بنزین آلوده است

زینب رحیمی: معاون سازمان محیط زیست اعلام می‌کند مازوت مصرفی در ایران حاوی گوگرد و بنزین توزیعی در شهرها همچنان آلوده است.

اطلاعات دقیقی از مقدار روزانه مصرف مازوت در ایران منتشر نمی‌شود. سازمان حفاظت محیط زیست هم به‌عنوان ناظر قانون هوای پاک، آماری از میزان مازوت سوزانده‎‌شده در صنایع و نیروگاه‌‎ها ندارد. این سازمان اخیرا اعلام کرده که ظرفیت مصرف مازوت در 14 نیروگاه بخاری ایران، روزانه 52 میلیون لیتر است اما اینکه هر نیروگاه دقیقا چقدر مازوت می‎‌سوزاند، برای محیط زیست هم روشن نیست.

مازوت یا نفت کوره به‌عنوان یکی از آلاینده‌‎ترین سوخت‌ها شناخته می‌شود که طبق قانون هوای پاک مصوب سال 1396، وزارت نفت باید گوگرد موجود در آن را کاهش داده و به حد استاندارد برساند. طبق اظهارات سازمان حفاظت محیط زیست، مازوت مصرفی در ایران، استاندارد ملی را ندارد.

مازوت ایران چقدر گوگرد دارد؟

صدیقه ترابی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، به «شرق» می‌گوید: در حال حاضر در ایران، مازوتی که در اختیار داریم و در نیروگاه‌ها سوزانده می‌شود، حاوی سه‌ونیم درصد گوگرد است، در حالی که استاندارد دنیا نیم‌درصد و استاندارد ملی ایران هشت‌دهم درصد و در نتیجه آلاینده است.

وزارت نفت هم پول ندارد‌

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این پرسش که چرا وزارت نفت تاکنون قانون هوای پاک را اجرا نکرده و سولفور موجود در مازوت را کاهش نداده است؟ به نبود بودجه کافی اشاره کرده و می‌‎گوید: وزارت نفت مدعی است که به سرمایه‌گذاری قابل توجه نیاز دارد تا بتواند سولفور موجود در مازوت را کاهش دهد؛ هرچند از نظر ما روش‌‎های دیگری هم وجود دارد تا در مدت‌زمان کوتاه برای سولفورزدایی اقدام کنند. وزارت نفت کارهایی را در این زمینه انجام داده اما هنوز مازوت را به نقطه استاندارد نرسانده است، برای همین نیروگاه‌ها همچنان از مازوت آلاینده به‌عنوان سوخت پشتیبان استفاده می‌کنند.

اوضاع بنزین خوب نیست

یکی از موضوعات چالشی ایران در روزها و ماه‌های گذشته، بنزین است. خبر افزایش ناگهانی قیمت بنزین هرازگاهی در فضای مجازی منتشر و بلافاصله از سوی شرکت پخش و پالایش تکذیب می‌شود اما در این میان کیفیت نازل بنزین تکذیب‌شدنی نیست. قانون هوای پاک تأکید دارد که وزارت نفت باید بنزین یورو4 تولید و در شهرهای ایران توزیع کند. حتی از چند سال قبل، کلان‌شهرها در اولویت دسترسی به بنزین یورو4 قرار گرفتند؛ هرچند نمونه‌‌های بررسی‌شده نشان می‌‎دهد این قانون هم به‌طور کامل اجرا نشده است.

سازمان حفاظت محیط زیست درباره مقدار تولید بنزین یورو4 در ایران و نحوه توزیع آن هم اطلاع دقیقی ندارد. اما این سازمان هر فصل با نمونه‌‎برداری از بنزین و گازوئیل توزیعی در جایگاه‌های سوخت، سعی دارد کیفیت بنزین و گازوئیل را آنالیز کند.

47 درصد گازوئیل غیراستاندارد

صدیقه ترابی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به نتایج آخرین نمونه‌‎برداری‌‎ها می‌گوید: «در تابستان سال جاری (1403)، 53 درصد از نمونه‌های گازوئیل برداشت‌شده، حاوی 50 ppm گوگرد و کمتر بوده که مطابق با استاندارد سازمان محیط زیست است. در 35 درصد نمونه‌ها، گوگرد بین 51 تا 250 ppm و غیراستاندارد بوده است. همچنین در 12 درصد نمونه‌ها مقدار گوگرد بیش از 250 ppm بود که با استاندارد محیط زیست فاصله دارد».

ترابی تأکید دارد که در بنزین و گازوئیل توزیعی در ایران، هنوز به وضعیت استاندارد نرسیده‌‎ایم و با شرایط استاندارد فاصله داریم. شاید بتوان گفت شرایط رو به بهبود است اما به‌هیچ‌وجه رضایت‌بخش نیست.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه احتمالا افزایش قابل ملاحظه مصرف بنزین مانعی بوده تا وزارت نفت به تکلیف قانونی خود در تولید و توزیع بنزین استاندارد عمل کند، این‌طور توضیح می‌‎دهد که وزارت نفت نتوانسته خود را با این افزایش مصرف تطابق بدهد. این وزارتخانه مکلف بوده حدود 85 میلیون لیتر بنزین استاندارد یورو‌4 در اختیار شهرها بگذارد، ولی در حال حاضر مصرف روزانه به 120 میلیون لیتر رسیده است. این مقدار بیش از حدی است که به وزارت نفت مکلف شده بود.

وزارت نفت پیش‎‌تر اعلام کرده بود روزانه تنها امکان تولید 75 میلیون لیتر بنزین یورو‌4 را دارد، در نتیجه مابقی بنزین مصرفی پایین‌تر از حد استاندارد و در نتیجه آروماتیک، گوگرد و بنزن موجود در آن خارج از حد مجاز است. بنا بر گفته ترابی، سازمان حفاظت محیط زیست از جایگاه‌های توزیع سوخت در سطح شهرها نمونه‌برداری می‌کند و از آنجا که مخلوطی از بنزین ‎استاندارد و غیراستاندارد در این جایگاه‌ها توزیع و در نمونه‌ها برداشت می‌شود، در نتیجه جمع‌‎بندی نهایی نشان از آن دارد که همچنان سوخت بنزین استاندارد نیست و با شرایط استاندارد فاصله دارد.

بنزین تهران هم آلوده است

معاون سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه سوخت نقش تعیین‌‎کننده‌‎ای در آلودگی هوا دارد، توضیح می‌دهد: وقتی مقدار مصرف بنزین افزایش پیدا کرده، بخشی از بنزین استانداردی که تولید می‌کنند، با مقداری که استاندارد نیست هر دو توزیع می‌‎شوند و چون ما نمونه‌برداری را از جایگاه‌ها انجام می‌‎دهیم، در مجموع در آنالیزهای نهایی متوجه می‌‎شویم که کل بنزین توزیعی استاندارد نیست و بنزین از نظر پارامترهای مختلف با شرایط ایدئال فاصله دارد. بنابراین در کلان‌شهرهایی که منابع متحرک یعنی خودروها و موتورسیکلت‎‌ها، عامل اصلی آلودگی هوا هستند، ما همچنان در زمینه سوخت دچار مشکل هستیم. این وضع در تهران به وضوح قابل مشاهده است که در بنزین مشکل داریم.

ناترازی سوخت و انرژی

به گزارش «شرق» به نظر می‌‎رسد در شرایط کنونی دغدغه وزارت نفت تأمین سوخت و انرژی مورد نیاز برای مصارف مختلف است و شاید ارتقای کیفیت سوخت و وظایف قانونی این وزارتخانه در قبال هوای پاک چندان در اولویت این وزارتخانه نباشد؛ مخصوصا که ناترازی برق و گاز در کشور واضح و کمبود تولید و توزیع سوخت آشکار است. وزارت نیرو چند هفته قبل اعلام کرد علاوه بر کمبود گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها، ذخایر گازوئیل‌شان هم نسبت به سال قبل با کمبود شدید مواجه شده و ممکن است تا نیمه دی‌ماه از لحاظ ذخایر گازوئیل به وضعیت بحرانی برسند. سخنگوی دولت هم چند روز پیش از کمبود 60‌درصدی ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها خبر داد. روز شنبه اول دی‌ماه امسال (1403) هم جلسه‌‌ای با حضور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری کشور، وزیر نفت و معاونان تشکیل شد تا نارسایی موجود در زنجیره تولید و توزیع بنزین، گازوئیل و سایر فراورده‌های نفتی را بررسی کنند.

وقتی ناظر قانون هوای پاک را نادیده می‌‎گیرند

شفافیت کافی در زمینه مقدار و کیفیت سوخت و انرژی توزیعی وجود ندارد. معاون سازمان محیط زیست هم در گفت‌‎وگو با «شرق» تأکید دارد که دستیابی به اطلاعات سوخت و انرژی برای این سازمان نیز اصلا ساده نیست و بعد از پافشاری سازمان محیط زیست بخشی از اطلاعات مثل ظرفیت مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها روی میز آمده، اما این سازمان با اینکه ناظر اجرای قانون هوای پاک است، خبر ندارد که هر یک از صنایع و نیروگاه‌ها روزانه چقدر مازوت می‌‎سوزانند یا خبر ندارد‌ مقدار دقیق تولید بنزین یورو‌4 چقدر و نحوه توزیع آن در شهرهای مختلف به چه صورت است. سؤال مهم این است که سازمان حفاظت محیط زیست در صورت عدم دسترسی به اطلاعات، چطور به اجرای قانون هوای پاک نظارت کند؟