بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری، بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شود و آماده به کار باشد. بر اساس این قانون بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوط، به تشخیص وزارتخانه ذی ربط و تایید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند و بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث غیر مترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی بیکار می شوند نیز می توانند از مقررات این قانون استفاده کنند.
غیر ارادی بودن بیکاری، ملاک اصلی برقراری حمایت های قانونی برای بیمه شدگان بیکار است. بنابراین کارگری که به میل خود، کار خود را ترک می کند، نمی تواند از این حمایت ها برخوردار شود.
بیمه شده ای که کار خود را بصورت غیر ارادی از دست می دهد، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، باید حداکثر ظرف مدت 30 روز از تاریخ بیکاری، موضوع را به واحدهای اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی اطلاع دهد و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود و یا کار مشابه آن اعلام کند. مقرری بیمه بیکاری بیمه شدگان واجد شرایط از روز اول شروع بیکاری آنان محاسبه و پرداخت می شود.
مدت پرداخت و جدول بیمه بیکاریمدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه شدگان واجد شرایط، به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان بستگی دارد و در هر حال مدت آن از 36 ماه برای بیمه شدگان مجرد و 50 ماه برای بیمه شدگان متاهل و متکفل بیشتر نیست. حداکثر مدت استفاده از مقرری بیمه بیکاری برای هر بیمه شده در طول دوران کاری وی بشرح جدول زیر است:
