرری، به دلیل تراکم جمعیتی و بافت فرسوده، این رقم می‌تواند چندین برابر شود.
خطر رانش زمین و آتش‌سوزی‌های گسترده نیز می‌تواند میزان تلفات و خسارات را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
راهکارهای کاهش خطر
مقاوم‌سازی ساختمان‌ها: سرعت بخشیدن به مقاوم‌سازی بافت فرسوده، به‌ویژه در مناطق پرجمعیت و زلزله‌خیز.
آموزش عمومی: آگاهی‌بخشی به شهروندان در مورد اقدامات پیشگیرانه و نحوه رفتار در هنگام زلزله.
توسعه زیرساخت‌های امدادی: تقویت بیمارستان‌ها، پایگاه‌های امداد و تجهیزات آتش‌نشانی.
نظارت دقیق بر ساخت‌وساز: جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیراستاندارد در مناطق حساس.
کلام آخر
زلزله در تهران، با توجه به وضعیت گسل‌ها و تراکم جمعیتی، همواره تهدیدی جدی بوده است. آماده‌سازی بهتر، مدیریت دقیق‌تر، و تقویت زیرساخت‌ها می‌تواند از میزان خسارات و تلفات احتمالی بکاهد. با این حال، اقدام به موقع و جدی در این زمینه ضروری است تا تهران به شهری ایمن‌تر در برابر این تهدید طبیعی تبدیل شود.
منبع: sharghdaily-956150
