میترا ضرابی حقوقدان در یادداشتی در راستای تبیین انجام اقدام ایران بر اساس ماده 51 منشور سازمان ملل در راستای دفاع مشروع در مقابل متجاوز نوشت: در ابتدا باید گفت که دفاع مشروع، اعم از فردی و جمعی، در واقع مقدمه ی امنیت دسته جمعی است. امنیت دسته جمعی دارای ماهیت تدافعی است نه دارای ماهیت سرکوب گرانه و در تحول هم اگر ماهیت تنبیهی پیدا کرده باشد در فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد فقط ماهیت دفاعی دارد.
ماده 51 منشور سازمان ملل می گوید: در صورت حمله ی مسلحانه علیه یک عضو سازمان ملل متحد، تا زمانی که شورای امنیت اقدامات لازم را برای حفظ صلح و امنیت بین المللی به عمل آورد هیچ یک از مقررات این منشور به حق ذاتی دفاع مشروع انفرادی یا دسته جمعی اعضاء لطمه ای وارد نمی کند . اعضاء باید اقداماتی را که در اعمال این حق دفاع از خود ،به عمل می آورند فوری به شورای امنیت گزارش دهند. این اقدامات به هیچ وجه در اختیار و مسئولیتی که شورای امنیت طبق منشور دارد و به موجب آن برای حفظ و اعاده صلح و امنیت بین المللی، تأثیری نخواهد داشت.
ذکر این نکته اهمیت دارد که توسل به نیروی نظامی فقط در صورت وقوع حمله ی نظامی مجاز می باشد، به ویژه هر گونه عمل تجاوزکارانه از طریق تهدید یا استفاده از نیروی نظامی خارج از چارچوب فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد مجاز نیست و دلیل ایران نیز این است که همان گونه که در ماده ی 51 تصریح شده است، وقوع حمله ی نظامی شرط اصلی برای دفاع مشروع است که البته این حمله صورت گرفته است. دفاع مشروع حتماً باید مسبوق به تهاجم نظامی باشد که این تهاجم در مورد ایران صورت گرفته و تهاجمات ایدئولوژیک فرهنگی یا اقتصادی اساساً تجاوز محسوب نمی شوند .
اعمال ماده 51 در حقوق بین الملل در صورتی که دفاع پیشگیرانه وپیش دستانه نباشد به رسمیت شناخته شده و کشورهای عضو سازمان ملل متحد منشور را امضا و تصویب کردنده اند؛ بنابراین به آن متعهد هستند البته اگر دفاع مشروع ماده ۵۱دارای شرایط زیر باشد:
۱- در صورتی که حمله مسلحانه صورت گرفته باشد ودر دفاع از آن حمله باشد؛ این مورد نیز در حملات مکرر رژیم صهیونیستی چه در درون ایران و ترور شهید هنیه به عنوان مهمان کشورمان و چه در هدف قرار دادن کنسولگری ایران در دمشق وسایر جنایات مشابه ان صورت گرفته است.
2- دفاع مشروع ضرورت داشته باشد ،یعنی اینکه دفاع مشروع زمانی می تواند انجام شود که راه های دیپلماتیک و غیر نظامی جهت رفع تجاوز وجود نداشته باشد. سپاه پاسداران در بیانیه صادر شده در دقایق آغازین اقدام ایران و در ادامه نیز وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کردند این دفاع مشروع بعد از مدت ها خویشتن داری به منظور برقراری آتش بسی در راستای پایان جنایات اسرائیل انجام شده است. بنابراین تمامی راه های دیپلماتیک رفع تجاوز مسدود شده بوده اند.
3- میان حمله و دفاع تناسب وجود داشته باشد. بنابراین اگر تجاوز فقط در حد یک درگیری کوچک مرزی باشد، نباید دفاع در برابر آن به گونه ای باشد که به تخریب عمده در کشور متجاوز منتهی گردد. در این مورد نیز تعرضات به تمامیت ارضی ایران از تجاوزات مرزی عبور کرده بود؛ به گونه ای که رئیس دفتر سیاسی حماس به عنوان مهمان جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت خود هدف قرار گرفت. هرچند که ایران نیز در این زمینه با هدف دستیابی به آتش بسی همه جانبه سعی در خویشتن داری نمود و همچنین در اقدام مشروع اخیر از هدف قرار دادن مناطقی که غیرنظامیان در سرزمین های اشغالی حضور داشتند خودداری کرد.
4- دفاع برای آنکه مشروع باشد، باید فوری بوده و با سرعت و متعاقب تجاوز صورت گیرد و فاصله نیفتد. بمباران مرکز فرماندهی حزب الله و شهادت سید حسن نصرالله جنایتی دیگر در ادامه جتایات چندین ساله اسرائیل رخ داده است. ایران به فاصله ای کوتاه از تایید شهادت سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله لبنان و همچنین سردار عباس نیلفروشان از جمله فرماندهان ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران بر اساس ماده 51 منشور سازمان ملل اقدام نمود.
5- اطلاع رسانی با شورای امنیت، همان طوری که در ماده 51 منشور ملل متحد آمده چنانچه اقدامی به عنوان دفاع مشروع صورت گیرد باید فوراً به شورای امنیت گزارش و اطلاع رسانی شود. امیرسعید ایروانی نماینده دائم ایران در سازمان ملل طی نامه ای به دبیر کل سازمان ملل تاکید کردند: «اقدام ایران ذیل ماده 51 منشور سازمان ملل و همچنین در پاسخ به اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی، از جمله نقض حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران، ترور رهبر سیاسی حماس و نخست‌وزیر پیشین فلسطین در تهران که مهمان رسمی دولت ایران بود، مجروحیت سفیر ایران در لبنان در اثر هدف قرار دادن عمدی و بی‌رویه غیرنظامیان در لبنان با انفجار پیجرها، و ترور دبیرکل حزب‌الله در لبنان و سردار عباس نیلفروشان، مشاور ارشد نظامی ایران در بیروت انجام شد.»
منبع: etemadonline-678165
